Σεισμός του 2024 προήλθε από πυρηνική δοκιμή;

Τρίγωνα σηματοδοτούν τα σεισμόμετρα που χρησιμοποιήθηκαν για τη μελέτη του σεισμού της 5ης Οκτωβρίου 2024, μαζί με δύο παρόμοια γεγονότα που εντοπίστηκαν από τον Οργανισμό Συνθήκης για την Ολοκληρωμένη Απαγόρευση Δοκιμών. Το γεγονός του 2015 μοιράζεται ένα σχεδόν πανομοιότυπο σεισμικό μοτίβο με τον σεισμό του 2024. Οι βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν εμφανίζονται ως κίτρινες και μαύρες κουκκίδες. Οι κόκκινες γραμμές υποδεικνύουν μεγάλες ζώνες ρήγματος. Από: Benjamin Fernando/Johns Hopkins University, με τοπογραφία που παρέχεται από το NOAA. 

Μελέτη καταρρίπτει την παραπληροφόρηση για τις πυρηνικές δοκιμές μετά τον σεισμό του 2024 στο Ιράν.

Καταρρίπτει τους ισχυρισμούς ότι ένας σεισμός μεγέθους 4,5 Ρίχτερ στο Ιράν ήταν μια κρυφή δοκιμή πυρηνικών όπλων, όπως ευρέως εικάζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ορισμένα κυρίαρχα ειδησεογραφικά μέσα τον Οκτώβριο του 2024, μια περίοδο αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή.

 Με επικεφαλής τους επιστήμονες του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, η μελέτη προειδοποιεί για τις πιθανές συνέπειες του κακού χειρισμού και της παρερμηνείας των επιστημονικών πληροφοριών, ιδιαίτερα σε περιόδους διεθνών συγκρούσεων. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο περιοδικό Seismica. 

«Υπήρξε μια συντονισμένη εκστρατεία παραπληροφόρησης γύρω από αυτό το γεγονός που προώθησε την ιδέα ότι πρόκειται για μια πυρηνική δοκιμή, κάτι που δεν που συμβαίνει συχνά με έναν σεισμό», δήλωσε ο Benjamin Fernando, σεισμολόγος του Johns Hopkins που ηγήθηκε της μελέτης. 

«Αυτό δείχνει πώς τα γεωφυσικά δεδομένα έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε μια γεωπολιτική κρίση». Ο σεισμός σημειώθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2024, περίπου 50 χιλιόμετρα (31 μίλια) νοτιοδυτικά της Σεμνάν, μιας πόλης στο βόρειο Ιράν, και περίπου 216 χιλιόμετρα (134 μίλια) ανατολικά της Τεχεράνης. Το Ιράν είναι επιρρεπές σε σεισμούς, καθώς βρίσκεται σε μια σεισμικά ενεργή περιοχή στη σύγκλιση της αραβικής και της ευρασιατικής τεκτονικής πλάκας. 

Η ομάδα του Fernando ανέλυσε σεισμικά σήματα από το συμβάν, εντοπίζοντας τη φυσική σεισμική δραστηριότητα που προκλήθηκε από τον σεισμό. Χρησιμοποιώντας δημόσια διαθέσιμα δεδομένα από σεισμικούς σταθμούς παρακολούθησης, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο σεισμός προήλθε από ένα ρήγμα με ήπια κλίση όπου ο φλοιός της Γης παραμορφωνόταν από τη σύγκρουση μεταξύ Αραβίας και Ευρασίας. 

Η διαδικασία ευθυγραμμίζεται με τις γεωφυσικές δυνάμεις που χαρακτηρίζουν το τεκτονικά ενεργό εσωτερικό της περιοχής και αποκλείει οποιαδήποτε σύνδεση με μια ιδιαίτερα ασυνήθιστη πηγή ή πυρηνική δοκιμή, καταλήγει η μελέτη. «Τα σεισμικά κύματα μεταφέρουν πληροφορίες για τον σεισμό που τα παρήγαγε καθώς διαδίδονται σε όλο τον πλανήτη. Καταγράφοντας τα κύματα σε διαφορετικά σημεία της επιφάνειας της Γης, μπορούμε να βρούμε ποιες ήταν οι ιδιότητες της πηγής που τα παρήγαγε», είπε ο Φερνάντο. «Σε αυτή την περίπτωση, η πηγή ήταν αυτό που ονομάζουμε αντίστροφο ρήγμα - μια κίνηση που σχετίζεται με τη σύνθλιψη του φλοιού της Γης καθώς συγκρούονται οι αραβικές και ευρασιατικές πλάκες. Οι πυρηνικές δοκιμές έχουν πολύ διαφορετικές υπογραφές, οι οποίες είναι εκρηκτικές».

