Αλήθειες, ψέματα για τη ζωή, το έργο και την κληρονομιά του Μέγα Ιπποκράτη

«Πιστεύω πως υπάρχει και γι ̓ αυτήν μια φυσική αιτία...»,Μέγας Ιπποκράτης[460-370 π.Χ].

Η παράδοση, το γενεαλογικό δέντρο των Κώων Ασκληπιάδων ακόμη και ιστορικές αναφορές προτείνουν ότι ο Ιπποκράτης Β' καταγόταν από τον πατέρα του γιατρό Ηρακλείδη από το θεό Ασκληπιό και από την μητέρα του Φαιναρέτη από τον γενάρχη Ηρακλή. Κατά τον Σωρανό γεννήθηκε στις 27 του κωακού μήνα Αγριανού τον πρώτο χρόνο της 80ης Ολυμπιάδας, γύρω στο 460 π.Χ. Ανήκε σε οικογένεια διάσημων γιατρών από πατέρα, παππού με το όνομα επίσης Ιπποκράτη και προπαππούδες όλους Ασκληπιάδες. Είναι λογικό για ένα άνθρωπο που έφτασε να ανταγωνίζεται ακόμη τον ίδιο τον Χριστό να λέγονται πολλά και διάφορα, από αλήθειες έως ακόμη μεγάλες ανακρίβειες.

Γεννήθηκε στην πόλη της Κω;

Δεν γενήθηκε στην πόλη της Κω αλλά κάπου γύρω από την Κέφαλο, μπορεί στα Παλάτια.Με το πέρασμα του χρόνου οι Ασκληπιάδες του Ποδαλειρίου από την αρχαία Σύρνα, εξαπλώνονται: στην Ρόδο, την αρχαία Κνίδο και την Κω. Δεν είναι γνωστό που πήγαν πρώτοι. Απόγονοι τους πέρασαν στην Αστυπάλαια της σημερινής Κεφάλου, όπου μετά από 18 γενιές θα γεννηθεί τόσο ο Μέγας Ιπποκράτης όσο ο πατέρας του Ηρακλείδης, ιατρός στο επάγγελμα και ιερέας στο Ασκληπιείο της Κεφάλου.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/01/blog-post_430.html

Πού σπούδασε ο Ιπποκράτης;

Αρχικά η γνώση, εκπαίδευση και η ασχολία των πρώτων Κώων γιατρών ήταν αποκλειστικό προνόμιο της οικογένειας των Ασκληπιαδών που έφτασαν στην δυτική Κω ας πούμε από τα μικρασιατικά παράλια.Οι πρακτικές μέθοδοι και οι γνώσεις των Ασκληπιάδων θεραπευτών μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, από γιατρό σε γιατρό, από πατέρα σε γιό. Με αυτό τον τρόπο εκπαιδεύτηκε ο Ιπποκράτης σε ηλικία 10-12 ετών, από τον πατέρα του Ηρακλείδη στην Κέφαλο. Δημόσια σχολή ιατρικής εκπαίδευσης στην εποχή του δεν υπήρχε στην κωακή κοινωνία , όπως και μεταγενέστερα μέχρι την ίδρυση της μεγάλης Ιατρικής σχολής της Κω.Μετά από τον 4ο αιώνα π.Χ το ιερατικό αξίωμα στα Ασκληπιεία της Κω και ο έλεγχος του πέρασε στην βουλή του δήμου των Κώων .

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/01/blog-post_39.html

Συνέταξε τον Όρκο του ο Ιπποκράτης;

Ο Ιπποκράτης από τα νεανικά του χρόνια ήταν μεγάλος ταξιδιώτης, όπως όλοι οι Κώοι Ασκληπιάδες. Έκανε πολλά ταξίδια από την νεανική του ηλικία για να εμπλουτίσει το γνωστικό πεδίο και την εμπειρία στην Αθήνα, Θεσσαλία, Θάσο, Μακεδονία και Θράκη, Εύξεινο Πόντο, Αίγυπτο και στα μικρασιατικά παράλια ιδίως στην Πέργαμο και την Έφεσο. Στην Μικρά Ασία μυείται τα έργα πολύ σημαντικών γεωστοχαστών και η σκέψη του επηρεάζεται από προσωκρατικούς φιλοσόφους, που πρώτοι διατύπωσαν συγκεκριμένες φυσικές θεωρίες παραμερίζοντας παραδόσεις και δεισιδαιμονίες.  Ο Όρκος του Ιπποκράτη είναι το πιο ευρέως γνωστό από τα αρχαία ιατρικά κείμενα και όχι μόνο. Απαιτεί ένας νέος γιατρός να ορκιστεί σε έναν αριθμό θεών που θεραπεύουν και ότι θα τηρήσει μια σειρά από επαγγελματικά ηθικά πρότυπα. Ενώ ο Ιπποκράτης έζησε στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ο περίφημος όρκος που φέρει το όνομά του ίσως εμφανίστηκε έναν αιώνα αργότερα. Κανείς δεν ξέρει ποιος το έγραψε πρώτος. Μπορεί να είναι κείμενα δικά του ή ακόμη της σχολής του, που δημοσιεύτηκαν μετά τον θάνατο του κυρίως από μαθητές του.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/12/blog-post_38.html

