Τήν Πρωτοχρονιά...

Την παραμονή τῆς Πρωτοχρονιᾶς οἱ νέοι τῆς Κῶ ψάλλουν τα κάλαντα, κρατώντας μεγάλα ομοιώματα ἐκκλησιᾶς ἢ καραβιοῦ,κατάλληλα στολισμένα καί φωτισμένα.

«Εἰς αὐτό τό Νέον Έτος Βασιλείου ἑορτήν ἦρθα νὰ σᾶς χαιρετήσω με την πρέπουσαν εὐχήν. Εύχομαι, λοιπόν, νὰ ζεῖτε πολλούς χρόνους εὐτυχεῖς τόν Βασίλειον τόν Μέγα νάχετε συνδρομητή.Κι όσους έχετε στά ξένα νά δεχθεῖτε μέ καλό νὰ σᾶς δίνει εὐτυχία τόν Θεό παρακαλῶ».

Τήν Πρωτοχρονιά ὅλες οἱ οἰκογένειες τῆς Κῶ κάνουν «μπακλαβα» από φύλλα ζύμης, πού ἀνοίγουν μέ τό «πιτθαριόξυλο» καί τά ἀπλώνουν στο ταψί μέ σησάμι καβουρδισμένο καί καρύδι ἢ ἀμύγδαλο. 

Οἱ οἰκογένειες, πού ἔχουν κορίτσια ἀρραβωνιασμένα καί τά πλουσιόσπιτα κάνουν δυό ταψιά μπακλαβά, τόν «καλό» δηλ. τό μεγάλο ταψί καί τόν «κέλη» δηλ. τό παρακατινό μικρό ταψί, γιά νά φαγωθεῖ τήν παραμονή. Τόν καλό θά τόν χαλάσει, θά πάρει, δηλαδή, τό πρῶτο κομμάτι ἀπό τό ταψί, πού βάζουν μπροστά του, ὁ γαμπρός ἤ παλαιότερα ὁ παπάς, πού ἔβγαινε στά χωριά καί ἁγίαζε γιά τό καλό τοῦ χρόνου. 

Οἱ ζευγάδες τῆς Κεφάλου συνήθιζαν ἀντί μπακλαβά τήν Πρωτοχρονιά νά κάνουν «σαρμουσάες», ἕνα εἶδος μπουρεκιῶν μέ γέμωση μπακλαβά. 

Τήν Πρωτοχρονιά τὄχουν σέ καλό οἱ κάτοικοι τῆς Κῶ νά σφάζουν «πούλλαν», πού τήν τρῶνε γεμιστή. Οἱ πιστικοί τοῦ νησιοῦ παίρνουν ἕνα ἀρνί ἀπό τό κοπάδι, τό βάζουν μέσα στή μάντρα καί τοῦ δίνουν μπακλαβά νά φάει, γιά νά γλυκάνει ὁ χρόνος. Τό ἀρνί αὐτό πρέπει νά εἶναι ἄσπρο καί «μερακλί (δ)ικο» (ὡραῖο). 

Τή μέρα τῆς Πρωτοχρονιᾶς ἐπίσης πηγαίνουν αὐγή-αὐγή στή βρύση, χωρίς να μιλήσουν, καί φέρνουν «αμίλητο νερό». Μ' αὐτό «λαντουροῦν» (ραντίζουν) τό σπίτι κι ὅλους τούς χώρους τῆς μάντρας. Τήν ἴδια μέρα ἀκουμποῦν στό κατώφλι τῆς μάντρας καί στήν πόρτα τοῦ «σώμαντρου» ἕνα «ξυάλι», γιά νά τό «περάσουν» τά πρόβατα καί οἱ ἄνθρωποι. Τό ἔχουν σέ καλό.....

Βασίλης Χατζηβασιλείου

Ιστορία της Νήσου Κω,1990