Να τι ξέρουμε...

Μέχρι στιγμής έχουν αποχωρήσει από το νησί της Σαντορίνης συνολικά 11.000 άνθρωποι.  Συγκεκριμένα, 7000 πολίτες και 1200 Ι.Χ. αναχώρησαν με πλοία, ενώ περισσότεροι από 4000 επέλεξαν να φύγουν αεροπορικώς.

Πολλαπλοί σεισμοί συγκλονίζουν τη Σαντορίνη ωθώντας τις αρχές να στείλουν διασώστες με σκηνές, έναν σκύλο ανιχνευτή και drones και να κλείσουν τα σχολεία σε τέσσερα νησιά. 

Την περασμένη εβδομάδα, οι επιστήμονες είπαν ότι παρατήρησαν αυξημένη ηφαιστειακή δραστηριότητα στην καλντέρα της Σαντορίνης, ή τον πλημμυρισμένο κρατήρα, αλλά λένε ότι οι σημερινοί σεισμοί δεν έχουν σχέση.

 Οι κάτοικοι έχουν προειδοποιηθεί να αποφεύγουν τις συγκεντρώσεις σε εσωτερικούς χώρους, να ελέγχουν τις οδούς διαφυγής, να μείνουν μακριά από γκρεμούς και να αποστραγγίζουν τις πισίνες για να μειώσουν τις πιθανές δομικές ζημιές στα κτίρια σε περίπτωση μεγάλου σεισμού. 

Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα εξαιρετικά σεισμικά ενεργό μέρος του κόσμου και οι σεισμοί είναι συχνοί. Η συντριπτική πλειοψηφία δεν προκαλεί τραυματισμούς και ελάχιστες ή καθόλου ζημιές, αλλά η χώρα έχει δει επίσης θανατηφόρους σεισμούς. 

Η Σαντορίνη, ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας, πήρε το σημερινό σχήμα ημισελήνου μετά από μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη στην αρχαιότητα. Τώρα, εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο έρχονται για να δουν το δραματικό σκηνικό του με ασβεστωμένα σπίτια και εκκλησίες με μπλε τρούλο που προσκολλώνται στο χείλος της καλντέρας. 

Ακολουθεί μια ματιά στην τρέχουσα κατάσταση: 

Τι συμβαίνει;

Εκατοντάδες σεισμοί μεγέθους μεταξύ 3 και 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ έχουν καταγραφεί από το Σάββατο μεταξύ της Σαντορίνης και του κοντινού νησιού της Αμοργού. Αν και η Ελλάδα δεν είναι ξένη στους σεισμούς, η σεισμική δραστηριότητα τέτοιας συχνότητας και έντασης χωρίς να έχει προηγηθεί μεγάλος σεισμός είναι ασυνήθιστη, λένε οι σεισμολόγοι.

Το ρήγμα που προκαλεί τους σεισμούς εκτείνεται για περίπου 120 χιλιόμετρα (75 μίλια), αλλά μέχρι στιγμής έχει ενεργοποιηθεί μόνο ένα μέρος του, μεταξύ των νησιών της Σαντορίνης και της Αμοργού. Τα επίκεντρα βρίσκονται κάτω από τον βυθό της θάλασσας, κάτι που οι επιστήμονες λένε ότι είναι καλά νέα, καθώς οι σεισμοί με επίκεντρο κάτω από την ξηρά θα μπορούσαν ενδεχομένως να είναι πιο καταστροφικοί. Ωστόσο, ένας μεγάλος σεισμός θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει τσουνάμι, επομένως οι αρχές έχουν προειδοποιήσει τους ανθρώπους να μείνουν μακριά από τις παράκτιες περιοχές και να κατευθυνθούν προς την ενδοχώρα εάν αισθανθούν έναν σημαντικό σεισμό. 

Μέχρι στιγμής δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές ζημιές και τραυματισμοί, αν και σημειώθηκαν μικρές κατολισθήσεις. 

 Θα μπορούσαν οι σεισμοί να πυροδοτήσουν μια ηφαιστειακή έκρηξη; 

Αν και θεωρητικά δυνατό, οι ειδικοί λένε ότι δεν το περιμένουν κάτι τέτοιο. «Όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν ότι αυτό είναι ένα εξαιρετικά απίθανο σενάριο», δήλωσε την Τρίτη ο Κώστας Παπαζάχος, καθηγητής εφαρμοσμένης γεωφυσικής και σεισμολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 

Η Σαντορίνη βρίσκεται κατά μήκος του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου, το οποίο εκτείνεται από την Πελοπόννησο στη νότια Ελλάδα μέσω των Κυκλάδων. Στην περιοχή υπάρχουν δύο ηφαίστεια: η Νέα Καμένη, ένα νησάκι στην καλντέρα της Σαντορίνης. και το Κολούμπο, ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο περίπου 8 χιλιόμετρα (5 μίλια) βορειοανατολικά της Σαντορίνης.

Την περασμένη εβδομάδα, το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας ανακοίνωσε ότι αισθητήρες εντόπισαν «ήπια σεισμική-ηφαιστειακή δραστηριότητα» μέσα στην καλντέρα. Ανάλογη δραστηριότητα το 2011 διήρκεσε 14 μήνες και ολοκληρώθηκε χωρίς προβλήματα. 