https://geogeodifhs.blogspot.com/2016/01/4.html

Έγραψε βιβλία ο Πατέρας της Ιατρικής;

Ο Ιπποκράτης Β ́ ήταν πολυσχιδής προσωπικότητα που συνέχισε να ασκεί τεράστια επιρροή στον αρχαίο κόσμο ακόμη και μετά τον θάνατό του κυρίως έως τον 19ο αιώνα.Tα ιατρικά συγγράμματα [Ιπποκράτειο σώμα] που του αποδίδονται, είναι μια βιβλιοθήκη με περίπου 60 έργα διαφορετικών συγγραφέων, τα οποία συντάχθηκαν κυρίως μεταξύ του τέλους του 5ου και του 4ου αιώνα π.Χ. Το Σώμα δημιουργήθηκε από συλλογή γραπτών της ύστερης ελληνικής ιατρικής, κυρίως της Ιπποκράτειας σχολής είναι στενά συνδεδεμένο με τον μεγάλο δάσκαλο , τα μαθήματα του και καλύπτει πολλές διαφορετικές πτυχές της ιατρικής, από τις θεωρίες του μέχρι αυτό που επινόησε ως ηθικό μέσο ιατρικής πρακτικής για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών.Παρόλο που θεωρείται ένα μοναδικό σώμα που αντιπροσωπεύει την Ιπποκρατική ιατρική, ποικίλλει ως προς το περιεχόμενο, την ηλικία, το στυλ, τις μεθόδους και τις απόψεις που εφαρμόζονται. Ως εκ τούτου, οι λεπτομέρειες από την συγγραφή τους παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Μπορεί να γράφτηκαν από τον γιο του Θεσσαλό ή ακόμη από μαθητές του.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/01/blog-post_37.html

Σχολή του Ιπποκράτη;

Ο Ιπποκράτης ήταν ο πρώτος που δέσμευσε τις ιατρικές ιδέες στη συγγραφή, έτσι έγινε ο πατέρας όχι μόνο της ορθολογικής ιατρικής αλλά και της ιατρικής λογοτεχνίας. Με τον όρο σχολή της Κω εννοούμε κυρίως τον τόπο όπου ο Ιπποκράτης δίδασκε, άσκησε την ορθολογική ιατρική και καθιέρωσε τις ηθικές αρχές στη θεωρία όσο και στην κλινική εξάσκηση. Όμως, πρέπει να υπήρχε μία παλαιότερη σχολή στο νησί από την οποία προέκυψε η διάσημη  σχολή της Κω. Υπάρχει ένα κενό ανάμεσα στην ιπποκρατική σχολή του 5ου αιώνα π.Χ και αυτή που ίδρυσε ο γιός του Ασκληπιού, Ποδαλείριος τον 12ο αιώνα π.Χ. Φέρονται ως μία σήμερα ωστόσο υπάρχει ενδιαφέρον να αναζητήσουμε τις ρίζες με τους σημερινούς όρους μιας άγνωστης, αρχαίας πηγής σκέψης.Ο Ιπποκράτης και η Σχολή του υπήρξαν πράγματι νεωτεριστές και πρωτοτάξιδοι σε διάφορους, πολλούς τομείς. Ήταν σημαντικά τα ταξίδια για να εμπλουτίσουν τις γνώσεις και την εμπειρία τους. Όμως οι ικανότητες τους, η διάνοια του, ο φυσικός κόσμος του νησιού και το ανήσυχο, ενεργό γεωπεριβάλλον, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην επιστημονική πρόοδο και την έρευνα τους.Υπό την ηγεσία του Ιπποκράτη, η Σχολή της Κω εκπροσωπεί επιφανείς μελετητές που πρόσθεσαν τις εμπειρίες και τα γραπτά τους στα έργα του μεγάλου δασκάλου.Διάδοχοι της ιατρικής σχολής της Κω μετά από την απέλευση του Ιπποκράτη ήταν οι γιοί του Δράκων και Θεσσαλός όσο και ο γαμπρός του Πολύβιος ο οποίος σύμφωνα με ιστορικές πηγές δεν ήταν Ασκληπιάδης, όμως όλοι τους ήταν γνωστοί και σπουδαίοι γιατροί.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/12/blog-post_940.html

