Ταχύτερα, φθηνότερα... αλλά καλύτερα;
Μυστηριώδεις Καταρράκτες εμφανίζονται κατά τη Διάρκεια της νύχτας στο ορειβατικό πέρασμα της Νέας Ζηλανδίας, Φίορντλαντ.Οι οδηγοί σε έναν απομακρυσμένο αλπικό δρόμο έμειναν έκπληκτοι ένα πρωί όταν ανακάλυψαν δεκάδες λεπτούς, ασημόλευκους καταρράκτες να κυλούν κάτω από μια απότομη επιφάνεια βράχου που ήταν στεγνή πριν από λίγες μέρες. Τα ευαίσθητα ρυάκια ρέουν σαν φλέβες στον σκούρο σχιστολιθικό βράχο, δημιουργώντας ένα σουρεαλιστικό θέαμα. Οι ντόπιοι και οι γεωλόγοι αποκαλούν την ξαφνική εμφάνιση εξαιρετικά ασυνήθιστη για την εποχή. Οι ειδικοί υποδηλώνουν ότι μπορεί να οφείλεται σε πρόσφατες μετακινήσεις υπόγειων υδάτων ή σε έναν πρόσφατα εκτεθειμένο υδροφορέα, που πιθανώς προκλήθηκε από μικρή σεισμική δραστηριότητα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν για πιθανούς κινδύνους κατολισθήσεων και διερευνούν την προέλευση και τη σταθερότητα αυτού που ήδη ονομάζεται «Φανταστικοί Καταρράκτες του Φίορντλαντ».
Ο διάβολος στις λεπτομέρειες της μεταρρύθμισης διαχείρισης πόρων.
Όταν η κυβέρνηση συνασπισμού παρουσίασε αυτή την εβδομάδα μεταρρυθμίσεις για την τελική αντικατάσταση του Νόμου για τη Διαχείριση των Πόρων (RMA) της Νέας Ζηλανδίας, πολλοί από εμάς θα χαιρόμασταν να δούμε την ολοκλήρωσή τους.
Έχω αντιμετωπίσει τις απογοητευτικές πολυπλοκότητες αυτού του κουρασμένου και δυσκίνητου νόμου εδώ και δεκαετίες στην αρχιτεκτονική πρακτική, καθώς και σε διάφορες ακροάσεις στο Δικαστήριο Περιβάλλοντος.
Σε μια τέτοια ακρόαση, μια στοίβα χαρτιά δίπλα στον τοπικό βουλευτή ήταν ψηλότερη από τον ίδιο.
Ακόμα και τα μικρά πράγματα έχουν γίνει άσκοπα περίπλοκα βάσει του RMA. Στο σπίτι μου στο Όκλαντ, για παράδειγμα, διαπίστωσα ότι η κατασκευή μιας μικρής πέργκολας, που θα εκτείνεται διακριτικά στην μπροστινή αυλή μου, θα ενεργοποιούσε μια διαδικασία συναίνεσης πόρων που θα κόστιζε περισσότερο από την ίδια την πέργκολα.
Τώρα, μαθαίνουμε ότι η 30χρονη RMA θα δώσει τη θέση της σε δύο νέους νόμους, οι οποίοι αναμένεται να ψηφιστούν στα τέλη του 2026 και να τεθούν σε λειτουργία έως το 2029. Ο Νόμος για το Φυσικό Περιβάλλον και ο Νόμος για τον Σχεδιασμό θα τυποποιήσουν τους κανόνες χωροταξίας και τους εθνικούς κανόνες και θα καταστήσουν πολλές ακόμη δραστηριότητες, όπως την ταπεινή μου πέργκολα, «επιτρεπόμενες» και χωρίς να απαιτείται η συγκατάθεση των πόρων.
Είναι σαφές ότι οι αλλαγές ωθούν το σύστημα πολεοδομίας σε μια πιο ανεκτική κατεύθυνση. Αλλά το αν αυτό θα αφήσει όλους εξίσου ικανοποιημένους - ή, καλύτερα, εξίσου δυσαρεστημένους - μένει να το δούμε.
