Πού είναι οι ανθρωποειδείς της Ελλάδας;

Δεδομένης της θέσης και του κλίματος της, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι γεμάτη με οστά ανθρωπιδών και πέτρινα εργαλεία. 

Αυτό το κρανίο από το Σπήλαιο Πετραλώνων είναι ένα από τα λίγα απολιθώματα ανθρωποειδών που βρέθηκαν στην Ελλάδα που χρονολογούνται στη Μέση Πλειστόκαινο. 

Η εικόνα ευγενική προσφορά του Wikicommons Greece θα πρέπει να είναι γεμάτη με οστά ανθρωποειδών και πέτρινα εργαλεία. Η τοποθεσία του το καθιστά την τέλεια πύλη προς την Ευρώπη για τα πρώτα ανθρωποειδή που εγκατέλειπαν την Αφρική, και ακόμη και σε περιόδους ξηρασίας και ψύχους που έκαναν πολλά άλλα μέρη του κόσμου ακατοίκητα, η Ελλάδα παρέμεινε ευχάριστη. 

Ωστόσο, το αρχαιολογικό αρχείο της χώρας είναι γυμνό από 1,8 εκατομμύρια έως 125.000 χρόνια πριν, μια περίοδο γνωστή ως Πρώιμο έως Μέσο Πλειστόκαινο. Και να γιατί: 

Μόνο το 2 έως 5 % του παλαιοανθρωπολογικού αρχείου της Ελλάδας από αυτήν την περίοδο έχει διασωθεί.Αυτό είναι το συμπέρασμα των συγγραφέων μιας μελέτης στο Quaternary Science Reviews που εξετάζει τις γεωλογικές διεργασίες που διατηρούν ή καταστρέφουν οστά και τεχνουργήματα. 

Για να είμαστε δίκαιοι, το ρεκόρ της Ελλάδας δεν είναι εντελώς άδειο. Οι ανθρωπολόγοι βρήκαν μερικά  εργαλεία και λίγα κρανία, έναν Homo heidelbergensis στο σπήλαιο των Πετραλώνων και δύο Νεάντερταλ στην σπηλιά Απήδημα της Πελοπονήσου. 

Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα ευρήματα χρονολογούνται ελάχιστα. Πολλές από τις ανακαλύψεις έχουν γίνει στην επιφάνεια, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει γεωλογικό πλαίσιο ή στρωματογραφία - τα στρώματα εναπόθεσης που δημιουργούνται με μια σειρά με την πάροδο του χρόνου - για να βοηθήσουν τους ερευνητές να καταλάβουν πότε τα απολιθώματα και τα εργαλεία έμειναν πίσω. 

Και χωρίς ημερομηνίες, αυτά τα στοιχεία είναι δύσκολο να ερμηνευτούν. Μια εξήγηση για την έλλειψη ανακαλύψεων είναι ότι οι ανθρωπίδες ποτέ δεν ρίζωσαν πραγματικά στην περιοχή. Αν δεν ζούσαν εκεί, δεν υπήρχε τίποτα να αφήσουν πίσω τους. 

Ο Βαγγέλης Τουρλούκης από το Πανεπιστήμιο του Tübingen στη Γερμανία και ο Παναγιώτης Καρκανάς της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας της Νότιας Ελλάδας δεν αγνοούν αυτήν την εξήγηση. 

Έτσι, κοίταξαν τη γεωλογία της περιοχής για να λύσουν το παζλ των αγνοουμένων ανθρωπίνων, αναθεωρώντας μια σειρά από προηγούμενες μελέτες. Ένα πράγμα που σκέφτηκαν ήταν η αλλαγή της στάθμης της θάλασσας με την πάροδο του χρόνου. 

Κατά τη διάρκεια των ψυχρών περιόδων, περισσότερο από το νερό του κόσμου είναι κλειδωμένο σε πολικούς πάγους και παγετώνες και η στάθμη της θάλασσας υποχωρεί, εκθέτοντας τμήματα του πυθμένα της θάλασσας. Όταν ζεσταθεί ξανά, οι πάγοι λιώνουν και ο ωκεανός ανεβαίνει. 

Ο Τουρλούκης και ο Καρκανάς διαπίστωσαν ότι κατά τα μέρη του Πρώιμου και Μέσου Πλειστόκαινου, μεγάλο μέρος του Αιγαίου Πελάγους, ανατολικά της Ελλάδας, ήταν ξηρά. 

Στην πραγματικότητα, η συνολική έκταση που εκτέθηκε τότε ισούται με την έκταση της ελληνικής χερσονήσου σήμερα (πάνω από 50.000 τετραγωνικά μίλια). Αν υποθέσουμε ότι όλη η ξηρά ήταν μια πιθανή τοποθεσία διαβίωσης ανθρωπιδών, αυτό σημαίνει ότι το ήμισυ του πιθανού αρχαιολογικού αρχείου έχει πλέον εξαφανιστεί, βυθισμένο κάτω από το Αιγαίο, λένε οι ερευνητές.