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/01/blog-post_663.html

Πότε έφυγε από την Κω;

Το 411 π.Χ με τον μεγάλο σεισμό εκτός από μεταναστεύσεις και την ίδρυση μιας νέας στη θέση μιας παλιάς πόλης φαίνεται ότι συμβαίνουν σημαντικές ανακατατάξεις στις ιατρικές πηγές σκέψης της Κω.Ο Ιπποκράτης αποχωρεί από την Κω, αφήνοντας την πρωτοκαθεδρία της ιατρικής Σχολής της Κω στους γιους του Θεσσαλό, Δράκωνα και στον γαμπρό του Πόλυβο, για το ταξίδι χωρίς επιστροφή, μετά από τον μεγάλο σεισμό του 411 π.Χ σε ηλικία 49 ετών ή κάτι περισσότερο ή ακόμη μετά από την αποστασία των Κώων από την αυτοκρατορία των Αθηναίων του 407 π.Χ. Περισσότερο αποδεκτή θεωρείται η πρώτη εκδοχή αφού οι κοινότητες του νησιού δοκιμάστηκαν σοβαρά και οι δύσκολες συνθήκες τελικά οδήγησαν στην μετανάστευση με την φερόμενη ίδρυση μιας νέας Κω σε γειτονική θέση της παλαιότερης θρυλικής Μεροπίδας, γύρω στο 366/365 π.Χ.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/02/411.html

Δίδαξε στο Ασκληπιείο της Κω;

Ο Ιπποκράτης για τη ζωή του οποίου έχουμε λίγες πληροφορίες, εργάστηκε στο νησί της Κω πριν από την ίδρυση του Ασκληπιείου. Οι μαθητές του δημιούργησαν ένα κέντρο θεραπείας, ένα σανατόριο στην Κω μετά τον θάνατό του, χρησιμοποιώντας τις παλιές Ιπποκράτειες μεθόδους και αρχές.Ο Ιπποκράτης ποτέ δεν δίδαξε στο Ασκληπιείο, άλλωστε θα ήταν 136 ετών την φερόμενη χρονιά ίδρυσης του. Όμως, οι μαθητές του είχαν σχέση με το Ασκληπιείο αν λάβουμε υπόψη τις αρχαίες επιγραφές, τα ιατρικά εργαλεία και την λειτουργία του κέντρου υπό την εποπτεία του Δήμου. Σε αυτούς δίδαξε: ο «βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή» δηλαδή ότι η ζωή είναι σύντομη αλλά η ιατρική μακρόχρονη, η ευκαιρία φευγαλέα, η πείρα απατηλή, η σωστή κρίση δύσκολη. Οι πληροφορίες που διαθέτουμε από την αρχαιολογική έρευνα είναι ότι υπήρχαν ελληνιστικές κατασκευές, ίσως τέμενος ή ναΐσκοι κλασικής περιόδου γειτονικά του Ασκληπιείου. Ο Ιπποκράτης αν ζούσε την εποχή που ιδρύθηκε η νέα πόλη της Κω θα πρέπει να ήταν περίπου 94 χρόνων. Όμως, πέθανε το 377 π.Χ στην Λάρισα τουλάχιστον μια δεκαετία πριν γεννηθεί η «νέα» Κως με το μεταγενέστερο Ασκληπιείο της. Όλοι οι μελετητές αποδέχονται ότι ο Κώος θεμελιωτής της ορθολογικής ιατρικής δεν εργάστηκε στο Ασκληπιείο ή τουλάχιστον σε αυτό που εμείς αντικρίζουμε σήμερα. «Πιθανολογείται η ύπαρξη ενός μικρού θεραπευτικού τεμένους των προγόνων του Ασκληπιάδων, τα αρχεία των οποίων μπορεί να μελέτησε ο Ιπποκράτης» [Β.Χατζηβασιλείου, R.Herzog]. 

