Η χρήση των φυτών για τον κλιματισμό των προγόνων μας
Ναός του Απόλλωνα, στο 2ο άνδηρο του Ασκληπιείου της Κω.
Υπάρχει αρχαία σοφία, από την οποία πρέπει να πάρουμε τον σπόρο της.
Για χιλιετίες οι άνθρωποι αγωνίζονται και επινοούν συστήματα που θα κάνουν καλύτερη τη ζωή τους. Το τρέχον κλιματιστικό ολόκληρου του σπιτιού σας μπορεί να είναι μια σύγχρονη ευκολία, αλλά είναι απλώς η τελευταία σε μια μακρά σειρά καινοτομιών ψύξης και δοκιμών.
Πώς έμεναν οι πρόγονοί μας δροσεροί το καλοκαίρι και σε ζεστά κλίματα;
Όλα ξεκίνησαν με τους ανθρώπους των σπηλαίων. Τα πρώτα σπίτια των ανθρώπων ήταν φυσικοί σχηματισμοί: οι σπηλιές. Όχι μόνο παρείχαν προστασία από τα στοιχεία και τους θηρευτές,αλλά επίσης ένα δροσερό μέρος για να βγείτε από τον ήλιο.
Αυτοί οι αρχαίοι πρόγονοι όχι μόνο κατάλαβαν ότι το να είσαι υπόγειος ήταν πιο δροσερό, το εκμεταλλεύτηκαν πλήρως ζώντας σε σπηλιές και σκάβοντας τούνελ και λαγούμια για να νικήσουν τη ζέστη.
Ακόμη και οι σκιές των δέντρων ήταν σωτήριες στην ανυπόφορη, ακραία ζέστη.
Οι πρώτοι γνωστοί υπόγειοι αγωγοί ύδρευσης;
Κατασκευάστηκαν από τον αρχαίο μινωικό πολιτισμό περίπου το 2200 και το 1400 π.Χ. Κατασκευασμένα από τερακότα, αυτά τα δίκτυα τροφοδοτούσαν με νερό το Παλάτι της Κνωσού.
Τα δωμάτια στο παλάτι κατασκευάστηκαν για να επιτρέπουν την ιδιωτικότητα και οι περίτεχνες σήραγγες εγγυώνται ένα μόνιμο αεράκι για να τα φρεσκάρουν. Οι Μινωίτες, στην πόλη της Κνωσού, διέθεταν υπόγεια υδραυλικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένων των τουαλετών έκπλυσης μέχρι το 1900 π.Χ.
Και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι κρεμούσαν καλάμια εμποτισμένα με νερό στα παράθυρα για να δροσίζουν τα αεράκια που εισέρχονταν.
Συχνά οι αρχαίες κοινότητες δοκιμάζονταν και βρίσκονταν αντιμέτωπες με κύματα καύσωνα, θόλους θερμότητας εκτός από τις κακοκαιρίες.
Πήγαιναν στα ορεινά, χρησιμοποιούσαν νερά των ποταμών και των κρηνών, τα δέντρα για δροσιά, καθυστερούσαν το μαγείρεμα, το ψήσιμο και τις δουλειές της κουζίνας μέχρι τις πιο δροσερές βραδινές ώρες. Δημιουργούσαν φυσικό αερισμό μέσα στα κτίρια για να τα διατηρούν δροσερά μέρη.
Χρησιμοποίησαν επίσης μια μέθοδο δροσιάς με πράσινο πάνω από τις πόρτες και τα παράθυρα.Οι πολυτελείς βίλες και τα δημόσια λουτρά τους είχαν δάπεδα με ψηφιδωτά πλακάκια από πέτρα που στηρίζονται σε κολώνες. Άνοιγαν παράθυρα την ώρα του ύπνου για να μπει ο δροσερός νυχτερινός αέρας, αυτό και άλλα πολλά έκαναν οι αρχαίοι Κώοι για να αντιμετωπίσουν τις ακραίες ζέστες του Ιούλη, πολύ πριν μπει το αιρκοντίσιον στη ζωή τους .
Η χρήση ανεμιστήρων και συστημάτων εξαερισμού είναι μια από τις πρώτες μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την ψύξη ενός δωματίου.
Αρχαίοι ανεμιστήρες και αφυγκρατήρες
Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που επινόησαν ανεμιστήρες, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν για ψύξη. Ανέπτυξαν επίσης ένα σύστημα που περιελάμβανε φυσώντας αέρα μέσα από το νερό, δημιουργούσε μια ομίχλη που θα δρόσιζε το δωμάτιο, ένα είδος αφυγρατήρα ώστε να διατηρεί την υγρασία του χώρου σε φυσιολογικά επίπεδα.
Το frigidarium που ακόμη βλέπουμε στη δυτική συνοικία και στο Ασκληπιείο της Κω, μια μεγάλη πισίνα σε ρωμαϊκά λουτρά, χρησιμοποιήθηκε ως μέρος ψύξης μετά από ένα μούσκεμα στο ζεστό νερό του caldarium.
Ενώ το λεγόμενο υπόκαυστο σύστημα θέρμανσης - ένα είδος κεντρικής θέρμανσης στον αρχαίο κόσμο που έχει συνδεθεί με τους Ρωμαίους, προφανώς οι Έλληνες τους είχαν προλάβει και σε αυτό. Οι Έλληνες επινόησαν το σύστημα του υπόκαυστου και οι Ρωμαίοι το βελτίωσαν.
Σε κάθε περίπτωση τον χειμώνα, οι Έλληνες και οι αρχαίοι Κώοι ζέσταιναν τα σπίτια τους με τρεις διαφορετικούς τρόπους: ανοιχτές εστίες, ηλιακή θέρμανση και σύστημα υπόκαυστου.
