Οι σύγχρονες τροποποιήσεις του Όρκου του Ιπποκράτη

«ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν καὶ Ἀσκληπιὸν καὶ Ὑγείαν καὶ Πανάκειαν καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ συγγραφὴν τήνδε»...

Απόσπασμα του όρκου στον Πάπυρο του 3ου αιώνα Oxyrhynchus 2547.

Ο «όρκος του Ιπποκράτη» έχει υιοθετηθεί ως πρότυπο από την ιατρική κοινότητα ανά τους αιώνες. Είναι κώδικας δεοντολογίας (όχι νομικό κείμενο όπως ορισμένοι επιμένουν) και ένας ηθικός οδηγός για όσους ασκούν την ιατρική, ένα μονοσέλιδο κείμενο για το οποίο εκατοντάδες χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί ανά τους αιώνες[ Σπύρος Μαρκέτος].

Ενώ ο Ιπποκράτης, ο επονομαζόμενος πατέρας της ιατρικής, έζησε στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ο περίφημος όρκος που φέρει το όνομά του εμφανίστηκε έναν αιώνα αργότερα. Κανείς δεν ξέρει ποιος το έγραψε πρώτος. 

Ο Ορκος είναι ίσως το πιο ευρέως γνωστό από τα ελληνικά ιατρικά κείμενα. Απαιτεί ένας νέος γιατρός να ορκιστεί σε έναν αριθμό θεών που θεραπεύουν ότι θα τηρήσει μια σειρά από επαγγελματικά ηθικά πρότυπα.

Ο όρκος του Ιπποκράτη έχει επισκιαστεί ως έγγραφο επαγγελματικής δεοντολογίας από εκτενέστερους, τακτικά επικαιροποιημένους ηθικούς κώδικες που εκδίδονται από εθνικούς ιατρικούς συλλόγους, όπως ο Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας της AMA (που εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 1847) και η Καλή Ιατρική Πρακτική του Βρετανικού Γενικού Ιατρικού Συμβουλίου. 

Αυτά τα έγγραφα παρέχουν μια ολοκληρωμένη επισκόπηση των υποχρεώσεων και της επαγγελματικής συμπεριφοράς ενός γιατρού προς τους ασθενείς του και την ευρύτερη κοινωνία. 

Οι γιατροί που παραβιάζουν αυτούς τους κώδικες ενδέχεται να υποβληθούν σε πειθαρχικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας της άδειας άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος. Ωστόσο, η έκταση αυτών των εγγράφων έχει κάνει τις αποστάξεις τους σε μικρότερους όρκους μια ελκυστική πρόταση. Υπό το πρίσμα αυτού του γεγονότος, αρκετές ενημερώσεις στον όρκο έχουν προσφερθεί στη σύγχρονη εποχή, κάποιες επιπόλαιες.

Ο όρκος έχει τροποποιηθεί πολλές φορές. 

Στις ΗΠΑ, η πλειονότητα των οστεοπαθητικών ιατρικών σχολών χρησιμοποιεί τον Οστεοπαθητικό Όρκο στη θέση ή επιπρόσθετα του όρκου του Ιπποκράτη. Ο όρκος της Οστεοπαθητικής χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1938 και η τρέχουσα έκδοση χρησιμοποιείται από το 1954.Μία από τις πιο σημαντικές αναθεωρήσεις συντάχθηκε για πρώτη φορά το 1948 από την Παγκόσμια Ιατρική Ένωση (WMA), που ονομάζεται Διακήρυξη της Γενεύης. "Κατά τη διάρκεια του μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και αμέσως μετά την ίδρυσή του, η WMA έδειξε ανησυχία για την κατάσταση της ιατρικής δεοντολογίας γενικά και σε όλο τον κόσμο. Η WMA ανέλαβε την ευθύνη για τον καθορισμό ηθικών κατευθυντήριων γραμμών για τους γιατρούς του κόσμου. Σημείωσε ότι σε αυτές χρόνια το έθιμο των ιατρικών σχολών να δίνουν όρκο στους γιατρούς τους μετά την αποφοίτησή τους ή τη λήψη άδειας άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος είχε πέσει σε αχρηστία ή είχε γίνει μια απλή τυπική διαδικασία». 