https://geogeodifhs.blogspot.com/2020/01/blog-post_73.html

Πηγή του Ιπποκράτη;

Η επιγραφή στον μεγάλο Πλάτανο κοντά στο τζαμί της Λότζιας αναφέρει ότι ρέει νερό από την Πηγή του Ιπποκράτη. Πρόκειται για την αρχαία Πηγή της Βουρίνας την οποία λανθασμένα οι ντόπιοι έλεγαν χρησιμοποιώντας το όνομα του Πατέρα της Ιατρικής. Τα πράγματα τα έβαλε στη θέση τους ο Γερμανός αρχαιολόγος L.Ross, ήταν ο πρώτος που έδειξε ότι η πηγή δεν είχε σχέση με τον Ιπποκράτη και ότι η Βουρίνα ήταν ένα τεχνικό έργο υδρομάστευσης τουλάχιστον ελληνιστικής περιόδου που τροφοδοτούσε με νερό την πόλη της Κω για πάρα πολλά χρόνια. Οι Οθωμανοί θεωρούσαν τον Ιπποκράτη ως μέγιστη πνευματική προσωπικότητα και τον σέβονταν για το έργο , την προσφορά και το ήθος του. Περιποιούνταν το δέντρο που το θεωρούσαν δικό του και το πρόσεχαν .

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/05/to.html

Σπίτια του Ιπποκράτη;

Σε μια περιοχή κοντά στις Βόρειες Θέρμες περιηγητές του μεσαίωνα αναφέρουν την ύπαρξη οικίας ή κατοικιών που τις συνδέουν με το όνομα του Ιπποκράτη. Δεν έχει βρεθεί καμία σχέση που να τον συνδέει με τον Μέγα ιατρό της αρχαιότητας. Κοντά τους φέρεται η Πηγή του Ιπποκράτη γνωστή από τα ιπποτικά χρόνια με το όνομα Ιπποκρατ Σογιού κατά την οθωμανική περόδο στα Ταμπάκικα , την σημερινή Πλατεία Φερραίου.Πρόκειται  για κρήνη που εξυπηρετούσε το Τζαμί του λιμανιού, τροφοδοτείται από την Βουρίνα και δεν έχει καμία σχέση με τον Ιπποκράτη. 

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/10/blog-post_88.html

Θερμοπηγή του μέγα δασκάλου;

Οι Ιταλοί ήθελαν να εκμεταλευθούν την θερμοπηγή στην περιοχή της Εμπρός Θέρμης , επιθυμούσαν να φτιάξουν εγκαταστάσεις στην τοποθεσία Μπάνια. Θεωρούσαν το νερό της πηγής το πλέον κατάλληλο για να προωθήσουν ένα σχεδιασμό για το τουριστικό μάρκετιγκ. Αρχικά μετέφεραν το νερό στην Ρόδο όπου το αναμείγνυαν με το υποδεέστερο της Καλλιθέας και το ονόμασαν με τον καιρό νερό του Ιπποκράτη. Ωστόσο η πηγή δεν έχει καμία σχέση με τον Ιπποκράτη. Την εποχή του η συγκεκριμένη πηγή μπορεί να ήταν άγνωστη ή ακόμη να μην λειτουργούσε.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2020/01/30.html

Άγαλμα του Ιπποκράτη;

Tο άγαλμα που βρέθηκε το 1927 κοντά στο αρχαίο Ωδείο της Κω κατά τη διάρκεια των ανασκαφών των Ιταλών αρχαιολόγων φέρεται ως του Ιπποκράτη αλλά δεν πρέπει να ειναι. Ίσως είναι Ρωμαίου αξιωματούχου το μαρμάρινο άγαλμα που απαντά σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κω.

Πάνω το άγαλμα του φερόμενου Ιπποκράτη, κάτω ο πραγματικός στα γεράματα του.

Όμως, γνωρίζουμε τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του Ιπποκράτη.Ο Δίας των Κώων στα γεράματα σύμφωνα με την αρχαιότερη γνωστή προτομή  του σε αντίγραφο ρωμαικής περιόδου είναι στην κάτω φωτογραφία, το εύρημα βρέθηκε σε προάστιο της Ρώμης. 

