Σκεφτείτε υπεύθυνα πριν το αφήσετε να τρέξει...

Το νερό είναι πανίσχυρο όσο και αν φαίνεται του χεριού σου. Μπορεί να ξεπλύνει τη γη, να σβήσει τη φωτιά, να καταστρέψει το σίδερο, ακόμη και να μετακινήσει πληθυσμούς ανθρώπων...

Από το χτες της Κω στο αύριο , ένα πηγάδι νερού τη δεκαετία του ΄30 απέναντι από το Γυαλί. Κανένα από τα πηγάδια κοντά στην ακτή δεν έχει πλέον νερό να μπορεί να υποστηρίξει τις στοιχειώδεις δράσεις μας.

Η πλούσια σε αποθέματα νερού Κως, όπως και τα γύρω νησιά από όσα ακούω δοκιμάζονται και η κατάσταση στο εγγύς μέλλον αναμένεται να επιδεινωθεί. 

Δεν αφορά η κατάσταση μόνο την ποσότητα , την ποιότητα , ούτε την διαχείριση του αλλά την ίδια την ύπαρξη του πόρου σε ένα τοπικό περιβάλλον όπου οι ανάγκες συνεχώς αυξάνονται και με την κλιματική αλλαγή να παραμονεύει, σαν τον λύκο με το αρνί.

Οι πολίτες δεν έχουν επίγνωση τι πραγματικά συμβαίνει αλλά δεν είναι αμέτοχοι. Σπαταλούν το νερό, πιστεύοντας ότι κάθε μέρα η βρύση τους θα τρέχει επ΄ άπειρον.

Τα υδάτινα αποθέματα των νησιών αναμένεται να δοκιμαστούν ακόμη περισσότερο μετά από τις πυρκαγιές και τις ξηρασίες.

Ο περιορισμός λόγω της κλιματικής αλλαγής και της ξηρασίας, η ευαισθητοποίηση των πολιτών για την πιθανή έλλειψη, η μείωση χρήσης νερού και η ελαχιστοποίηση της ρύπανσης στο περιβάλλον είναι κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει από το μακρινό χτες.

Αδυνατούμε ως κοινωνία να προγραμματίσουμε με  βάση αυτό που έρχεται, και ξαφνικά θα βρεθούμε απέναντι σε πολύ δύσκολες καταστάσεις. Επιπλέον τα νέα από τον κόσμο του νερού δεν είναι καλά για το παγκόσμιο περιβάλλον, τουλάχιστον αυτά λένε νέες επιστημονικές μελέτες.

Η λειψυδρία θα αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες

Η υδρολογική μοντελοποίηση από μία νέα μελέτη υποδηλώνει ότι έως το 2100 περισσότερο από το 65% του παγκόσμιου πληθυσμού ενδέχεται, τουλάχιστον σποραδικά, να μην έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό.

Πέφτει από τον ουρανό και, σε ορισμένα μέρη του κόσμου, τρέχει ελεύθερα από βρύσες. Αλλά η πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι ένα ζήτημα για ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού και η κατάσταση είναι πιθανό να επιδεινωθεί μόνο τις επόμενες δεκαετίες, αποκαλύπτει νέα εργασία μοντελοποίησης. 

Περίπου το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζει προβλήματα πρόσβασης σε καθαρό νερό τουλάχιστον 1 μήνα το χρόνο και μέχρι το 2100, ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να ξεπεράσει το 65%, υπολόγισαν οι ερευνητές. Η ελαχιστοποίηση της λειψυδρίας τώρα και στο μέλλον θα βασίζεται στον περιορισμό της χρήσης του νερού, στη μείωση της ρύπανσης και στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, προτείνουν οι ερευνητές.

Από τη γεωργία μέχρι τη μεταποίηση μέχρι τη μαγειρική και την κατανάλωση, η ανθρώπινη ύπαρξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διαθεσιμότητα καθαρού νερού. Αυτή η ανάγκη αντικατοπτρίζεται στον Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 6 των Ηνωμένων Εθνών , έναν από τους 17 στόχους που αντιπροσωπεύουν στόχους για την παγκόσμια ανάπτυξη .