Γιατί αυτές οι «νέες» μεταρρυθμίσεις φαίνονται οικείες
Όπως έχει ευρέως σημειωθεί, πτυχές των μεταρρυθμίσεων που «συμβαίνουν μία φορά στη γενιά» μοιάζουν με τις προτάσεις της προηγούμενης κυβέρνησης των Εργατικών , η οποία επίσης επεδίωκε να διασπάσει την RMA σε συγκεκριμένους νόμους.
Και οι δύο μεταρρυθμίσεις έχουν βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στον χωροταξικό σχεδιασμό - καθοδηγώντας πού πρέπει και πού δεν πρέπει να λαμβάνει χώρα ανάπτυξη - και έχουν ως στόχο να είναι στρατηγικά καλύτερες για τις πόλεις και τις περιοχές, παρέχοντας παράλληλα στους γαιοκτήμονες, τους γείτονες και τους κατασκευαστές μεγαλύτερη βεβαιότητα.
Και οι δύο κυβερνήσεις έχουν ορθώς αναγνωρίσει ότι η ύπαρξη περισσότερων από 70 τοπικών σχεδίων είναι υπερβολική.
Η δραματική μείωση αυτών των ποσοστών θα μπορούσε να εγείρει ερωτήματα σχετικά με την τοπική δημοκρατία και ίσως να θεωρηθεί ως μια μορφή « κρυφής συγχώνευσης ». Ωστόσο, μια μείωση σε 17 είναι γενικά λογική για ένα έθνος 5,3 εκατομμυρίων ανθρώπων και μπορεί επίσης να ανταποκριθεί στις γεωγραφικές, κλιματικές και κοινοτικές διαφορές.
Η μεγαλύτερη μετατόπιση από το μοντέλο των Εργατικών είναι η μεγαλύτερη έμφαση που δίνουν στα δικαιώματα ιδιοκτησίας και στην επιτρεπτική χωροθέτηση και τους κανόνες.
Ωστόσο, ο RMA δεν ήταν ποτέ τόσο απαγορευτικός όσο συχνά διατυπώνεται. Μας έχει επιτρέψει να κάνουμε σχεδόν τα πάντα, αρκεί να μην προκαλούμε σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και να τις μετριάσουμε εάν τις προκαλούμε. Αλλά με κόστος σε χρόνο και χρήμα.
Αυτό που αλλάζει τώρα είναι το όριο για τον έλεγχο. Πολύ περισσότερες δραστηριότητες θα επιτρέπονται απευθείας και θα αξιολογούνται λιγότερες επιπτώσεις. Και με τα συμβούλια να υποχρεούνται πλέον να αποζημιώνουν τους γαιοκτήμονες εάν οι κανόνες τους περιορίζουν σημαντικά την ανάπτυξη, τα κίνητρα φαίνονται προφανή.
Με νέα όρια δαπανών και ένα ανώτατο όριο στις αυξήσεις των δημοτικών τελών, οι δημοτικές αρχές δεν θα θελήσουν να ενεργοποιήσουν την αποζημίωση, μετατρέποντας το καθεστώς σε ένα ραβδί που τους ωθεί προς μια πιο φιλελεύθερη χωροταξία από την αρχή.
Προσοχή στο δίκοπο μαχαίρι
Όπως και οι Εργατικοί πριν από αυτήν, η κυβέρνηση προωθεί τις μεταρρυθμίσεις της ως ευκολότερες, ταχύτερες και φθηνότερες. Οι μετατροπές στα σπίτια θα κοστίζουν λιγότερο, οι οικοδομικές εργασίες θα επιταχυνθούν και η έναρξη μιας μικρής επιχείρησης θα απαιτήσει λιγότερες προσπάθειες.