 Τα ιστορικά σεισμικά δεδομένα υποστηρίζουν περαιτέρω αυτό το συμπέρασμα, είπε ο Fernando. Ο Οργανισμός Συνθήκης Ολοκληρωμένης Απαγόρευσης Δοκιμών (CTBTO), ο οποίος παρακολουθεί τις πυρηνικές δοκιμές παγκοσμίως, ανέφερε ότι σεισμοί με παρόμοια χαρακτηριστικά και μεγέθη συνέβησαν στην ίδια περιοχή το 2015 και το 2018 - και οι δύο άσχετοι με την πυρηνική δραστηριότητα. Παρά τα ξεκάθαρα επιστημονικά στοιχεία της φυσικής σεισμικής δραστηριότητας, οι ισχυρισμοί ότι ο σεισμός ήταν μια πυρηνική δοκιμή άρχισαν να διαδίδονται γρήγορα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μόλις 17 λεπτά μετά το συμβάν. 

Τα αρχικά tweets παρερμήνευσαν τα σεισμικά δεδομένα, τα οποία σύντομα έδωσαν τη θέση τους σε παραπληροφόρηση, είπε ο Fernando. Η πρώτη πρόταση ότι πρόκειται για πυρηνική δοκιμή εμφανίστηκε στο Twitter/X 27 λεπτά μετά τον σεισμό. Τις επόμενες ώρες, η παραπληροφόρηση κλιμακώθηκε, με ορισμένες αναρτήσεις να αναφέρουν σεισμικά δεδομένα από έναν εντελώς διαφορετικό σεισμό στην Αρμενία νωρίτερα εκείνη την ημέρα για να τεκμηριώσουν την αφήγηση της πυρηνικής δοκιμής.

 Η παραπληροφόρηση κέρδισε έδαφος καθώς οι θεωρίες συνωμοσίας συνέδεσαν τον σεισμό του Ιράν με ένα υποτιθέμενο σεισμικό γεγονός στο Ισραήλ το ίδιο απόγευμα. Ενώ η μελέτη σημείωσε ότι είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί η σκόπιμη παραπληροφόρηση, η διαρκής δέσμευση και η εξειδικευμένη χρήση των σεισμολογικών δεδομένων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποδηλώνουν πιθανούς ανθρώπους με τεχνογνωσία. 

Μία από τις πιο ευρέως κοινοποιημένες αναρτήσεις που προωθούν τη θεωρία των πυρηνικών δοκιμών προήλθε από έναν λογαριασμό που συνδέεται με εκστρατείες παραπληροφόρησης που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, διαπίστωσαν οι ερευνητές. Μέσα σε λίγες ώρες από το συμβάν, η ψευδής αφήγηση μεταφέρθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε ειδησεογραφικά ρεπορτάζ παγκοσμίως. 

Τα ινδικά αγγλόφωνα μέσα ενημέρωσης ήταν τα πιο ενεργά στην αναφορά των ισχυρισμών των πυρηνικών δοκιμών, αναφέροντας συχνά το ένα στις ιστορίες του άλλου και παραθέτοντας τα εσφαλμένα σεισμικά δεδομένα. Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης αναφορές μέσων ενημέρωσης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ισραήλ, το Πακιστάν, τη Ζιμπάμπουε, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. 

Αντίθετα, τα περσικά μέσα ενημέρωσης γενικά περιέγραψαν το γεγονός με ακρίβεια ως φυσικό σεισμό. Αυτές οι αναφορές βασίστηκαν σε σχόλια τοπικών ειδικών και επίσημα σεισμικά δεδομένα συχνότερα από τα αγγλόφωνα μέσα, προσφέροντας μια πιο ακριβή κατανόηση του γεγονότος. Οι ερευνητές συνέστησαν μεγαλύτερες συνεργασίες ταχείας απόκρισης μεταξύ των σεισμολόγων για τον γρήγορο έλεγχο των γεγονότων και τη διόρθωση των παρερμηνειών των δεδομένων και για την πιο ενεργή αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης. 

«Οι επιστημονικές υπηρεσίες θα μπορούσαν να εκδώσουν λεπτομερείς εκθέσεις γρήγορα για να αντιμετωπίσουν την παραπληροφόρηση», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Saman Karimi, γεωφυσικός του Johns Hopkins. «Η ενίσχυση του περιεχομένου που προέρχεται από επαληθευμένους επιστημονικούς λογαριασμούς θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της παραπλανητικής αφήγησης. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της συνεργασίας μεταξύ πλατφορμών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αξιόπιστων σεισμολόγων ή υπηρεσιών όπως το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ».

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα phys.org

The propagation of seismic waves, misinformation, and disinformation from the 2024-10-05 M 4.5 Iran earthquake, Seismica (2025). DOI: 10.26443/seismica.v4i1.1512

https://phys.org/news/2025-02-debunks-nuclear-misinformation-iran-earthquake.html