Αλλά η αξιόπιστη πρόσβαση σε καθαρό νερό είναι, σε πολλά μέρη του κόσμου, ένας χορός: Η διαθεσιμότητα και η ζήτηση νερού πρέπει να συγχρονίζονται όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και χρονικά, είπε ο Edward Jones , μοντελιστής υδρολογίας και ποιότητας νερού στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης στην Ολλανδία. «Υπάρχουν έντονες εποχιακές διακυμάνσεις στη διαθεσιμότητα και την ποιότητα και, σε κάποιο βαθμό, στη ζήτηση».

Ποσότητα και Ποιότητα

Ο Jones και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν ένα υδρολογικό μοντέλο για να υπολογίσουν τη λειψυδρία παγκοσμίως μέχρι το έτος 2100.

«Πηγαίνουμε πέρα ​​από την πιο παραδοσιακή εμφάνιση».

Μια καινοτόμος πτυχή της έρευνάς τους ήταν να εξετάσουν όχι μόνο την ποσότητα του νερού (το παραδοσιακό επίκεντρο των μελετών λειψυδρίας) αλλά και την ποιότητα του νερού. «Προχωράμε πέρα ​​από την πιο παραδοσιακή εμφάνιση», είπε ο Jones.

Αν και το να μην έχουμε αρκετό νερό είναι ένα προφανές πρόβλημα - «Αν ανοίξουμε τη βρύση μας και το νερό δεν τρέχει, αυτό είναι πολύ ορατό», είπε ο Τζόουνς - το ζήτημα της ποιότητας του νερού είναι εξίσου σημαντικό. «Ήταν πάντα ο αόρατος αδερφός της διαθεσιμότητας νερού», συνέχισε. «Είναι καιρός να εξετάσουμε και την ποιότητα του νερού».

Για να αξιολογήσουν την ποσότητα και την ποιότητα του νερού, ο Jones και οι συνεργάτες του εξέτασαν 5 παγκόσμια κλιματικά μοντέλα. Τα αποτελέσματα αυτών των μοντέλων - θερμοκρασίες αέρα, κατακρήμνιση και εξατμισοδιαπνοή - με τη σειρά τους τροφοδοτήθηκαν σε ένα υδρολογικό μοντέλο που προσομοίωσε τον κύκλο του νερού και τον τρόπο με τον οποίο το νερό κινείται μεταξύ επιφανειακών και υπόγειων δεξαμενών. Ήταν σημαντικό να αναλυθούν πολλά κλιματικά μοντέλα, επειδή υπάρχει αρκετή αβεβαιότητα σε καθένα, είπε ο Jones. «Προσπαθούμε να δείξουμε το εύρος του τι θα μπορούσε να συμβεί».

Βακτηριακά παθογόνα;

Το υδρολογικό μοντέλο που χρησιμοποίησε η ομάδα παραμετροποίησε τις απαιτήσεις νερού σε οικιακούς, βιομηχανικούς, κτηνοτροφικούς και αρδευτικούς τομείς. Οι ερευνητές βασίστηκαν επίσης σε ένα ξεχωριστό μοντέλο ποιότητας επιφανειακών υδάτων που λάμβανε υπόψη πιθανούς ρύπους του νερού που προκαλούνται από ανθρωπογενή δραστηριότητα, όπως η γεωργική απορροή και η ακατάλληλη διαχείριση των λυμάτων. Αυτοί οι ρυπαντές περιελάμβαναν άλατα, οργανική ρύπανση και βακτηριακά παθογόνα.

Τα επιτρεπόμενα επίπεδα μόλυνσης επιτρεπόταν να ποικίλλουν ανάλογα με τον τρόπο χρήσης του νερού, είπε ο Jones. «Θεωρούμε διαφορετικά κατώφλια που σχετίζονται με τους διαφορετικούς τομείς». Το νερό που προορίζεται για οικιακή χρήση έπρεπε να έχει τα χαμηλότερα επίπεδα ρύπων και το νερό που χρησιμοποιείται για άρδευση επιτρέπεται να είναι το πιο μολυσμένο.

