Piazza Rotonda
Η Πιάτσα Ροτόντα της Κω σε σχέδιο του Μάριο Παολίνι,δεκαετία ΄30.
Η Piazza della Rotonda είναι μια όμορφη πλατεία στην Ρώμη.Το τοπωνύμιο της προέρχεται από το περίφημο κυκλικό διάσημο μνημείο που τη χαρακτηρίζει, το Πάνθεον.Στο κέντρο της πλατείας υπάρχει αναγεννησιακό συντριβάνι.
Ο θρύλος λέει ότι το τετράγωνο έγινε «Στρογγυλό» επειδή ο Διάβολος, εξαγριωμένος από ένα λάθος που υπέστη ένας μάγος, κάποιος Baialardo, ο οποίος κλειδώθηκε μέσα στο ναό, έκανε κύκλους γύρω του πολλές και πολλές φορές, εκτονώνοντας τη μανία του, έτσι που έσκαψε την τάφρο που είναι ορατή και σήμερα.
Εκτός από την Ρώμη, Στρογγυλή Πλατεία έχει και η Κως. Όμως υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά.
Στην Ρώμη το όνομα οφείλεται στο σχήμα του «Πάνθεον» ενώ στην πόλη της Κω ονομάστηκε από το στρογγυλό σχήμα που της έδωσαν οι κατασκευαστές της πλατείας Ιταλοί μετά από τον σεισμό του ΄33.
Πιάτσα Ροτόντα την έλεγαν οι Κώοι, όνομα που διατηρείται μέχρι τις ημέρες μας, ακόμη κι αν έχει επονομαστεί σε Πλατεία Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.
Κοντά της πιο βόρεια έφτιαξαν την Τετράγωνη Πλατεία οι Ιταλοί, την Piazza Quadrata στο Κέντρο Νεότητας Θεοφράστου.
Πλούσιο παρελθόν
Πριν από 6000 χρόνια όλη αυτή η περιοχή βρισκόταν κάτω από την θάλασσα.
Στην κλασική περίοδο της Κω λίγα μέτρα πιο βόρεια βρισκόταν το Θεσμοφόριο, αρχαίο ιερό αφιερωμένο στη θεά Δήμητρα, την αποκαλούμενη «θεσμοφόρο».
Τον 4ο αιώνα π.Χ απαντούσε μέσα στο αρχαίο τείχος της πόλης Κω και είχε ένα πολύ πλούσιο παρελθόν άν κρίνουμε από τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Στους πρόποδες της μυκηναικής ακρόπολης της Κω, κοντά στο Γυμνάσιο των Νέων, την αρχαία Παλαίστρα της ελληνιστικής περιόδου, δίπλα στο αρχαίο Ωδείο και τις Δυτικές Μεγάλες Θέρμες σε σημείο όπου διασταυρώνονταν οι σημαντικότεροι οδοί της πόλης. Η Decumana με την Cardo την ρωμαική περίοδο.
Η Πιάτσα Ροτόντα ήταν μια σημαντική τοποθεσία-κλειδί της αρχαίας Κω, στον δρόμο με την πομπική οδό που οδηγούσε στο Ασκληπιείο.
Τον 4ο αιώνα μ.Χ μετά από ισχυρό σεισμό χάνει την σχέση της με τον αρχαίο κόσμο του νησιού.
Όμως οι Κώοι βρίσκουν την δύναμη να την οικοδομήσουν ξανά.
Στην βυζαντινή Κω δίπλα της υπήρχε το Επισκοπείο με ναούς γεγονός που μαρτυράει ότι εξακολουθεί να είναι ένας δημοφιλής τόπος στην καρδιά της τότε πόλης.
Όμως μετά τον 5ο-6ο αιώνα μ.Χ χάνει την αίγλη της. Οι πληροφορίες που έχουμε για την ιπποτική περίοδο είναι ελάχιστες.Το γεγονός οφείλεται κυρίως στο διπλό σεισμικό γεγονός του 469 και 554 μ.Χ. Το τσουνάμι του Αγαθία που συνοδεύει τον σεισμό προκαλεί μεγάλες ζημιές στην περιοχή όπως βέβαια σε όλη την Κω, όπως και τον Κεραμεικό Κόλπο.
