Η χλαμύδα του θεοποιημένου Αλεξάνδρου

Άγνωστος καλλιτέχνης, άγαλμα άνδρα ντυμένο με χλαμύδα (μανδύα). Το κεφάλι (τώρα χαμένο) φορούσε διάδημα, σύμβολο της βασιλείας, μέρος του οποίου σώζεται στον δεξιό ώμο.  Το όνομα Αλέξανδρος [ από το αλέξω και ανήρ] σημαίνει «υπερασπιστής ανδρών». 

Το μαρμάρινο αριστούργημα μπορεί να  αναπαράγει ένα πορτρέτο του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον Ευφράνορα, τον οποίο ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ως δημιουργό ενός πορτρέτου του Αλέξανδρου και του Φιλίππου σε άρμα. Μάρμαρο, ρωμαϊκό αντίγραφο 1ου–2ου αιώνα μετά από ελληνιστικό πρωτότυπο. Βρέθηκε κοντά στον Πεζενά, νοτιοδυτικά της Γαλλίας.

Ο χλαμύδα του Αλέξανδρου φυλάχτηκε στην Κω

Το 102 π.Χ η Κλεοπάτρα η Γ ́, βασίλισσα της αρχαίας Αιγύπτου και σύζυγος του Πτολεμαίου Η ́ Φύσκωνα κατά τη διάρκεια μιας εμφύλιας, συνεχούς αντιπαράθεσης εμπιστεύεται την φύλαξη όχι μόνο του εγγονού αλλά και του προσωπικού θησαυρού της στην Κω. Ήταν βλέπετε μέλος της Δυναστείας των Πτολεμαίων, η οποία κυβέρνησε την Αίγυπτο όλο το διάστημα της ελληνιστικής περιόδου και οι Κώοι είχαν πάντα καλές, στενές σχέσεις με τους Πτολεμαίους. Δεν είναι γνωστό αν έστειλε τον θησαυρό στο Ασκληπιείο ή στην πόλη όπου υπήρχε επίσης κρατικό θησαυροφυλάκιο. Ο Paton συμφωνεί με την πρόταση του Rayet ότι εμπιστεύτηκε τον θησαυρό σε Εβραίους τραπεζίτες της Κω, χωρίς βέβαια αυτό να έχει επιβεβαιωθεί. Ο περίφημος θησαυρός της λέγεται ότι περιελάμβανε πλην των άλλων και την ξακουστή χλαμύδα, τον τριγωνικό μανδύα του Μ.Αλεξάνδρου, την οποία ο Πομπήιος μετά το τέλος των Μιθριδατικών Πολέμων μετέφερε στη Ρώμη και την φόρεσε για να διατυμπανίσει τον θρίαμβό του, γράφουν οι Paton-Hicks.

Ασκληπιείο των Κώων στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Από εκεί φέρονται να χάνονται τα ίχνη της πιο διάσημης χλαμύδας της ιστορίας.

Είναι η περίοδος όπου η Ρώμη εξαπλώνεται στην Μ.Ασία και αρχίζει να γίνεται ρυθμιστής των εξελίξεων της Ανατολής και του αιγαιακού χώρου. Η Κως διατηρεί καλές σχέσεις με τους Ρωμαίους, από τον 2ο αιώνα π.Χ. Ο Μιθριδάτης ΣΤ ́ο Ευπάτωρ, βασιλιάς του Πόντου, σε συνεχή αντιπαλότητα με τους Ρωμαίους σε μία από τις καθόδους προς τη Ρόδο σταματάει στην Κω, αρπάζει τους θησαυρούς της Κλεοπάτρας και 800 τάλαντα των Ιουδαίων που κατοικούσαν στο νησί, αλλά σέβεται την Κω, δεν την πειράζει, καθώς και την ασυλία του Ασκληπιείου όπου είχαν προσφύγει Ρωμαίοι κάτοικοι του νησιού.

Ο παλαιότερος ναός του Ασκληπιού ανεγέρθηκε χάρη στη γενναιοδωρία του γεννημένου στην Κω, Πτολεμαίου Β ́ του Φιλάδελφου.

Η αρχαία χλαμύδα

Η χλαμύδα κατασκευαζόταν από ένα άνευ ραφής ορθογώνιο από μάλλινο υλικό περίπου στο μέγεθος μιας κουβέρτας, συνήθως με περίγραμμα. Κανονικά ήταν καρφιτσωμένο με περόνη στον δεξιό ώμο. Αρχικά ήταν τυλιγμένο γύρω από τη μέση σαν εσώρουχο, αλλά στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ το φορούσαν στους αγκώνες.

Οι κορυφαίοι από τις μονάδες ιππικού του Αλεξάνδρου ήταν οι Εταίροι. Επιστρατευμένοι μεταξύ των ευγενών νεαρών ανδρών της Μακεδονίας, οι Εταίροι ήταν το ανώτερο σύνταγμα στο στρατό και πολέμησαν στη δεξιά πτέρυγα, την τιμητική θέση στη γραμμή της μάχης.

Σε σκίτσο ο Μ.Αλέξανδρος με την περίφημη χλαμύδα του πάνω στον Βουκεφάλα.