Για να διερευνήσουν πώς θα εξελισσόταν η λειψυδρία με την πάροδο του χρόνου, ο Jones και οι συνάδελφοί του εξέτασαν τρία σενάρια που συνδυάζουν Μονοπάτια Αντιπροσωπευτικής Συγκέντρωσης (RCP) και Κοινόχρηστες Κοινωνικοοικονομικές Διαδρομές (SSP) . Αυτά τα σενάρια περιγράφουν όχι μόνο τις περιβαλλοντικές αλλαγές στις θερμοκρασίες του αέρα, τις βροχοπτώσεις και την εξατμισοδιαπνοή που σχετίζονται με το μεταβαλλόμενο κλίμα αλλά και τις κοινωνικές αλλαγές όπως η πληθυσμιακή αύξηση, η αστικοποίηση και η τεχνολογική και οικονομική ανάπτυξη. Οι ερευνητές εξέτασαν τα μηνιαία αποτελέσματα από τη μοντελοποίησή τους σε κυψέλες πλέγματος περίπου 10 × 10 χιλιομέτρων.

Η σημασία της αποτελεσματικότητας

Οι ερευνητές εξεπλάγησαν όταν ανακάλυψαν ότι το χειρότερο σενάριο που εξέτασαν -RCP 8.5 και SSP 5- δεν είχε ως αποτέλεσμα τον μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων να εκτεθούν σε λειψυδρία καθαρού νερού. Οι ερευνητές απέδωσαν αυτό το εύρημα στην αυξημένη οικονομική ανάπτυξη και την αυξημένη αποδοτικότητα χρήσης νερού που ενσωματώθηκε στο συγκεκριμένο SSP. Το σενάριο που ορίστηκε από το RCP 7.0 και το SSP 3 απέδωσε τον μεγαλύτερο πληθυσμό που αντιμετωπίζει λειψυδρία καθαρού νερού, ανέφερε η ομάδα στο Nature Climate Change .

Κατά την ερμηνεία ευρημάτων όπως αυτά, είναι σημαντικό να θυμόμαστε το πλαίσιο τους, είπε η Μπρίτζετ Σκάνλον , υδρολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν που δεν συμμετείχε στην έρευνα. Για παράδειγμα, η επιλογή των συγγραφέων να παραμετροποιήσουν την έλλειψη καθαρού νερού ως έλλειψη πρόσβασης σε καθαρό νερό για μόλις 1 μήνα το χρόνο είναι μάλλον συντηρητική, είπε ο Scanlon. «Μπορείτε πιθανώς να διαχειριστείτε τη σπανιότητα 1 μήνα το χρόνο». Η εστίαση στην παρατεταμένη λειψυδρία - που προκαλείται από πολυετείς ξηρασίες , για παράδειγμα - μπορεί να είναι ένας πιο ενδεικτικός τρόπος εξέτασης της λειψυδρίας καθαρού νερού, είπε. Ωστόσο, άλλες μελέτες έχουν επίσης εξετάσει τη λειψυδρία με βάση τις ελλείψεις που συμβαίνουν 1 μήνα το χρόνο.

«Θα μπορούσε να είναι ακόμα χειρότερο από αυτό που παρουσιάζουν».

Αυτή η εργασία εξέτασε επίσης μόνο ένα περιορισμένο εύρος μολυσματικών ουσιών του νερού και δεν περιλάμβανε ενώσεις όπως το αρσενικό και τα νιτρικά άλατα, είπε ο Scanlon, ο οποίος φιλοξενεί το Podcast Water Resources . «Δεν λαμβάνουν υπόψη τους φυσικούς ρύπους». Αυτή η παράλειψη θα μπορούσε να μεροληπτήσει τα αποτελέσματα της ομάδας να είναι χαμηλά, είπε. «Θα μπορούσε να είναι ακόμα χειρότερο από αυτό που παρουσιάζουν».

Η ελαχιστοποίηση της λειψυδρίας στο μέλλον θα απαιτήσει συντονισμένη προσπάθεια, αναγνώρισαν ο Jones και οι συνεργάτες του. 

Υπάρχουν πολλές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν και καθεμία δεν είναι τίποτα λιγότερο από ένα σημαντικό εγχείρημα: περιορισμός της κλιματικής αλλαγής, μείωση χρήσης νερού και ελαχιστοποίηση της ρύπανσης στο περιβάλλον. «Αυτές οι τρεις πτυχές είναι πραγματικά βασικές», είπε ο Τζόουνς.

Να θυμάσαι: «Χιλιάδες έχουν ζήσει χωρίς αγάπη, ούτε ένας χωρίς νερό», Η. Auden.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το eos.org

Kornei, K. (2024), Water scarcity likely to increase in the coming decades, Eos, 105, https://doi.org/10.1029/2024EO240282. Published on 2 July 2024.

https://eos.org/articles/water-scarcity-likely-to-increase-in-the-coming-decades