Τα εγγόνια του Ομήρου

Περιφρονημένη για χρόνια από την ηγεμονική κουλτούρα, άγνωστη ακόμη και στον κοντινό περίγυρο, σήμερα η ελληνική γλώσσα της Καλαβρίας, γκρέκο/γκρεκάνικα, ανεξαρτήτως του εάν ομιλείται και σε ποιο βαθμό, με ανακτημένο το γλωσσικό κύρος και το κοινωνικό της γόητρο, έχει επανέλθει δυναμικά στο προσκήνιο της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής ζωής της Καλαβρίας. Ακόμη και οι εξαίσιοι Πολεμιστές του Ριάτσε σε αυτήν τη γλώσσα μας προσκαλούσαν την προηγούμενη χρονιά (2022) να γιορτάσουμε την 50ή επέτειο από την ανακάλυψή τους.

Από γλώσσα των "τελευταίων", των paddeki και tamari (άξεστοι, απολίτιστοι), όπως ο αστικός κόσμος του Ρηγίου της Καλαβρίας (Reggio di Calabria) χαρακτήριζε τους ορεσίβιους πληθυσμούς από τα ελληνόφωνα χωριά του Ασπρομόντε κάθε φορά που κατέβαιναν στην πόλη, τώρα έχει αναχθεί σε σύμβολο μιας ευγενούς παράδοσης κι ενός ένδοξου παρελθόντος με αναγωγές στη Μεγάλη Ελλάδα και στο Βυζάντιο· σύμβολο, το οποίο όλοι προσπαθούν να οικειοποιηθούν: Δήμοι, Σύλλογοι, πολιτικά σχήματα, εταιρείες επιζητούν τον προσδιορισμό γκρεκάνικο/α. Οι χθεσινοί paddeki τώρα είναι "τα εγγόνια του Ομήρου" και η γλώσσα τους σύμβολο υπερηφάνειας για όλη την Επαρχία του Ρηγίου -αν όχι για όλη την Καλαβρία.

Η χρήση του παρελθόντος και πώς αυτό επιστρατεύεται για να καλύπτει ανάγκες του παρόντος δεν είναι πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία. Το ερώτημα είναι πώς φθάσαμε ως εδώ, στη σημερινή "αναγέννηση"του γκρέκο και στα ποικίλα τεκταινόμενα γύρω από αυτό. Απάντηση σε αυτό -και σε άλλα συναφή- έρχεται να δώσει το βιβλίο αυτό. Αφηγούμενο τις περιπέτειες της γλώσσας και του κόσμου της -μέσα από μία πολυετή επιτόπια έρευνα- έρχεται να προσθέσει μια μικρή ψηφίδα στο εξαιρετικά ενδιαφέρον ανθρωπολογικό μωσαϊκό του Νότου της γειτονικής μας χώρας, καθώς και στην Ανθρωπολογία της Μεσογείου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου).

H Χρι­στί­να Πε­τρο­πού­λου είναι Κοι­νω­νι­κή Αν­θρω­πο­λό­γος και δι­δά­σκει στο Πά­ντειο Πα­νε­πι­στή­μιο με γνω­στι­κό αντι­κεί­με­νο «Γλώσ­σα Μνή­μη και Ταυ­τό­τη­τα στην Ελ­λη­νό­φω­νη Κά­τω Ιτα­λία». Γεν­νή­θη­κε στο Τουρ­κο­λέ­κα Αρ­κα­δί­ας και ολο­κλή­ρω­σε τις εγκύ­κλι­ες σπου­δές στην Κα­λα­μά­τα (Γυ­μνά­σιο Πα­ρα­λί­ας). Σπού­δα­σε Kλα­σι­κή Φι­λο­λο­γία στο Πα­νε­πι­στή­μιο Αθη­νών, Κοι­νω­νι­κή Αν­θρω­πο­λο­γία στο Πα­νε­πι­στή­μιο της Ρώ­μης «La Sapienza» και Ονο­μα­το­λο­γι­κές και Γλωσ­σο­λο­γι­κές Σπου­δές στο Πα­νε­πι­στή­μιο «Tor Vergata» της Ρώ­μης. Με υπο­τρο­φί­ες του Ιδρύ­μα­τος Κρα­τι­κών Υπο­τρο­φι­ών και του Ιτα­λι­κού Ιν­στι­τού­του Αθη­νών έχει πραγ­μα­το­ποι­ή­σει μα­κρό­χρο­νη επι­τό­πια έρευ­να στα ελ­λη­νό­φω­να χω­ριά της Κα­λα­βρί­ας, κυ­ρί­ως στο Γκαλ­λι­τσι­α­νό, για το οποίο έχει εκ­πο­νή­σει δι­δα­κτο­ρι­κή δι­α­τρι­βή (ΑΠΘ 1997). Έχει πραγ­μα­το­ποι­ή­σει επι­τό­πι­ες έρευ­νες για τους πρώ­τους γυ­ναι­κεί­ους αγρο­τι­κούς συ­νε­ται­ρι­σμούς στην Ελ­λά­δα, για τους Αλι­καρ­νασ­σείς της Κω, για τους Μου­σουλ­μά­νους της Κω, για το χω­ριό Κο­ρυ­σχά­δες της Ευρυ­τα­νί­ας και για τα ομο­γε­νει­α­κά σχο­λεία της Κων/λης. Έχει λά­βει μέ­ρος με ανα­κοι­νώ­σεις σε πολ­λά επι­στη­μο­νι­κά συ­νέ­δρια στην Ελ­λά­δα και στο εξω­τε­ρι­κό. Με­λέ­τες της έχουν δη­μο­σι­ευ­θεί σε συλ­λο­γι­κούς τό­μους, όπως:

-Gente del Μediterraneo. Problemi demografici e dinamiche socio-culturali. Ricerca e Cooperazione: Ρώ­μη 1996.

