Πως κατέρρευσε η υψηλότερη αυτοκρατορία του κόσμου;
Παλαιολιμνολογική μελέτη αποδίδει την κατάρρευση της Θιβετιανής Αυτοκρατορίας τον 9ο αιώνα στην κλιματική αλλαγή.
Ιστορική ανασυγκρότηση της έκτασης της Θιβετιανής Αυτοκρατορίας μεταξύ των γύρω αυτοκρατοριών στο αποκορύφωμά της περίπου. 800 μ.Χ., με τη Λάσα ως την πολιτική και οικονομική καρδιά.
Η Αυτοκρατορία του Θιβέτ ήταν η αυτοκρατορία με το υψηλότερο υψόμετρο στον κόσμο, πάνω από 4.000 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, και άκμασε από το 618 έως το 877 μ.Χ.
Κατοικία περίπου 10 εκατομμυρίων ανθρώπων, εκτείνεται σε περίπου 4,6 εκατομμύρια τετρ.χλμ σε όλη την Ανατολική και Κεντρική Ασία, εκτεινόμενη στη βόρεια Ινδία.
Λαμβάνοντας υπόψη τις εχθρικές συνθήκες για την επέκταση των πληθυσμών, συμπεριλαμβανομένης της υποξίας όπου οι συγκεντρώσεις οξυγόνου είναι 40% χαμηλότερες από ό,τι στο επίπεδο της θάλασσας, είναι απίστευτο ότι η αυτοκρατορία άκμασε. Ωστόσο, η κατάρρευσή της τον 9ο αιώνα δεν είναι πλήρως κατανοητή, με νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Quaternary Science Reviews, με στόχο να ξεμπερδέψει τον ρόλο που μπορεί να έπαιξε το κλίμα στο τέλος ενός μεγάλου πολιτισμού.
Ο Zhitong Chen, από το Ινστιτούτο Έρευνας του Θιβετιανού Οροπεδίου, στην Κίνα, και οι συνεργάτες του στράφηκαν στο γεωλογικό αρχείο των ιζημάτων των λιμνών (παλαιολιμνολογία) για να προσδιορίσουν πώς άλλαξε το περιβάλλον πριν από 12 αιώνες. Τα ιζήματα λιμνών γλυκού νερού της Xardai Co διατηρούν τα υπολείμματα μικροσκοπικών μονοκύτταρων φυκών γνωστών ως διατόμων, με την ερευνητική ομάδα να σημειώνει μια σημαντική αλλαγή από τις πλαγκτονικές ποικιλίες (αυτές που παρασύρονται μέσα σε ένα υδάτινο σώμα, γενικά πιο κοντά στην επιφάνεια) σε βενθικές μορφές (που ζουν κοντά στο πάτωμα λίμνης).
Αυτό ερμηνεύεται ότι αντιπροσωπεύει μια στροφή σε ξηρότερες συνθήκες, επομένως μείωση της στάθμης της λίμνης. Υπάρχει ένα ξεχωριστό μοτίβο υψηλών επιπέδων λιμνών, υποδηλώνοντας ότι επικρατούσαν θερμές και υγρές συνθήκες κατά την άνοδο και την αιχμή της Θιβετιανής Αυτοκρατορίας περίπου 600-800 μ.Χ., πριν ενταθούν οι συνθήκες σε σοβαρή ξηρασία, που συμπίπτει με την κατάρρευση της αυτοκρατορίας περίπου, 800-877 μ.Χ.
Η σημαία της θιβετιανής αυτοκρατορίας ,φωτογραφία από το διαδίκτυο.
Ο Τσεν και οι συνεργάτες του συνδέουν την ξηρασία με την πιθανότητα αποτυχίας της καλλιέργειας που οδηγεί σε κοινωνική αναταραχή στον πληθυσμό, παράλληλα με θρησκευτικές και πολιτικές προκλήσεις, με συνέπεια την κατάρρευση της αυτοκρατορίας.
Το Θιβετιανό Οροπέδιο είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στις αλλαγές του κλίματος λόγω της ανύψωσής του, με τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και της βροχόπτωσης να ποικίλλουν σημαντικά από τον μέσο όρο που παρατηρείται σε όλη τη Γη.
Η λίμνη μελέτης, Xardai Co, καλύπτεται συνήθως από πάγο σήμερα από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο, αλλά παρουσιάζει τοπικές αλλαγές θερμοκρασίας μεταξύ -12,1°C και 14,1°C, καθώς και ετήσιες βροχοπτώσεις 71 mm.
Αυτοί οι παράγοντες έχουν σημαντικές συνέπειες στα επίπεδα των λιμνών και συνεπώς στους οργανισμούς που ζουν μέσα σε αυτές. Τα αρχεία θερμοκρασίας και βροχοπτώσεων από το Θιβετιανό Οροπέδιο ταιριάζουν με την αναλογία πλαγκτονικών προς βενθικών διατόμων ως δείκτη των αλλαγών της στάθμης της λίμνης.
Κορυφές σε όλα τα δεδομένα σημειώνονται κατά την περίοδο της ακμάζουσας Θιβετιανής Αυτοκρατορίας σε θερμές και υγρές συνθήκες, προτού οι δραματικές αλλαγές σηματοδοτήσουν τη μεγάλη ξηρασία που συμπίπτει με την κατάρρευση της αυτοκρατορίας. Ακολούθησε η θερμή ξηρασία της Μεσαιωνικής Θερμής Περιόδου και στη συνέχεια η σχετικά υγρή Μικρή Εποχή των Παγετώνων. Φωτογραφία: Chen et al. 2023.