Την οθωμανική περίοδο η Πίατσα Ροτόντα αποτέλεσε μέρος της μουσουλμανικής συνοικίας Yeni Capu δηλαδή την «Καινούρια Πόρτα», μέχρι την περίοδο όπου η Ιταλική διοίκηση με το διάταγμα της 21ης Ιουνίου 1933, μόλις 2 μήνες μετά από τον σεισμό, καθόρισε τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν μετά τις αλλαγές των συνθηκών του αστικού κέντρου, σχετικά με τη χρήση των χώρων.
Η Πιάτσα Ροτόντα μαζί με τις γύρω Λαικές κατοικίες σχεδιάστηκε από «διάβολους» του αρχιτεκτονικού σχεδίου, τον Paolo Paolini και τον R.Petracco.
Πριν από τον σεισμό του ΄33 λεγόταν Piazza Roma. Οι οδοί που την περιβάλλουν Ι.Ζαρράφτη, Αργυροκάστρου, Κλεοβούλου,Θεοφράστου,Β. Ηπείρου αντίστοιχα ονομάζονταν via Amba Alagi,via Gondar, via Dogac, via Adua & via Mogadiscio ,via Adigrat ,via Maccale.
Να διασωθούν...
«Τυπικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομικής πρακτικής στις αποικίες είναι η "μvημειακότητα" και o συμβολισμός στο σχεδιασμό του χώρου στους κεντρικούς οδικούς άξονες και στις κατασκευές των δημοσίων κεντρικών κτιρίων. Παρατηρούνται επίσης, τάσεις ιστορισμού λαμπρότητας, ρωμαϊκού μεγαλείου και ένας εκλεκτικισμός ανατολίτικης έμπνευσης που υιοθετήθηκε εκείνη την περίοδο.Αντίθετα, σε ότι αφορά τις λαϊκές κατασκευές των -ιθαγενών» της Κω- παρατηρήθηκε μια τάση προσαρμογής αντιγραφές από τη ντόπια αρχιτεκτονική παράδοση, με αποτέλεσμα vα παραχθoύv με "μορφές" αρκετά ενδιαφέρουσες, οι οποίες πρέπει να διασωθούν και είναι επιστημονικά ενδιαφέρον να μελετηθούν (οι λαϊκές κατοικίες για τους «ιθαγενείς» των συνοικιών Κoυμ-μπoυρvoύ, “Πιάτσα Ροτόντα”, “Αγ. Άννα”, “Πουζουχτά”, “Χαλουβαζιά” )»,αναφέρει η αρχιτέκτονας στην διδακτορική της διατριβή Εφη Αναγνωστίδου που εκπονήθηκε το 2011.
Πριν από λίγα χρόνια μία ανάπλαση του χώρου, από την τότε δημοτική αρχή συνοδεύτηκε, με το φύτεμα μιας αγριοελιάς στο κέντρο της πλατείας. Ωστόσο, ακόμη διατηρεί το σχήμα και το περίφημο όνομα της. Για πόσο; Κανείς δεν ξέρει, το μέλλον είναι αβέβαιο.
«Το να μιλά κανείς για την απώλεια, το κάνεις κέρδος». Κουρδικό γνωμικό.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Ε.Ι.Α Δήμου Κω
2.Η αστική ανάπτυξη της Κω κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας[1912-1943]-Ε.Αναγνωστίδου
3.Architettura coloniale italiana nel Dodecaneso 1912-1943
4.https://www.romeartlover.it/Vasi25.htm
5. Ιστορία των σεισμών της Κω, 2018-2023.
6. Η κηπούπολη της Κω
https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/09/1933.html
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Η γεωγραφία της Piazza Rotonda.