Στη ναζιστική Γερμανία, οι φοιτητές ιατρικής δεν έδωσαν τον όρκο του Ιπποκράτη, αν και γνώριζαν την ηθική του «nil nocere»—μην κάνετε κακό. Στη δεκαετία του 1960, ο όρκος του Ιπποκράτη άλλαξε για να απαιτήσει «απόλυτο σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή από την αρχή του», καθιστώντας τον μια πιο κοσμική υποχρέωση, να μην λαμβάνεται ενώπιον κανενός θεού, αλλά μόνο ενώπιον άλλων ανθρώπων. Όταν ο όρκος ξαναγράφτηκε το 1964 από τον Louis Lasagna, Ακαδημαϊκό Κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Tufts, η προσευχή παραλείφθηκε και αυτή η έκδοση έχει γίνει ευρέως αποδεκτή και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται σήμερα από πολλές ιατρικές σχολές των ΗΠΑ:

Όρκος Ιπποκράτους: Σύγχρονη Έκδοση

Ορκίζομαι να εκπληρώσω, στο μέτρο των δυνατοτήτων και της κρίσης μου, αυτή τη διαθήκη: Θα σεβαστώ τα επιστημονικά επιτεύγματα εκείνων των γιατρών στα οποία βαδίζω με κόπο και θα μοιραστώ ευχαρίστως τη γνώση που έχω με αυτούς που πρόκειται να ακολουθήσουν. Θα εφαρμόσω, προς όφελος των ασθενών, όλα τα μέτρα [που] απαιτούνται, αποφεύγοντας αυτές τις δίδυμες παγίδες της υπερθεραπείας και του θεραπευτικού μηδενισμού. Θα θυμάμαι ότι υπάρχει τέχνη στην ιατρική καθώς και στην επιστήμη, και ότι η ζεστασιά, η συμπάθεια και η κατανόηση μπορεί να υπερβαίνουν το μαχαίρι του χειρουργού ή το φάρμακο του χημικού. Δεν θα ντραπώ να πω "δεν ξέρω", ούτε θα παραλείψω να καλέσω τους συναδέλφους μου όταν χρειάζονται οι δεξιότητες ενός άλλου για την ανάρρωση ενός ασθενούς. Θα σεβαστώ την ιδιωτική ζωή των ασθενών μου, γιατί τα προβλήματά τους δεν μου γνωστοποιούνται που μπορεί να μάθει ο κόσμος. Κυρίως πρέπει να βαδίζω με προσοχή σε θέματα ζωής και θανάτου. Αν μου δοθεί για να σώσω μια ζωή, όλα τα ευχαριστώ. Αλλά μπορεί επίσης να είναι μέσα μου να αφαιρέσω μια ζωή. αυτή τη φοβερή ευθύνη πρέπει να την αντιμετωπίσω με μεγάλη ταπείνωση και επίγνωση της δικής μου αδυναμίας. Πάνω από όλα, δεν πρέπει να παίζω στο Θεό. Θα θυμάμαι ότι δεν θεραπεύω έναν πίνακα πυρετού, μια καρκινική ανάπτυξη, αλλά έναν άρρωστο άνθρωπο, του οποίου η ασθένεια μπορεί να επηρεάσει την οικογένεια και την οικονομική σταθερότητα του ατόμου. Η ευθύνη μου περιλαμβάνει αυτά τα σχετικά προβλήματα, εάν θέλω να φροντίσω επαρκώς τον άρρωστο. Θα προλάβω την ασθένεια όποτε μπορώ, γιατί η πρόληψη είναι προτιμότερη από τη θεραπεία. Θα θυμάμαι ότι παραμένω μέλος της κοινωνίας, με ιδιαίτερες υποχρεώσεις προς όλους τους συνανθρώπους μου, εκείνους τον ήχο του μυαλού και του σώματος καθώς και τους ανάπηρους. Αν δεν παραβιάσω αυτόν τον όρκο, ας απολαύσω τη ζωή και την τέχνη, με σεβασμό όσο ζω και στη συνέχεια να θυμάμαι με στοργή. Είθε να ενεργώ πάντα έτσι ώστε να διατηρήσω τις καλύτερες παραδόσεις της κλήσης μου και μακάρι να βιώσω για πολύ καιρό τη χαρά της θεραπείας όσων ζητούν τη βοήθειά μου. 