Πίσω στην ξηρά, μια σειρά κλιματικών και γεωλογικών παραγόντων επηρέασαν την πιθανότητα να διατηρηθούν τα οστά και τα τεχνουργήματα. Ένας από τους μεγαλύτερους συνεισφέροντες ήταν το νερό: ποτάμια και ρυάκια διέβρωσαν το τοπίο, ξεπλένοντας τα ιζήματα (και αντικείμενα) μακριά και συσσωρεύοντάς τα κάπου αλλού. 

Στο Πρώιμο και Μέσο Πλειστόκαινο, οι κλιματικές συνθήκες οδήγησαν σε περιοδικές καταστροφικές πλημμύρες, σημείωσαν οι ερευνητές, και «τα αρχαιολογικά συγκροτήματα υπόκεινται σε διαταραχή, επανεπεξεργασία ή ολική καταστροφή κάθε λίγες χιλιάδες, εκατοντάδες ή και δεκάδες χρόνια».

Η τεκτονική δραστηριότητα, η κίνηση εντός του φλοιού και του μανδύα της Γης που διαμορφώνει την τοπογραφία, προκάλεσε περαιτέρω προβλήματα. 

Η Ελλάδα είναι μια πολύ ενεργή τεκτονικά περιοχή και στο Πρώιμο και Μέσο Πλειστόκαινο, ο φλοιός τεντωνόταν. Κάποια στιγμή, το τέντωμα άλλαξε κατευθύνσεις, υψώνοντας κομμάτια γης και εκθέτοντας οστά και αντικείμενα σε καταστροφική διάβρωση για χιλιάδες χρόνια. (Εν τω μεταξύ, ορισμένα τετράγωνα θάφτηκαν, τα οποία βοήθησαν στην προστασία των τεχνουργημάτων. Τέτοιες λεκάνες είναι πιθανώς εκεί που βρίσκονται σήμερα οι περισσότεροι πιθανοί αρχαιολογικοί χώροι.) 

Ένα άλλο ζήτημα είναι το τραχύ, απότομο έδαφος της Ελλάδας. Περισσότερο από το ήμισυ της χώρας είναι ορεινή ή λοφώδης, όπου οι κατολισθήσεις μπορούν εύκολα να θάψουν ή να καταστρέψουν αρχαιολογικούς χώρους. 

Μετά την ανασκόπηση αυτών των γεωλογικών στοιχείων, το τελευταίο βήμα του ζευγαριού ήταν να εκτιμήσει πόσο από τα αρχαιολογικά αρχεία της Ελλάδας από αυτήν την περίοδο μπορεί να υπάρχει ακόμα. Αυτό απαιτεί λίγο μαθηματικά. Εδώ είναι τα σημαντικά νούμερα: 105: Δεν αποτελείται όλη η γη της Ελλάδας από κοιτάσματα πρώιμου έως μέσου Πλειστόκαινου. 

Ιζήματα από άλλες χρονικές περιόδους συνθέτουν επίσης το τοπίο. 

Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι περίπου το 10% της ελληνικής χερσονήσου χρονολογείται σε αυτήν την περίοδο. 

40 %: Αυτή είναι η περιοχή της Ελλάδας που δεν είναι πολύ απότομη και ορεινή για να διατηρηθούν απολιθώματα και εργαλεία με την πάροδο του χρόνου. 

50%: Οι ερευνητές εξάλειψαν το μισό από τα πιθανά αρχαιολογικά αρχεία, επειδή τώρα βρίσκεται στο βυθό του Αιγαίου Πελάγους. Έτσι, το ποσό των πιθανών αρχαιολογικών αρχείων που μπορεί να υπάρχουν ακόμα εκεί έξω είναι 10% από το 40% του 50 % - ή μόλις 2%. Με κάποιες αλλαγές στις προσδοκίες και τις υποθέσεις τους, οι ερευνητές λένε ότι θα μπορούσε να φτάσει το 5%. 

Αυτές οι πιθανότητες δεν φαίνονται μεγάλες, αλλά ο Τουρλούκης και ο Καρκανάς έχουν μια αισιόδοξη προοπτική. Επειδή πολύ περισσότερη γη είχε εκτεθεί στο παρελθόν, σχηματίζοντας μια φυσική γέφυρα ξηράς με την Τουρκία, οι ανθρωπίδες που διασκορπίστηκαν από τη Βόρεια Αφρική μέσω της χερσονήσου του Σινά και της Μέσης Ανατολής θα μπορούσαν εύκολα να ακολουθήσουν τη νότια ακτή της Τουρκίας στην παράκτια Ελλάδα και στη συνέχεια στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη. 

Και τα γεωλογικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι το τοπίο θα ήταν το σπίτι σε πολυάριθμες λίμνες, λιμνοθάλασσες, έλη και ρυάκια πλούσια σε πολύτιμους φυτικούς και ζωικούς πόρους. Γιατί οι ανθρωπίδες δεν θα ήθελαν να ζήσουν εκεί; Με αυτή τη νέα αξιολόγηση, οι αρχαιολόγοι έχουν τώρα περισσότερες πιθανότητες να βρουν ίχνη αυτών των ανθρωποειδών Shangri-Las.

Erin Wayman[2012]  από  smithsonianmag.com

https://www.smithsonianmag.com/science-nature/where-are-greeces-missing-hominids-100778913/