Οι επιστήμονες λένε ότι οι σημερινοί σεισμοί δεν σχετίζονται με την ηφαιστειακή δραστηριότητα. 

Τι ανησυχούν οι αρχές; 

Οι ειδικοί εξακολουθούν να προσπαθούν να προσδιορίσουν εάν οι πολλαπλοί σεισμοί είναι προεισμοί -μικρότεροι σεισμοί πριν από έναν μεγάλο σεισμό- ή αν αποτελούν μέρος ενός σμήνους σεισμών μικρότερων σεισμών που θα μπορούσαν να συνεχιστούν για εβδομάδες ή μήνες. 

«Δεν υπάρχει καμία σοβαρή τεχνολογία ή προσέγγιση για να μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί από εδώ και πέρα», είπε ο Παπαζάχος. Ο σεισμολόγος Γεράσιμος Παπαδόπουλος δήλωσε ότι «είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο» οι σεισμοί, που ξεκίνησαν στις 24 Ιανουαρίου και εντάθηκαν το Σάββατο, να ακολουθηθούν από μεγαλύτερο σεισμό. 

Τα κυριότερα χωριά της Σαντορίνης είναι χτισμένα στο χείλος της καλντέρας του ηφαιστείου—δημιουργώντας το δραματικό σκηνικό των ασβεστωμένων σπιτιών με καταρράκτες και τις απόψεις του ηλιοβασιλέματος που κάνουν το νησί τόσο δημοφιλές, αλλά και προκαλούν ανησυχίες σε περίπτωση μεγάλου σεισμού. 

Οι απότομοι βράχοι κάνουν επίσης ορισμένες περιοχές επιρρεπείς σε κατολισθήσεις.

Τι προφυλάξεις λαμβάνονται; 

Οι αρχές έστειλαν διασώστες με σκύλο ανιχνευτή και drones στη Σαντορίνη, όπου έστησαν σκηνές σε ένα γήπεδο μπάσκετ δίπλα στο κεντρικό νοσοκομείο του νησιού ως χώρο στάσης. Έχουν σταλεί ειδοποιήσεις ώθησης σε κινητά τηλέφωνα που προειδοποιούν τους ανθρώπους να μείνουν μακριά από περιοχές όπου μπορεί να σημειωθούν κατολισθήσεις βράχων και απαγορεύουν την πρόσβαση σε ορισμένες παράκτιες περιοχές. 

Ζητήθηκε από τους κατοίκους και τα ξενοδοχεία να αποστραγγίσουν τις πισίνες, επειδή η κίνηση του νερού σε έναν μεγάλο σεισμό θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τα κτίρια. Οι άνθρωποι έχουν πει να αποφεύγουν τα παλιά κτίρια και να ελέγχουν για διαδρομές εξόδου όταν βρίσκονται σε κατοικημένες περιοχές. 

Τα σχολεία στη Σαντορίνη, καθώς και στα κοντινά νησιά Ανάφη, Αμοργός και Ίος, θα παραμείνουν κλειστά όλη την εβδομάδα, ενώ και άλλα κοντινά νησιά θα κλείσουν τα σχολεία τους την Τρίτη.

Ποια είναι η ιστορία; 

Ο μεγαλύτερος σεισμός στην Ελλάδα τον περασμένο αιώνα σημειώθηκε στην περιοχή—ήταν ένας σεισμός 7,7 Ρίχτερ που ονομάστηκε σεισμός της Αμοργού ο οποίος έπληξε το 1956, προκαλώντας ένα τσουνάμι περίπου 20 μέτρων (65 ποδιών), προκαλώντας σημαντικές ζημιές στην Αμοργό και τη Σαντορίνη και σκότωσε περισσότερα από 50 άτομα. 

Η Σαντορίνη είναι επίσης ο τόπος μιας από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις στην ανθρώπινη ιστορία. 

Γνωστή ως Μινωική έκρηξη, συνέβη γύρω στο 1.600 π.Χ. και κατέστρεψε μεγάλο μέρος του πρώην στρογγυλού νησιού. Η έκρηξη πιστεύεται ότι συνέβαλε στην παρακμή του αρχαίου μινωικού πολιτισμού. 

Αν και εξακολουθεί να είναι ενεργό ηφαίστειο, η τελευταία αξιοσημείωτη έκρηξή του σημειώθηκε το 1950. «Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι το ηφαίστειο της Σαντορίνης προκαλεί πολύ μεγάλες εκρήξεις κάθε 20.000 χρόνια», δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ο Ευθύμιος Λέκκας, σεισμολόγος και επικεφαλής της επιστημονικής επιτροπής παρακολούθησης για το Ελληνικό Ηφαιστειακό Τόξο. «Έχουν περάσει 3.000 χρόνια από την τελευταία έκρηξη, οπότε έχουμε πολύ καιρό μπροστά μας πριν αντιμετωπίσουμε μια μεγάλη έκρηξη».

Γεωδίφης με πληροφορίες από phys.org

https://phys.org/news/2025-02-multiple-earthquakes-rattling-greece-volcanic.html