Από την εποχή του βασιλιά Φιλίππου Β' της Μακεδονίας, αποκτώντας το μεγαλύτερο κύρος τους υπό τον Μέγα Αλέξανδρο και θεωρούνταν ως το πρώτο ή ένα από τα πρώτα ιππικά .Τα στρατεύματα επίθεσης είναι ειδικοί σχηματισμοί που δημιουργούνται για να ηγούνται στρατιωτικών επιθέσεων.που χρησιμοποιήθηκαν στην Ευρώπη. Οι Εκλεκτοί Εταίροι, ή Εταίροι, αποτελούσαν την επίλεκτη φρουρά του βασιλιά (Σωματοφύλακες).

Το ντύσιμο μπορεί να είναι ένας σημαντικός δείκτης πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Η μακεδονική χλαμύδα, που φορούσε χαρακτηριστικά ο Μέγας Αλέξανδρος και το ιππικό του, συνδέθηκε επίσης με την θεμελιώδη αφήγηση της Αλεξάνδρειας και τον παγκόσμιο χάρτη του Ερατοσθένη από την Κυρήνη. Η χλαμύδα έγινε ισχυρό εργαλείο της γεωπολιτικής στην Πτολεμαϊκή Αίγυπτο.

Την εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αποτελούσε, αν και σε πολύ μεγαλύτερη μορφή, μέρος της κρατικής φορεσιάς του αυτοκράτορα και των ανώτατων αξιωματούχων. Επέζησε ως τέτοιο τουλάχιστον μέχρι τον 12ο αιώνα μ.Χ.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Ασκληπιείο των Κώων, 2024

https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/02/e-book-2024.html

2.https://hetairoi.de/en/mens-military-clothing

3.https://fitzmuseum.cam.ac.uk/explore-our-collection/highlights/GR691970

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Αυτός ο νεαρός άνδρας, αναγνωρίζεται αμέσως ως ο Μέγας Αλέξανδρος. Το άγαλμα κατασκευάστηκε στην Αίγυπτο, περίπου 200 χρόνια μετά το θάνατο του, και καταδεικνύει καλά τη σημασία που έδιναν οι διάδοχοί του στην εικόνα του μεγάλου άνδρα.Στα τέλη του 332 π.Χ. ο Αλέξανδρος διαδέχθηκε ως φαραώ της Αιγύπτου. Πριν εγκαταλείψει τη χώρα για να συνεχίσει τις κατακτήσεις του στην Ανατολή, ίδρυσε την Αλεξάνδρεια. Αυτό το μικρό άγαλμα εμπνεύστηκε από μια μεγάλη λατρευτική εικόνα από την πόλη όπου, ως ιδρυτής, ο θεοποιημένος Αλέξανδρος ήταν ιδιαίτερα σεβαστός. Εμφανίζεται να φορά την αιγίδα – δέρμα κατσίκας με κρόσσια φίδια και διακοσμημένο με κεφάλι γοργόνας. Αυτός ο αδιαπέραστος θώρακας είχε συνδεθεί από καιρό με τον υπέρτατο Έλληνα θεό Δία και την κόρη του Αθηνά, την πολεμίστρια θεά της σοφίας και προστάτιδα της πόλης των Αθηνών.Η αιγίδα, λοιπόν, ορίζει τον Αλέξανδρο ως έναν ανίκητο μαχητή, όπως η Αθηνά, που φορούσε το ένδυμα σε μια επική μάχη μεταξύ των θεών και των γιγάντων. 

Φορώντας την αιγίδα , ο Αλέξανδρος παρουσιάζεται ως ισοδύναμος, αν όχι ίσος με την Αθηνά. Είναι για την Αλεξάνδρεια ό,τι η Αθηνά για την Αθήνα: θεϊκός προστάτης και προστάτης. Όταν ο Αλέξανδρος πέθανε, ένας από τους στρατηγούς του, ο Πτολεμαίος, έκλεψε το πτώμα του και τελικά το αγόρασε στην Αλεξάνδρεια, όπου το συντηρήθηκε και το εκτέθηκε. Γύρω από τον τάφο αναπτύχθηκε λατρεία. Ο Πτολεμαίος -η οικογένεια του οποίου θα κυβερνούσε την Αίγυπτο μέχρι την πτώση της Κλεοπάτρας Ζ' το 31 π.Χ. - διαφήμισε δυναμικά τη νομιμότητά του ως διαδόχου του Αλεξάνδρου βάζοντας την εικόνα του νεκρού βασιλιά στα νομίσματά του. Το όνομα του Πτολεμαίου ήταν λοιπόν ανεξίτηλα συνδεδεμένο με την εικόνα του Αλεξάνδρου στο μυαλό οποιουδήποτε χειριζόταν αυτό το νόμισμα.Η αιγίδα κρέμεται στους ώμους του Αλέξανδρου εδώ σαν χλαμύδα – ένα είδος μανδύα που φορούσαν συχνά οι ταξιδιώτες στον αρχαίο κόσμο. Αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι η πόλη της Αλεξάνδρειας είχε σχήμα χλαμύδας . Προτείνεται λοιπόν μια αμοιβαία σχέση μεταξύ του Αλέξανδρου και της νέας του πόλης. Όπως ο θεϊκός Αλέξανδρος – το όνομα του οποίου σημαίνει «αυτός που υπερασπίζει τους άνδρες» – έδωσε μορφή και προστασία στην πόλη που έφερε το όνομά του, έτσι και η Αλεξάνδρεια φαίνεται να προστατεύει το σώμα του επιφανούς ιδρυτή της.