Η σεισμική ακολουθία της Σαντορίνης μήπως συνδέεται με κυκλοφορία υγρού
Η σεισμική ακολουθία Φεβρουαρίου 2025 βόρεια της Σαντορίνης. Πιθανή συνέπεια της κυκλοφορίας υγρού;
Εδώ και λίγες μέρες βρίσκεται σε εξέλιξη μεγάλη σεισμική ακολουθία στα ΒΑ της Θήρας, το νησί που φιλοξενεί το περίφημο ηφαίστειο της Σαντορίνης. Σαφώς, δεδομένης της φήμης της Σαντορίνης, κάθε σεισμικό συμβάν που συμβαίνει γύρω από αυτό το ηφαίστειο αξίζει προσοχής. Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί πώς τα μέσα ενημέρωσης (και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) καλύπτουν αυτή τη σειρά, ενώ στην Αιθιοπία μια άλλη ακόμη μεγαλύτερης έντασης επικρατεί γενική σιωπή.
Αυτές οι δύο ακολουθίες αντιπροσωπεύουν και οι δύο συνέπειες μιας επεκτατικής τεκτονικής και αν στην Αιθιοπία είναι ξεκάθαρο ότι οι σεισμοί οφείλονται στην τοποθέτηση στον φλοιό ενός ηφαιστειακού αναχώματος, στη Σαντορίνη αποκλείεται η ηφαιστειακή προέλευση, ακόμη και αν η υποψία εμπλοκής σημαντικού όγκου ρευστών είναι ισχυρή, καθιστώντας τα δύο παρόμοια αλληλουχία.
Ας μιλήσουμε όμως για το τι συμβαίνει στο Αιγαίο.
εικ. 2: η σεισμική περιοχή και η δομή horst και graben της
Η ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ.
Το Αιγαίο Πέλαγος βρίσκεται σε καθεστώς οπισθοτάφρου : εντός του καθεστώτος συμπίεσης ενός περιβάλλοντος σύγκρουσης μεταξύ των πλακών, το πίσω τόξο-οπισθοτάφρος είναι εκείνη η περιοχή της άνω πλάκας που βρίσκεται πίσω από το μαγματικό τόξο που χαρακτηρίζεται από ένα καθεστώς επέκτασης, κάτω από το οποίο η βυθιζόμενη πλάκα κατεβαίνει στον μανδύα. Όταν η πλάκα καταβύθισης βυθίζεται δυτικά ή βόρεια (όπως σε αυτή την περίπτωση), το καθεστώς οπισθοτάφρου αντιστοιχεί συχνά στο σχηματισμό λεκανών με αραιωμένο ηπειρωτικό φλοιό (όπως στην περίπτωση αυτή) ή πραγματικό ωκεάνιο φλοιό (για παράδειγμα το Τυρρηνικό πέλαγος). Πράγματι, όπως φαίνεται παραπάνω στο σχήμα 1, το οποίο παρουσιάζει χάρτες ταχύτητας που προέρχονται από δεδομένα δορυφορικού ραντάρ και GPS, η πλάκα του Αιγαίου κινείται προς τα ΝΑ.
Είναι μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από συχνή σεισμικότητα που είναι γενικά επεκτατικού τύπου, το πιο λογικό πλαίσιο για μια λεκάνη οπισθοτάφρου, αλλά υπάρχουν και αρκετά ρήγματα . Στο Αιγαίο, η περιφερειακή επέκταση δεν οδήγησε (ακόμα;) στο σχηματισμό νέου ωκεάνιου φλοιού, αλλά παρόλα αυτά έχει προκαλέσει τη λέπτυνση του ηπειρωτικού φλοιού. Προφανώς αυτό το φαινόμενο οδήγησε στην εκταφή μεταμορφωμένων πετρωμάτων και στο σχηματισμό άκαμπτων τεμαχίων που οριοθετούνται από κανονικά ρήγματα. Αυτά τα μπλοκ σχηματίζουν εναλλάξ κορυφογραμμές και λεκάνες. Στις λεκάνες αποτίθενται ιζήματα και μεταξύ αυτών σημειώνεται η λεκάνη του Ανύδρου στα βορειοανατολικά της Σαντορίνης, μεταξύ των νησιών Θήρα (το κύριο της καλντέρας της Σαντορίνης), Ίου, Αμοργού και Ανάφης .
Το Σχήμα 2 συγκρίνει την περιοχή που επηρεάζεται από τη σεισμική ακολουθία με τη γεωλογική της δομή. Οι σεισμοί ξεκίνησαν στις 27 Ιανουαρίου και συνεχίζονται αμείωτοι ακόμα και τώρα που γράφω (πρωί 4 Φεβρουαρίου): από την αρχή μέχρι τώρα έχουν καταγραφεί πάνω από 300 σεισμοί, εκ των οποίων τουλάχιστον δεκαπέντε με Μ μεγαλύτερο από 4 και τα Μεγέθη είναι ελαφρώς αυξανόμενα. Οι εστιακοί μηχανισμοί είναι επέκτασης, με σε πολλές περιπτώσεις ένα ελαφρύ μεταβατικό συστατικό. Ειδικότερα, το κύριο σημερινό πρόβλημα αντιπροσωπεύουν οι κατολισθήσεις, δεδομένης της γεωλογίας της Σαντορίνης, που χαρακτηρίζεται από μάλλον απότομες πλαγιές σε σπασμένα και όχι πάντα καλά λιθοποιημένα πετρώματα.
εικ. 3: σεισμικότητα σε βάθη κάτω και πάνω από 25 km.