Η μέθοδος ανοιχτής φωτιάς είναι προφανής. Η θέρμανση του ήλιου βασίζεται στον σχεδιασμό ενός σπιτιού έτσι ώστε τα παράθυρα να βλέπουν προς την κατεύθυνση από την οποία μπορεί να δέχεται το πιο άμεσο ηλιακό φως.
Το σύστημα υπόκαυστου είναι πολύ πιο εξελιγμένο και δύσκολο να σχεδιαστεί. Βασικά, είναι ένα σύστημα στο οποίο οι φωτιές παραμένουν αναμμένες κάτω από ένα υπερυψωμένο δάπεδο, και η ανερχόμενη θερμότητα θερμαίνει το πάτωμα και αναγκάζει τον ζεστό αέρα σε ένα σύστημα σωλήνων από τερακότα που μπορεί να μεταφέρει τη θερμότητα σε όλο το σπίτι, και - τουλάχιστον στη ρωμαϊκή εκδοχή - μέσω σωλήνων και στους τοίχους.
Λέγεται ότι ο Κρητικός Χερσίφρων, αρχιτέκτονας της Κνωσού και του ναού της Αρτέμιδος, και ο γιος του Μεταγένης σχεδίασαν το πρώτο σύστημα γύρω στο 550 π.Χ για να θερμάνουν τον υπέροχο ναό της Αρτέμιδος, στην Έφεσο της Μ.Ασίας.Οι αρχαίοι Έλληνες το χρησιμοποιούσαν πριν από τους Ρωμαίους.
Οι Έλληνες χρησιμοποίησαν ένα καινοτόμο σύστημα σωληνώσεων που περιλάμβανε υδραγωγεία το οποίο ανακατευθύνει το δροσερό νερό από τις πηγές στις πόλεις, αναζωογονώντας το περιβάλλον.
Τα σπίτια στην αρχαία Ελλάδα έπρεπε να αντιμετωπίσουν πολλά από τα προβλήματα που έχουμε σήμερα, ειδικά τη ζέστη και το κρύο. Ας δούμε όμως τι έκαναν σοφά οι αρχαίοι Έλληνες και συνήθως δεν μπαίνουμε στον κόπο να αντιγράψουμε.
Τι έκαναν για τη ζέστη;
Πράσινα δέντρα, όπως οι ελιές, φυτεύονταν συνήθως στη βόρεια πλευρά του σπιτιού, έτσι ώστε τα φύλλα τους να εμποδίζουν τον κρύο βόρειο άνεμο του χειμώνα να φυσά απευθείας στο σπίτι.
Στη νότια πλευρά, υπήρχαν συνήθως άφυλλα δέντρα, που δεν εμπόδιζαν τον ήλιο να ζεστάνει το σπίτι το χειμώνα και πρόσφεραν πλήρη σκιά το καλοκαίρι. Συναντιόμαστε με τις παλιές ιδέες της φυσικής δροσιάς στα κτίρια με τη βοήθεια φυτών, καθώς και σε ορισμένα σχέδια, πολλές φορές για τη βελτίωση της ηχομόνωσης από τους περιβαλλοντικούς θορύβους.
Όμως οι αρχαίοι Έλληνες δεν σταμάτησαν να χρησιμοποιούν φυτά για κλιματισμό. Χρησιμοποίησαν μια προσεκτικά σχεδιασμένη επέκταση οροφής πάνω από τις νότιες πόρτες και τα παράθυρα. Το μέγεθος αυτής της επέκτασης υπολογίστηκε για να μην πέφτει ο ήλιος στο σπίτι το καλοκαίρι, αλλά με χαμηλότερη πορεία το χειμώνα, αυτή η επέκταση δεν το εμπόδισε να θερμάνει το εσωτερικό του σπιτιού.
Μια άλλη έξυπνη εναλλακτική λύση ήταν οι κληματαριές συγκεκριμένου ύψους και πλάτους. Έπαιρναν σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα και επίσης έτρωγαν σταφύλια!
Και φυσικά, το χρώμα παρέμεινε λευκό, όπως έχετε δει μέχρι τώρα στα περισσότερα παραδοσιακά ελληνικά σπίτια! Βρίσκεται συνήθως σε ηλιόλουστα νησιά και χρησιμοποιείται για την ελαχιστοποίηση της θερμότητας από τον ήλιο.
Επιπλέον, το ασβέστιο που χρησιμοποιείται για τη λεύκανση των τοίχων, ειδικά στα νησιά του Αιγαίου, χρησιμοποιείται και για ψεκασμό και απορρόφηση υγρασίας, εντομοκτόνο κ.λπ. Έχει πολλά χρήσιμα χαρακτηριστικά και αυτό είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.Φάνης Αμπατζής
2.archaeohistories
3.https://www.greecehighdefinition.com/blog/houses-in-ancient-greece-thermal-insulation-underfloor-heating
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Ρωμαϊκό χάλκινο σαμοβάρι που βρέθηκε στην Πομπηία (1ος αιώνας μ.Χ.): Samovar (Self Brewer), ένα μεταλλικό δοχείο που χρησιμοποιείται παραδοσιακά για τη θέρμανση και το βράσιμο του νερού. Το χρησιμοποιούσαν για να σερβίρουν ζεστά υγρά. Κάρβουνο στο κοίλο κέντρο του δοχείου θερμαινόμενο νερό εντός διπλού τοιχώματος. Υγρό βγήκε τότε από μια βρύση διακοσμημένη ως κεφάλι ενός ανατολικού βαρβάρου. Τρεις ακροδέκτες ανάρτησης διαθέτουν σειρήνα ή άρπυα. Αυτά ήταν για μια αλυσίδα για να μπορεί να μεταφερθεί το σκάφος. Museo Archaeologico Nazionale di Napoli.
