Τι τρέχει με την Σαντορίνη;

Σαντορίνη, 1923. Από τη Βιβλιοθήκη της Ζυρίχης.

Ένα πλήθος μηνυμάτων δέχθηκα στη θυρίδα του λογαριασμού μου στο ΦΒ, με κύριο ερώτημα τι τρέχει, αν μας ανησυχεί  και πόσο έτοιμη να εκραγεί είναι η Σαντορίνη; 

Η Σαντορίνη δέχεται ένα σμήνος μικρών σεισμών. Η άνοδος της σεισμικής δραστηριότητας στο ηφαιστειακό νησί έχει εγείρει ανησυχίες για πιθανή έκρηξη. Πώς έχουν τα πράγματα;

Σεισμικές ακολουθίες που φτάνουν έως και 4,2-4,4 βαθμούς, έχουν εντοπιστεί κοντά στη  Σαντορίνη από τις 28 Ιανουαρίου 2025, προκαλώντας έκτακτη κυβερνητική συνεδρίαση από τη Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης για την αξιολόγηση των πιθανών ηφαιστειακών κινδύνων.

Εμπλοκή του Κολούμπο;

Η τοποθεσία των σεισμών έχει σχέση ή όχι με το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο, που βρίσκεται μόλις 6,5 χλμ  βορειοανατολικά της Σαντορίνης; 

Το Κολούμπο είναι μέρος του μεγαλύτερου ηφαιστειακού συμπλέγματος της Σαντορίνης και είναι γνωστό για τη μεγάλη έκρηξή του το 1650, η οποία προκάλεσε σημαντικές ζημιές και θανάτους λόγω πυροκλαστικών ροών, τσουνάμι και εκπομπών αερίων.

Η πρόσφατη σεισμική ακολουθία,EMSC.

Το ηφαίστειο παραμένει ενεργό, με υδροθερμική δραστηριότητα και περιοδικά σεισμικά σμήνη, καθιστώντας το βασικό επίκεντρο για την παρακολούθηση στην περιοχή. Διεξάγονται έρευνες για να διαπιστωθεί εάν η σεισμικότητα προκαλείται από τεκτονικό στρες κατά μήκος των συστημάτων ρηγμάτων Κολούμπου και Καμένης ή βαθύτερες μαγματικές διεργασίες.

Οι ειδικοί προτείνουν ότι η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση. Αν και δεν έχουν ανιχνευθεί αλλαγές στην επιφάνεια, η γεωφυσική παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο θα βοηθήσει να προσδιοριστεί εάν το μάγμα συσσωρεύεται σε βάθος.

Πόσο πιθανή είναι η έκρηξη;

Μικροί σεισμοί στη Σαντορίνη έχουν εγείρει ανησυχίες για ηφαιστειακή έκρηξη .Ειδικοί και πολιτικοί ηγέτες συναντήθηκαν στο ελληνικό υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας την Τετάρτη (29 Ιανουαρίου) για να συζητήσουν την άνοδο της σεισμικής δραστηριότητας στη Σαντορίνη, στο Αιγαίο Πέλαγος που καμπυλώνεται γύρω από μια πλημμυρισμένη ηφαιστειακή καλντέρα, σύμφωνα με το Associated Press. 

Η αύξηση της σεισμικής δραστηριότητας επικεντρώνεται στο βόρειο άκρο της καλντέρας, ανέφεραν. Η σεισμική δραστηριότητα έχει αναστατώσει ήπια το νησί τις τελευταίες εβδομάδες. Σεισμικός σταθμός στη Σαντορίνη που διευθύνει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης εντόπισε τουλάχιστον 39 μικρούς σεισμούς, κυρίως μεγέθους 3,5 Ρίχτερ ή λιγότερο, την Παρασκευή (31 Ιανουαρίου). 

Γραφήματα καταγράφουν την ανάσα των σεισμών σε σταθμούς της Μήλου και της Σαντορίνης.