Σημειώνεται ότι το Κολούμπο βρίσκεται σε οριακή θέση ως προς την περιοχή που έχει επηρεαστεί από τη σεισμικότητα.
ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΗΦΑΙΣΤΕΙΟ ΚΟΛΟΥΜΠΟ .
Κανένα μυστήριο για την παρουσία αμέσως ΒΑ της Σαντορίνης ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου, του Κολούμπο (στην απέναντι πλευρά της Σαντορίνης υπάρχει ένα τρίτο ηφαίστειο, η Χριστιάνα. Και τα 3 θεωρούνται στο ίδιο ηφαιστειακό σύστημα).
Πρόκειται για ένα τυπικό ηφαίστειο μαγματικού τόξου, που συνδέεται με την αφρικανική πλάκα που καταβυθίζεται κάτω από τη μικροπλάκα του Αιγαίου.
Η λεκάνη του Άνυδρου φιλοξενεί το ηφαίστειο Κολούμπο και άλλους 25 ηφαιστειακούς κώνους που αναπτύχθηκαν κατά μήκος του ρήγματος Χριστιάνα-Σαντορίνη-Κολόμβο, σχηματίζοντας την ηφαιστειακή αλυσίδα Κολούμπο (Nomikou et al. 2019).
Το Κολούμπο θεωρείται το πιο ενεργό ηφαιστειακό σύστημα στην περιοχή του Αιγαίου και η τελευταία του έκρηξη, που σημειώθηκε το 1650, σχημάτισε έναν κρατήρα πλάτους 1,7 km στο κέντρο του κώνου.
Το ηφαίστειο υπήρξε πηγή σεισμικής δραστηριότητας τις τελευταίες δεκαετίες (π.χ. σεισμικά σμήνη το 2006-2007). Ο κώνος του έχει επίμηκες σχήμα προσανατολισμένο ΒΑ-ΝΔ με βασική διάμετρο 3 km.
Αυτή η ακολουθία επηρεάζει μια περιοχή μεταξύ των νησιών Θήρα, Ανύρδου και Αμοργού, όπου οι Heath et al (2019) υπογραμμίζουν την παρουσία μιας σειράς τεμαχίων που κινούνται μαζί κατά μήκος ρηγμάτων που κατευθύνονται περίπου ΝΔ-ΒΑ και αγγίζουν οριακά μόνο το Κολούμπο, όπως φαίνεται στο σχήμα 3. Επομένως δεν μπορεί να ειπωθεί ότι αναπτύσσεται στις πλευρές του .
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΟ ΣΜΗΝΟΣ;
Είναι αλήθεια: η τοπική κατανομή των επικέντρων είναι παρόμοια με αυτή των ηφαιστειακών συστημάτων σε αναταραχή , όπως βλέπουμε τώρα στην Ιταλία στο Campi Flegrei ή στην Ισλανδία στη χερσόνησο Snaefellsnes, δηλαδή σε μια κυκλική ή ελλειπτική περιοχή, αλλά το βάθος των γεγονότων είναι πολύ μεγαλύτερο, δεδομένου ότι τα υποκέντρα επηρεάζουν τον φλοιό από 2 έως 3 χλμ.
Επίσης το μέγεθος των γεγονότων φαίνεται αρκετά μεγάλο να είναι ηφαιστειακής προέλευσης. Επιπλέον, η περιοχή είναι πολύ μεγάλη και έχει πολύ κοιλιά για να είναι μία άνοδος μάγματος.
Επομένως, λόγω της ιδιαίτερης κατανομής των επικέντρων, είναι πιθανό οι σεισμοί αυτοί να συνδέονται με σημαντική κυκλοφορία υγρών. Η ελαφρά αύξηση του μέγιστου μεγέθους με την πάροδο του χρόνου είναι επίσης συμβατή με μια κατάσταση αυτού του τύπου.
Aldo Piombino
Συγγραφέας του βιβλίου: «Il meteorite e il vulcano».
https://aldopiombino.blogspot.com/2025/02/la-sequenza-sismica-del-febbraio-2025.html
Τα υδροθερμικά υγρά είναι ρευστά που υπάρχουν σε υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις βαθιά μέσα στον φλοιό της Γης. Συνήθως είναι υδατικά διαλύματα που περιέχουν διάφορες διαλυμένες ουσίες, συμπεριλαμβανομένων ορυκτών και αερίων, και μπορεί να είναι πλούσια σε μέταλλα και άλλα στοιχεία. Τα υδροθερμικά ρευστά μπορούν να δημιουργηθούν από μια ποικιλία γεωλογικών διεργασιών, συμπεριλαμβανομένης της μαγματικής δραστηριότητας, της θέρμανσης των υπόγειων υδάτων από θερμούς βράχους και της κυκλοφορίας του θαλασσινού νερού μέσω του ωκεάνιου φλοιού. Όταν αυτά τα υγρά έρχονται σε επαφή με ψυχρότερα πετρώματα ή απελευθερώνονται στην επιφάνεια, μπορούν να προκαλέσουν τον σχηματισμό διαφόρων τύπων κοιτασμάτων ορυκτών, συμπεριλαμβανομένων των κοιτασμάτων χρυσού, αργύρου, χαλκού και μολύβδου-ψευδάργυρου, μεταξύ άλλων. Η μελέτη των υδροθερμικών ρευστών και ο ρόλος τους στον σχηματισμό κοιτασμάτων ορυκτών αποτελεί σημαντικό μέρος της οικονομικής γεωλογίας.
https://www.sciencedirect.com/topics/earth-and-planetary-sciences/hydrothermal-fluid
Αναρτήσεις