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/06/blog-post_809.html

Λιμνούλα του μέγα γιατρού;

Την δεκαετία του ΄60  οι εκδρομές που έκαναν παιδιά του σχολείου στο Ασκληπιείο κατέληγαν σε ένα χώρο που έλεγαν λιμνούλα και λειτουργούσε ως εργαστήρι του Ιπποκράτη. Πρόκειται για κοιλότητα σεισμικής προέλευσης που ακόμη παρατηρείται στο 2ο άνδηρο το οποίο γέμιζε βρόχινο νερό όπου τα παιδιά μάθαιναν για το έργο του Ιπποκράτη από μια μουσουλμάνα συμπατριώτισσα μας ,τότε φύλακα του Ασκληπιείου. Η λιμνούλα είναι μεταγενέστερη του Ιπποκράτη ως εκ τούτου δεν έχει καμία σχέση με τον μέγα δάσκαλο.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2021/10/blog-post_52.html

Ποιός ίδρυσε το Ασκληπιείο;

Ο γιατρός Μητρόπουλος εκτιμά ότι λειτούργησε πριν από το 500 π.Χ και ότι ο πρώτος Πρωθιερέας υπήρξε ο γενάρχης της οικογένειας του Ιπποκράτη Νεβρός, το 584 π.Χ. Το Ασκληπιείο δεν ήταν το παλαιότερο στην Κω. Ενα προελληνιστικό υπήρχε στην Κέφαλο και ένα απόμη αρχαιότερο θεραπευτικό λατρευτικό κέντρο του Απόλλωνα μπορεί να υπήρχε στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας Αστυπάλαιας κοντά στον Αγ.Γεώργιο Μάκρι.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/03/blog-post24askepiokos.html

https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/12/1901-2014.html

Πλάτανος του Ιπποκράτη;

Ο Πλάτανος της Κω αναφέρει στο πόνημα του ο αρχαιοδίφης Ιάκωβος Ζαρράφτης. Σωστά δεν αναφέρει το όνομα του Μέγα Ιπποκράτη επειδή τον 5ο/4ο αιώνα π.Χ αυτή η περιοχή καταλαμβανόταν από ρηχή θάλασσα και για διάφορους λόγους που έχω ήδη καταθέσει σε προηγούμενες αναρτήσεις. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό ότι κάτω από αυτό δέντρο δίδασκε ο Ιπποκράτης, ούτε ότι τον φύτεψε ο πατέρας της Ιατρικής ο οποίος πέθανε το 370 π.Χ, στη Λάρισα.Ο Ζαρράφτης λαμβάνοντας υπόψη το πάχος του δέντρου, εκτιμά ότι ο πλάτανος έχει ηλικία 1500 χρόνων καθώς 80 εκατοστά αναλογούν σε ένα αιώνα ζωής του. Εκτίμηση μου είναι ότι ο σημερινός ανατολικός πλάτανος μάλλον έχει φυτευτεί μετά τον 15ο αιώνα μ.Χ σε θέση παλαιότερου ή είναι κλώνος από παλαιότερο δέντρο που μεταφυτεύθηκε γύρω στον 12ο αιώνα μ.Χ.  Μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάτω από έναν πλάτανο αφιερωμένο στον Ιπποκράτη, που σε καμία περίπτωση δεν σκίαζε τον μεγάλο δάσκαλο, μαθητές δίδαξαν το τεράστιο έργο και πάνω από όλα το ήθος του Ιπποκράτη.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2018/05/blog-post.html

Πέθανε στην Κω;

 Πέθανε λίγο έξω από τη Λάρισα περίπου το 370 π.Χ.Έζησε το τέλος της ζωής του στην Θεσσαλία, η αγάπη του για αυτή φαίνεται από το γεγονός ότι έναν από τους γιούς του ονόμασε Θεσσαλό. Απεβίωσε στην Θεσσαλία σε ηλικία περίπου 90 ετών [ή 104, ή 109 ετών για άλλους]. Ο Άνθιμος Γαζής το 1807 είδε τον τάφο του Ιπποκράτη, σε μνήματα οθωμανών. Το 1826, ανάμεσα στα χωριά Γιαννούλι και Κισσαίου εντοπίστηκε τάφος με επιγραφή που έγραφε το όνομα του, την οποία το 1857,ο Λαρισαίος γιατρός Σ.Σαμαρτσίδης δημοσίευσε σε περιοδικό της Ιατρικής Σχολής του Παν.Αθηνών.

https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/09/blog-post_10.html

Γεωδίφης

Πηγή: Ασκληπιείο των Κώων,2024

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/02/e-book-2024.html

Υπό το βλέμμα του Μέγα Ιπποκράτη. Ιατρική Ακαδημία του Παρισιού. Φωτογραφία-P.Charlier.