Το νησί πήρε τη σημερινή του μορφή με τη Μινωική έκρηξη το 1600 π.Χ,  μία από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις στην ανθρώπινη ιστορία, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Γης Lamont-Doherty στη Νέα Υόρκη. Μπορεί να ενέπνευσε ιστορίες για τη χαμένη πόλη της Ατλαντίδας, η οποία λέγεται ότι βυθίστηκε κάτω από τη θάλασσα. 

Το ηφαίστειο έχει βιώσει παρόμοιες περιόδους αναταραχής στο παρελθόν χωρίς να εκραγεί. Μεταξύ 2011 και 2012, υπήρξε μια περίοδος σεισμικής δραστηριότητας που σχετίζεται με την κίνηση του μάγματος κάτω από την επιφάνεια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Ηφαιστειότητας του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Smithsonian. 

Είχε προηγηθεί μια περίοδος καθίζησης ή βύθισης στο μικρό νησάκι της Νέας Καμένης στο κέντρο της βυθισμένης καλντέρας. Η τελευταία φορά που το ηφαίστειο εξερράγη ήταν το 1950. Αυτή ήταν μια σχετικά μικρή έκρηξη, που δημιούργησε έναν θόλο λάβας και σύννεφα τέφρας που υψώθηκαν αρκετές εκατοντάδες μέτρα στον ουρανό. 

Σύμφωνα με πληροφορίες, μια έκρηξη το 726 μ.Χ. προκάλεσε βρασμό στη θάλασσα και έστειλε κομμάτια ελαφρόπετρας να φτάσουν 400 χιλιόμετρα μακριά. Το ηφαίστειο  είναι γνωστό ότι προκαλεί αναταραχές ανα διαστήματα.

Σαντορίνη, 1866 - 1870, από τη Βιβλιοθήκη και Μουσεία του Πανεπιστημίου του St Andrews.

Μια μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι εξερράγη πριν από περισσότερα από μισό εκατομμύριο χρόνια, εκτοξεύοντας 21,6 κυβικά μίλια (90 κυβικά χιλιόμετρα) βράχου και τέφρας. 

Οι επιστήμονες δεν αναμένουν ότι η τρέχουσα αναταραχή θα οδηγήσει σε ένα τόσο δραματικό ξέσπασμα. «Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι το ηφαίστειο της Σαντορίνης προκαλεί πολύ μεγάλες εκρήξεις κάθε 20.000 χρόνια», δήλωσε ο Ευθύμιος Λέκκας, επικεφαλής της επιτροπής επιστημονικής παρακολούθησης για το Ελληνικό Ηφαιστειακό Τόξο, στην ελληνική τηλεόραση ΕΡΤ την Πέμπτη (30 Ιανουαρίου), σύμφωνα με το Associated Press. 

«Έχουν περάσει 3.000 χρόνια από την τελευταία έκρηξη, οπότε έχουμε πολύ καιρό μπροστά μας πριν αντιμετωπίσουμε μια μεγάλη έκρηξη». Ο Λέκκας συναντήθηκε με τον υφυπουργό αρμόδιο για την αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές, τον επικεφαλής της πυροσβεστικής υπηρεσίας της Ελλάδας και τοπικούς αξιωματούχους, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του AP.

Τι μπορούμε να περιμένουμε;

Οι αρμόδιες υπηρεσίες ισχυρίζονται ότι δεν είναι ηφαιστειακοί σεισμοί. Δεν είναι δηλαδή σεισμοί που έχουν σχέση με ηφαιστειακές διαδικασίες στο υπέδαφος, κάτω ή γύρω από το ηφαίστειο. Είναι καθαρά τεκτονικοί σεισμοί, από αυτούς που θα μπορούσαν να συμβαίνουν συχνά γύρω μας και στο υπόλοιπο Αιγαίο.

Οι ιστορικοί σεισμοί σε αυτή την περιοχή έχουν δώσει σεισμούς από 5.3 έως 6 βαθμούς, εάν εξαιρέσουμε το ρήγμα της Αμοργού που έχει δώσει σεισμό 7,5 βαθμούς  και τσουνάμι το 1956.