Σε μια έρευνα του 1989 σε 126 ιατρικές σχολές των ΗΠΑ, μόνο 3 από αυτές ανέφεραν τη χρήση του αρχικού όρκου, ενώ 33 χρησιμοποίησαν τη Διακήρυξη της Γενεύης, 67 χρησιμοποιούσαν έναν τροποποιημένο όρκο του Ιπποκράτη, 4 χρησιμοποίησαν τον όρκο του Μαϊμωνίδη[1138-1204], μία χρησιμοποίησε διαθήκη, 8 χρησιμοποίησαν άλλον όρκο, ο ένας χρησιμοποίησε άγνωστο όρκο και 2 δεν χρησιμοποίησαν κανένα είδος όρκου. Επτά ιατρικές σχολές δεν απάντησαν στην έρευνα.

Από το 1993, μόνο το 14% των ιατρικών όρκων απαγόρευε την ευθανασία και μόνο το 8% απαγόρευε την άμβλωση. Σε μια έρευνα του 2000 στις ιατρικές σχολές των Η.Π.Α, όλες οι υφιστάμενες τότε ιατρικές σχολές έκαναν κάποιο είδος όρκου επαγγέλματος. Μεταξύ των σχολών της σύγχρονης ιατρικής, εξήντα δύο από τις 122 χρησιμοποίησαν τον όρκο του Ιπποκράτη, ή μια τροποποιημένη εκδοχή του. Τα άλλα εξήντα σχολεία χρησιμοποίησαν την πρωτότυπη ή τροποποιημένη Διακήρυξη της Γενεύης, τον Όρκο του Μαϊμονίδη ή έναν όρκο που συντάχθηκε από φοιτητές ή/και καθηγητές. Και οι δεκαεννέα οστεοπαθητικές σχολές χρησιμοποίησαν τον Οστεοπαθητικό Όρκο.Στη Γαλλία, είναι σύνηθες φαινόμενο οι νέοι πτυχιούχοι ιατρικής να υπογράφουν γραπτό όρκο.

Το 1995, ο Sir Joseph Rotblat, στην ομιλία αποδοχής του για το Νόμπελ Ειρήνης, πρότεινε έναν όρκο του Ιπποκράτη για τους επιστήμονες. Το 2007 ο αμερικανός πολίτης Rafiq Abdus Sabir καταδικάστηκε για δέσμευση στην Αλ Κάιντα, συμφωνώντας έτσι να παράσχει ιατρική βοήθεια σε τραυματίες τρομοκράτες.Από το 2018 όλοι οι απόφοιτοι ιατρικής σχολής των ΗΠΑ έκαναν κάποια μορφή δημόσιου όρκου, αλλά κανένας δεν χρησιμοποίησε τον αρχικό όρκο του Ιπποκράτη. Συχνά χρησιμοποιείται ένα τροποποιημένο έντυπο ή ένας όρκος μοναδικός σε αυτό το σχολείο. Μια ανασκόπηση 18 από αυτούς τους όρκους επικρίθηκε για τη μεγάλη τους μεταβλητότητα: «Η συνέπεια θα βοηθούσε την κοινωνία να δει ότι οι γιατροί είναι μέλη ενός επαγγέλματος που είναι αφοσιωμένο σε ένα κοινό σύνολο βασικών ηθικών αξιών».

Γεωδίφης

με πληροφορίες από την Brittanica,Treccani και Βικιπαίδεια

1.https://www.pbs.org/wgbh/nova/article/hippocratic-oath-today/

2.https://www.daviddarling.info/encyclopedia/H/Hippocrates.html

3. Ιατρική σχολή της Κω

https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/12/blog-post_940.html

ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ

ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν καὶ Ἀσκληπιὸν καὶ Ὑγείαν καὶ Πανάκειαν καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ συγγραφὴν τήνδε:

ἡγήσεσθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖς, καὶ βίου κοινώσεσθαι, καὶ χρεῶν χρηΐζοντι μετάδοσιν ποιήσεσθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ αὐτοῦ ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινεῖν ἄρρεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηΐζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ συγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοίπης ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσεσθαι υἱοῖς τε ἐμοῖς καὶ τοῖς τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθητῇσι συγγεγραμμένοις τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί.

διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ᾽ ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμήν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν.

οὐ δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι συμβουλίην τοιήνδε: ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω.

ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν.

οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσιν ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε.

ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ᾽ ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων.

ἃ δ᾽ ἂν ἐνθεραπείῃ ἴδω ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπείης κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλεῖσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄρρητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα.

ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ συγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον: παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκέοντι, τἀναντία τούτων.