-2000 Ελ­λη­νι­κά Χρι­στού­γεν­να, Κα­στα­νι­ώ­της 1999.

-Ο Ελ­λη­νι­σμός της Δι­α­σπο­ράς, Επτά Ημέ­ρες, Κα­θη­με­ρι­νή, τό­μος ΣΤ’.

-Οι νε­ο­ελ­λη­νι­κές δι­α­λε­κτι­κές ποι­κι­λί­ες και η με­λέ­τη τους. Κέ­ντρον Ερεύ­νης των Νε­ο­ελ­λη­νι­κών Δι­α­λέ­κτων και Ιδι­ω­μά­των (Ι.Λ.Ν.Ε.) της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών, 2008.

-Κα­το­χή - Αντί­στα­ση - Εμ­φύ­λι­ος. Η Αιτω­λο­α­καρ­να­νία στη δε­κα­ε­τία 1940-1950. Πα­ρα­σκή­νιο 2010.

-Γλώσ­σα Ψυ­χής Άγ­γε­λος. Σή­μα 2010.

-Γλωσ­σι­κή και κοι­νο­τι­κή ετε­ρό­τη­τα στη Δω­δε­κά­νη­σο του 20ού αιώ­να. Πα­πα­ζή­σης 2016.

Άρ­θρα της έχουν δη­μο­σι­ευ­θεί στην εφη­με­ρί­δα Κα­θη­με­ρι­νή, στο Αντί, κα­θώς και σε ελ­λη­νι­κά και ξέ­να επι­στη­μο­νι­κά πε­ρι­ο­δι­κά, όπως: Archivio Storico per la Calabria e la Lucania, Γλώσ­σα, Επε­τη­ρίς του Κέ­ντρου Ελ­λη­νι­κής Λα­ο­γρα­φί­ας της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών, Εθνο­λο­γία, Νε­ο­ελ­λη­νι­κή Δι­α­λε­κτο­λο­γία, Εικα­στι­κή Παι­δεία, Ήριν­να, Ιτα­λο­ελ­λη­νι­κά, Quaderni del Cairoli. Έχει υπη­ρε­τή­σει ως εκ­παι­δευ­τι­κός και ως Σύμ­βου­λος Φι­λο­λό­γων (Δω­δε­κά­νη­σα -Αθή­να). Έχει ιδρύ­σει το φι­λο­λο­γι­κό πε­ρι­ο­δι­κό Ήριν­να και το μα­θη­τι­κό Συ­νε­πάρ­μα­τα. Έχει ερ­γα­στεί στο Κέ­ντρο Ερεύ­νης της Ελ­λη­νι­κής Λα­ο­γρα­φί­ας και στο Κέ­ντρο Ερεύ­νης των Ελ­λη­νι­κών Ιδι­ω­μά­των και Δι­α­λέ­κτων της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών. Έχει λά­βει μέ­ρος σε Προ­γράμ­μα­τα του Ευρω­πα­ϊ­κού Γρα­φείου για τις Λι­γό­τε­ρο Δι­α­δε­δο­μέ­νες Γλώσ­σες και του Συμ­βου­λίου της Ευρώ­πης. Γνω­ρί­ζει ιτα­λι­κά και ισπα­νι­κά και συ­νερ­γά­ζε­ται με το Ιτα­λι­κό Ιν­στι­τού­το Αθη­νών.

Μέ­χρι σή­με­ρα, συ­νε­χί­ζει να με­λε­τά τους με­τα­σχη­μα­τι­σμούς που λαμ­βά­νουν χώ­ρα στην ελ­λη­νό­φω­νη πε­ρι­ο­χή της Κα­λα­βρί­ας σε γλωσ­σι­κό, αν­θρω­πο­λο­γι­κό και κοι­νω­νι­κό επί­πε­δο. Για το έρ­γο της και τις έρευ­νές της στην πε­ρι­ο­χή βρα­βεύ­θη­κε (2022) από τον Σύλ­λο­γο «Apodiafàzzi» (ξη­με­ρώ­νει) της Bova.

Γεωδίφης με πληροφορίες από τις εκδόσεις Επίκεντρο,Πολιτεία

Περισσότερα,

https://www.politeianet.gr/books/9786182041963-petropoulou-christina-epikentro-ta-eggonia-tou-omirou-352209

https://kalymnos-news.gr/2023/12/%ce%bf-%cf%83%cf%85%ce%bd%cf%84%ce%b1%ce%be%ce%b9%ce%bf%cf%8d%cf%87%ce%bf%cf%82-%ce%b5%ce%ba%cf%80%ce%b1%ce%b9%ce%b4%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7/