Πώς ο Κώδικας του Χαμουραμπί επηρέασε τα σύγχρονα «νομικά» συστήματα

Έχουν περάσει σχεδόν 3.800 χρόνια από τότε που ο Χαμουραμπί επέκτεινε την κυριαρχία του στην αρχαία Μεσοποταμία, μια περιοχή μεταξύ των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη που περιλαμβάνει το σημερινό Ιράκ, καθώς και τμήματα του Κουβέιτ, της Τουρκίας και της Συρίας.

 Αλλά ο βασιλιάς της Βαβυλώνας, του οποίου η ομοιότητα είναι ανάμεσα στο πάνθεον των αρχαίων νομοθετών που είναι σκαλισμένα στον νότιο τοίχο της αίθουσας του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, έχει μια επιρροή που είναι ακόμα αισθητή σήμερα. 

Αυτό οφείλεται στον Κώδικα του Χαμουραμπί, μια συλλογή από 282 νόμους και κανονισμούς γραμμένους με σφηνοειδή γραφή στην επιφάνεια ενός πέτρινου μνημείου 7 ποδών, 4 ιντσών, το οποίο ανακαλύφθηκε από τον Γάλλο ερευνητή Jacques de Morgan το 1901 και σήμερα αποτελεί μέρος της συλλογής στο Λούβρο στο Παρίσι. 

Οι ιστορικοί περιγράφουν τον κώδικα Χαμουραμπί ως ένα σωζόμενο σύμβολο ενός αρχαίου συστήματος της Μεσοποταμίας για την επίλυση διαφορών, την τιμωρία εγκλημάτων και τη ρύθμιση των επιχειρηματικών πρακτικών, το οποίο ήταν μια πρώιμη επιρροή στην ανάπτυξη επί πολλούς αιώνες των συστημάτων νόμων και δικαστηρίων που διέπουν τις ΗΠΑ και άλλες σύγχρονες κοινωνίες . 

Ο κώδικας «αντιπροσωπεύει μια καλοδιατηρημένη και λεπτομερή αρχαία επιγραφή σχετικά με τον νόμο και την τάξη κατά τη διάρκεια της Πρώτης Δυναστείας της Βαβυλώνας», εξηγεί η Kelly-Anne Diamond, επίκουρη καθηγήτρια ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Villanova. Όπως σημειώνει η Diamond, ορισμένοι νόμοι του Χαμουραμπί μπορεί να φαίνονται υπερβολικά σκληροί, ακόμη και βάρβαροι σήμερα, η πώληση κλεμμένης περιουσίας και η κατασκευή ενός ελαττωματικού σπιτιού που κατέρρευσε τιμωρούνταν και τα δύο με θάνατο, για παράδειγμα, και η ποινή για έναν σκλάβο που αρνήθηκε την εξουσία του κυρίου ήταν να του έχουν ακρωτηριάσει ένα αυτί. «Αλλά υπάρχουν και άλλοι που προτείνουν φροντίδα και ευθύνη για περιθωριοποιημένες ομάδες», λέει. 

«Για παράδειγμα, βλέπουμε στον κώδικα του Χαμουραμπί τι θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πρώτη καταβολή διατροφής». Ο κώδικας απεικονίζει επίσης ένα αρχαίο νομικό σύστημα της Μεσοποταμίας με αρχές που εξακολουθούν να ακολουθούνται στις αμερικανικές αίθουσες δικαστηρίων. 

Ο κώδικας ορίζει, για παράδειγμα, ότι για να βρεθεί κάποιος ένοχος για ένα έγκλημα, πρέπει να συγκεντρωθούν αποδεικτικά στοιχεία και να τεκμηριωθούν αποδείξεις, λέει η Diamond. «Το θέμα «αθώος μέχρι αποδείξεως ενοχής» έχει απήχηση σε εμάς», λέει. 

Στην κορυφή της στήλης του Χαμουραμπί υπάρχει ένα σκάλισμα που απεικονίζει τον βασιλιά να λαμβάνει τους νόμους από τη Σαμάς, τη θεότητα του ήλιου της Μεσοποταμίας, η οποία υπηρέτησε επίσης ως κριτής τόσο των θεών όσο και των ανθρώπων. 

Αυτή η ιστορία προέλευσης μπορεί να βοήθησε στην προώθηση της εικόνας του Χαμουραμπί ως ηγεμόνα του οποίου η εξουσία προερχόταν από τους θεούς, αλλά οι μελετητές λένε ότι στην πραγματικότητα, ο κώδικάς του εξελίχθηκε από υπάρχοντες νόμους και προηγούμενες δικαστικές υποθέσεις.

 «Η παλαιότερη γνωστή συλλογή νόμου, που συγκεντρώθηκε από τον βασιλιά Ur-Namma 300 χρόνια πριν από το Hammurabi, περιλάμβανε αναλογικά λιγότερες σωματικές τιμωρίες και περισσότερα χρηματικά πρόστιμα από ό,τι βλέπουμε στους νόμους του Hammurabi», εξηγεί η Amanda H. Podany, ομότιμη καθηγήτρια ιστορίας στην Πολιτεία της Καλιφόρνια. Polytechnic University, Pomona, και συγγραφέας του βιβλίου Weavers, Scribes and Kings: A New History of the Ancient Near East. 

«Αλλά στην εποχή του Χαμουραμπί οι περισσότερες τιμωρίες ήταν στην πραγματικότητα πρόστιμα, ανεξάρτητα από το τι έλεγαν οι νόμοι. Έτσι, το δικαστικό σύστημα πιθανότατα λειτούργησε με τον ίδιο τρόπο σε αυτούς τους αιώνες».

Γεωδίφης με  πληροφορίες από τη σελίδα archaeohistories