Το ενεργό γεωτεκτονικό περιβάλλον.

Μεγάλο μέρος της σεισμικής δραστηριότητας καταγράφεται κοντά και γύρω στο Κολούμπο μέσα στα όρια του ηφαιστειακού τόξου και στο ανατολικό άκρο του υποθαλάσσιου Ρήγματος «Άνυδρος», μια γνωστή υποθαλάσσια τεκτονική δομή που έχει τη δυνατότητα να δώσει σεισμούς έως 6.8 βαθμούς.

Μέχρι τώρα η εν λόγω δραστηριότητα δεν φαίνεται να εμπνέει ανησυχία, αν μείνει ως έχει. Όμως αν συνεχίσει το επόμενο διάστημα ή ελαφρώς ενταθεί η σεισμικότητα οφείλουμε να επανεξετάσουμε την αρχική στάση μας. Ωστόσο,  σε καμία περίπτωση δεν είμαστε εκεί. Υπάρχει ηφαιστειολογικό κέντρο και παρατηρητήριο που θα ενημερώσει για οτιδήποτε μπορεί να προκύψει.

Η ιστορία των ηφαιστείων της Σαντορίνης προτείνει ότι πριν από μία έκρηξη θα φανούν πρόδρομα φαινόμενα ή  σημάδια μερικές εβδομάδες ή μερικούς μήνες πριν. Κάτι το οποίο δεν έχει αναφερθεί ή δεν έχω διαβάσει από τους επίσημους φορείς της χώρας.

Ως εκ τούτου διατηρούμε την ψυχραιμία μέχρι να εκτονωθεί όλη η σεισμική ακολουθία.Άλλωστε το τέλος τις περισσότερες φορές δεν έρχεται όταν το περιμένεις.Ζούμε σε μια ενεργή γεωλογικά περιοχή με τα καλά και τα κακά της. Δεν χρειάζεται πανικός και να προσέχετε τις πηγές σας στο διαδίκτυο, διαβάζω πολλές μπούρδες εκεί έξω. Να ενημερώνεστε μόνο από τα υπεύθυνα όργανα.

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα της ευρύτερης περιοχής καθοδηγείται από την καταβύθιση της Αφρικανικής Πλάκας κάτω από την Ευρασιατική Πλάκα, με το νησί να βρίσκεται σε ηπειρωτικό φλοιό πάχους πάνω από 25 χλμ.Το Κολούμπο, είναι ένα ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο και παραμένει μια σημαντική περιοχή μελέτης για πιθανές μελλοντικές υποθαλάσσιες εκρήξεις.

Γεωδίφης

Πηγές:

https://www.emsc.eu/Earthquake_information/earthquake.php?id=1764090

https://bbnet.gein.noa.gr/plots/SAP3.html

http://www.geophysics.geol.uoa.gr/stations/gmaps3/leaf_plotpage.php?net=HL&station=NISR&lang=el

https://www.protothema.gr/greece/article/1595654/baraz-seismon-se-sadorini-kai-amorgo-tis-teleutaies-ores-ti-sumvainei-me-to-ifaisteio-sadorinis/

https://www.livescience.com/planet-earth/earthquakes/santorini-is-having-a-swarm-of-tiny-earthquakes-is-the-greek-isle-about-to-erupt

https://www.volcanodiscovery.com/earthquakes/quake-info/13557194/quake-felt-Feb-1-2025-Near-Naxos-Egeo-Meridionale-Greece.html#google_vignette

https://watchers.news/2025/01/30/earthquake-swarm-near-santorini-volcano-prompts-emergency-meeting-greece/

https://edsf13.ingv.it/map/sharedata/SHHTML/GRCS956INF.html

https://abcnews.go.com/International/wireStory/increased-volcanic-activity-detected-greeces-popular-tourist-island-118270647

https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eventpage/us7000pakk/executive

Ο μύθος των Κώων για το ακρωτήριο Χελώνη, τεύχος Β'