Εντός του πυρήνα που διατρήθηκε από τη λίμνη το 2020, εντοπίστηκαν 160 taxa διατόμων, αν και μόνο 23 θεωρήθηκαν σημαντικά άφθονα. Προηγούμενο περίπου.
Το 800 μ.Χ., στις συναθροίσεις διατόμων κυριαρχούσαν δύο πλαγκτονικές μορφές, η Lindavia radiosa και η Lindavia ocellata, και μικρότερες αφθονίες Amphora pediculus και Amphora inariensis. Εδώ η αναλογία πλαγκτονικών προς βενθικών μορφών κορυφώθηκε στις υγρές και υγρές συνθήκες που προκάλεσαν αυξημένα επίπεδα λίμνης. Ωστόσο, το οριακό σημείο στο 800 μ.Χ. παρατηρεί μια ταχεία αύξηση των βενθικών διατόμων Amphora pediculus και Amphora inariensis, ενώ τα προαναφερθέντα ανοικτά νερά Lindavia radiosa και Lindavia ocellata μειώθηκαν. Αυτή η κοινότητα διατόμων παρέμεινε μέχρι το 1300 μ.Χ., όταν τα επίπεδα της λίμνης άρχισαν να ανεβαίνουν ξανά κατά τη διάρκεια της Μικρής Εποχής των Παγετώνων.
Τα δεδομένα αντιστοιχίστηκαν με άλλους παλαιοπεριβαλλοντικούς δείκτες από όλο το Θιβετιανό Οροπέδιο και επιβεβαίωσαν ότι αυτές οι κλιματικές αλλαγές ήταν επίμονες σε όλη την περιοχή, όχι μόνο εντοπισμένες στη λίμνη μελέτης. Αυτό περιελάμβανε αρχεία βροχοπτώσεων που προέκυψαν από μια δεύτερη λίμνη που βρίσκεται 50 χιλιόμετρα βόρεια της Xardai Co, την Banggong Co, καθώς και αρχεία θερμοκρασίας από την Κίνα.
Συνδέοντας τις κλιματικές αλλαγές με τον αντίκτυπό τους στον πληθυσμό της εποχής, η γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούσαν τα κυρίαρχα μέσα διαβίωσης, με τη φυτική παραγωγή στην κοιλάδα του ποταμού Yarlung Zangbo και τη βόσκηση στο οροπέδιο Qangtang. Κατά τη διάρκεια της επέκτασης της αυτοκρατορίας, η ζέστη και η βροχή θα ενθάρρυναν την παραγωγή καλλιεργειών και τα άγρια βοσκοτόπια για τα ζώα , καθώς και το υψόμετρο στο οποίο θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν. Τα άλογα, οι κατσίκες και τα γιάκ είναι ζώα βοσκής και ήταν σημαντικά για την εμπορική οικονομία του Θιβέτ.
Ο πληθυσμός του Θιβέτ τα τελευταία 2000 χρόνια ταίριαζε με τα αρχεία της λίμνης Xardai Co για την αναλογία πλαγκτονικού προς βενθικό διάτομα, υποδεικνύοντας τα επίπεδα των λιμνών και συνεπώς την κλιματική αλλαγή. Φωτογραφία: Chen et al. 2023.
Ωστόσο, η συγκριτικά ξαφνική πτώση του κλίματος σε διάστημα περίπου 60-70 ετών θα είχε καθυστερήσει την ανάπτυξη των φυτών, οδηγώντας σε μείωση της γεωργίας και της βοσκής. Αυτό θα είχε κρίσιμο αντίκτυπο στην επιβίωση του πληθυσμού με ελλείψεις τροφίμων καθώς και στην οικονομική ευημερία μιας αυτοκρατορίας που εξαρτάται από το εμπόριο.
Πιθανότατα ακολούθησε κοινωνική αναταραχή, με τον κατακερματισμό των διαφορετικών πολιτικών ατζέντηδων που οδήγησαν τελικά στο τέλος της Θιβετιανής Αυτοκρατορίας.
Σήμερα, η γεωργία και οι ποιμενικές δραστηριότητες αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ του ετήσιου εισοδήματος του Θιβέτ, επομένως η κατανόηση του κόστους του κλίματος στις κοινότητες σε σκληρά περιβάλλοντα είναι υψίστης σημασίας για να διασφαλιστεί ότι όχι μόνο πως θα επιβιώσουν, αλλά και πως θα ευδοκιμήσουν.
Γεωδίφης με πληροφορίες από geologyscience.konfidenciale.com
Πηγές:
1.Zhitong Chen et al, Collapse of the Tibetan Empire attributed to climatic shifts: Paleolimnological evidence from the western Tibetan Plateau, Quaternary Science Reviews (2023). DOI: 10.1016/j.quascirev.2023.108280
2.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0277379123003281
3.Quaternary Science Reviews, Βικιπαίδεια
Η υψηλότερη αυτοκρατορία του κόσμου. Πάνω η Θιβετιανή Αυτοκρατορία στη μεγαλύτερη έκτασή της, γύρω το 790 μ.Χ[SY,Βικιπαίδεια]- κάτω ο χάρτης που συνοδεύει την παραπάνω μελέτη.