Τι γίνεται με τη Νίσυρο;

Από το Μανδράκι της Νισύρου το Γυαλί, η Στρογγυλή και στο βάθος η Κως.

«Όσο πλησίαζαν στην κορυφή του ιερού βουνού, τόσο περισσότερο κάθε θάμνος, κάθε δέντρο έμοιαζε να έχει τη δική του θεϊκή φύση, σαν να είχε γίνει ο ίδιος θεός».Η Θάλασσα της Γονιμότητας, Yukio Mishima.

«Τι γίνεται με τη Νίσυρο;» είναι μία απο τις πολλές ερωτήσεις που συχνά δέχομαι. Καμία ιδέα, απαντώ. «Δεν υπάρχει γεωλόγος, ή ηφαιστειολόγος που να μπορεί να κάνει μια τέτοια πρόβλεψη. Πότε θα ξυπνήσει είναι εντελώς δικιά του απόφαση».

Χρειάζονται αρκετές εκατοντάδες ή ακόμη χιλιάδες χρόνια για να διανεμηθεί η θερμότητα μέσω του θαλάμου και να κάνει το μάγμα αρκετά ρευστό να εκραγεί. Από την άλλη πλευρά μία υδροθερμική έκρηξη συμβαίνει πιο συχνά, σε μικρότερα χρονικά διαστήματα. Για παράδειγμα έχει από τον 19ο αιώνα να γίνει μία έκρηξη αυτού του τύπου στην καλδέρα. Ο Άκωλος πρέπει να παρακολουθείται στενά, υπεύθυνα και καθημερινά γιατί ο διάβολος μπορεί να σπάσει το πόδι του κάθε στιγμή. Ο ηφαιστειοτουρισμός δεν είναι τόσο αθώος όσο νομίζουμε.

Ένα ηφαίστειο μπορεί να «ξυπνήσει» όταν ένας σεισμός κοντά ή κάτω επιτρέψει στο μάγμα να αρχίσει να κινείται προς τα πάνω. Τότε οι σεισμολόγοι και οι ηφαιστειολόγοι θα αρχίσουν να δίνουν προσοχή. Μερικές φορές σταματάνε, τότε πιστεύουμε ότι όλα είναι ήσυχα, όπως στην κρίση της δεκαετίας του ΄90 στη Νίσυρο. Άλλες φορές συνεχίζει η σεισμική δραστηριότητα,τότε αντιλαμβανόμαστε ότι το ηφαίστειο πρόκειται να ξεσπάσει. Από τον πρώτο σεισμό μέχρι την πραγματική έκρηξη η όλη διαδικασία μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες, μήνες ή χρόνια. Αυτός ο αρχικός σεισμός είναι το πρόβλημα. Από τη φύση τους οι σεισμοί είναι μαθηματικά, φυσικά χαοτικά γεγονότα. Μπορούμε μόνο να κάνουμε πιθανολογικές προβλέψεις, σαν να λέμε: «Θα είναι πιο κρύο αυτό το χειμώνα από ό,τι είναι τώρα το καλοκαίρι και υπάρχουν πολλά περιθώρια για λάθη».

 Ξέρουμε τους γεωκινδύνους και τις επιπτώσεις τους όμως όχι την ακριβή στιγμή. Παράδειγμα σχετικά πρόσφατο, το Nyiragongo, στο Κονγκό, που ήταν σχετικά ήσυχο πριν μας ξαφνιάσει με την έκρηξη, στις 2 Σεπτεμβρίου 2022.

 Μην ακούτε τους γκουρού του διαδικτύου και της εικόνας των πίξελ. Το 2011-2012 τα ίδια έλεγαν οι τηλεαστέρες για τη Σαντορίνη, όμως διαψεύστηκαν. Συνεχίστε τη ζωή σας, με κούνημα ή δίχως να απολαμβάνετε τις μέρες σας και να ακούτε τους υπεύθυνους φορείς, ως ελεύθεροι στοχαστές. 

Γιατί η « άγνοια οδηγεί στο φόβο, ο φόβος οδηγεί στο μίσος και το μίσος οδηγεί στη βία». Αυτή είναι η εξίσωση όπως την είχε περιγράψει ο σπουδαίος Αβερρόης.

Κανένα μεμονωμένο γεγονός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την πρόβλεψη μιας ηφαιστειακής έκρηξης, χρειάζονται πολλά συμβάντα παρακολούθησης για μια μία επικείμενη. Κάθε ηφαίστειο έχει την ιδιοσυγκρασία του, τις δικές του αδυναμίες και οι προβλέψεις συχνά ποικίλλουν ως προς την αξιοπιστία τους. Επιπλέον, μερικές φορές ένα ηφαίστειο μπορεί να εκραγεί χωρίς καθόλου πρόδρομα εμφανή γεγονότα, έτσι δεν μπορούμε να προβλέψουμε την ακριβή στιγμή που θα ξεκινήσει μια έκρηξη. 

Τα σημερινά πιο ακριβή συστήματα πρόβλεψης εκρήξεων προειδοποιούν με όρους ωρών και όχι ημερών ή εβδομάδων. Συχνά όχι πάντα εμφανίζουν πρώιμες ενδείξεις που οι επιστήμονες απλώς «μαντεύουν», πριν από τις προειδοποιήσεις των συστημάτων ακόμα και αν η ακριβής στιγμή της έκρηξης είναι ασαφής.

Γινόμαστε καλύτεροι στο να προβλέψουμε πότε θα συμβεί αυτό; Η όλο και περισσότερο μελέτη μεμονωμένων ηφαιστείων, είναι δυνατόν να βελτιώσει την πρόβλεψη, όμως ακόμη δεν είμαστε εκεί. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε τον ηφαιστειακό κίνδυνο μέσα από τις ιστορικές εκρήξεις και την εγγύτητα με κατοικημένους οικισμούς. Ορισμένα ηφαίστεια είναι γνωστό ότι αποτελούν μεγαλύτερο κίνδυνο αλλά αυτό δεν μας λέει τίποτα για το πότε θα εκραγούν. 

Γύρω μου είναι μία ομάδα από ηφαίστεια που θεωρούνται κάποιου κινδύνου, χωρίς να γνωρίζω τίποτα περισσότερο με τα μέσα που διαθέτω: Είναι η Νίσυρος, το Χθόνιο[Σύμη], η Σαντορίνη, το Κολούμπο, το Γυαλί...και τα υποθαλάσσια νέα ηφαίστεια που δεν ξέρω σε τι κατάσταση βρίσκονται σήμερα...

Γεωδίφης

Ο μύθος των Κώων γα το ηφαίστειο Χελώνη, τεύχος Β΄