Είναι αλήθεια ότι οι καθημερινές δραστηριότητες, όπως η επέκταση ενός σπιτιού ή το άνοιγμα ενός νέου καφέ, θα αντιμετωπίσουν λιγότερα εμπόδια. Αλλά το νέο καθεστώς μπορεί να φαίνεται σαν δίκοπο μαχαίρι, ανάλογα με το ποια πλευρά του φράχτη βρίσκεστε. Δεν μας αρέσουν οι περιορισμοί σε ό,τι μπορούμε να κάνουμε, αλλά είμαστε αρκετά πρόθυμοι να περιορίσουμε τη γειτονική ανάπτυξη που μπορεί να μας επηρεάσει.
Το ισχύον σύστημα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις γραπτές εγκρίσεις από τους γείτονες και, ανάλογα με την κλίμακα της ανάπτυξης, σε ευρύτερη διαβούλευση. Εάν μια πρόταση δεν προχωρήσει πέρα από το επίπεδο του δημοτικού συμβουλίου, μπορεί να ασκηθεί έφεση στο Περιβαλλοντικό Δικαστήριο, από οποιονδήποτε.
Αυτό καθιστά τη διαδικασία χρονοβόρα και δαπανηρή, και συνήθως κερδίζει το κόμμα με τις πιο βαθιές τσέπες και τους περισσότερους συμβούλους. Από την άλλη πλευρά, ένα πιο ανεκτικό σύστημα σημαίνει ότι λιγότερα εμπλεκόμενα μέρη μπορούν να έχουν λόγο.
Έπειτα, υπάρχουν τα ευρύτερα πρότυπα που μπορεί να ενθαρρύνει η έμφαση στα δικαιώματα ιδιοκτησίας, όπως η διευκόλυνση της μεγαλύτερης αστικής εξάπλωσης. Εάν οι αγρότες ή οι φορείς στις αγροτικές περιφέρειες πουλήσουν σε κατασκευαστές, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μεγάλα νέα προάστια σε γη που σήμερα τροφοδοτεί τις πόλεις μας και αποφέρει δολάρια από εξαγωγές.
Είναι αυτό στρατηγικά καλό για μια πόλη ή κωμόπολη;
Η πραγματική δοκιμασία: ταχύτητα έναντι ποιότητας.
Με το νομοσχέδιο για τον Πολεοδομικό Σχεδιασμό και το νομοσχέδιο για το Φυσικό Περιβάλλον να έχουν δημοσιοποιηθεί , είναι πιθανό να κρύβεται η αλήθεια στις εκατοντάδες σελίδες λεπτομερειών τους. Το τελευταίο νομοσχέδιο σίγουρα θα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη χρήση των πόρων και στην οικονομική ανάπτυξη.
Εξετάζοντας το ευρύτερο πρόγραμμα μεταρρύθμισης της RMA της κυβέρνησης, φαίνεται ότι αυτές οι «ταχύτερες, φθηνότερες και ευκολότερες» διαδικασίες θα ωφελήσουν πολλά μικρότερα έργα.
Αλλά για μεγαλύτερες αναπτύξεις, οι συμβιβασμοί γίνονται πιο έντονες. Η ταχύτητα μπορεί να βοηθήσει την οικονομία και τα κυβερνητικά ταμεία, αλλά πώς διασφαλίζουμε την ποιότητα στο δομημένο περιβάλλον; Στο σχεδιασμό, συχνά λέμε ότι όλοι θέλουν καλό, φθηνό και γρήγορο - αλλά μπορείς πάντα να έχεις μόνο δύο. Το φθηνό και το γρήγορο σπάνια ισοδυναμούν με καλό.
Αξίζει επίσης να αναρωτηθούμε ποιος θα κερδίσει από αυτή την αλλαγή. Οι πιθανοί νικητές είναι οι κατασκευαστές υποδομών και οι μεγάλες επιχειρήσεις.
Οι πιθανοί χαμένοι: το iwi, οι τοπικές κοινότητες και τα συμβούλια, τα οποία θα έχουν μικρότερη επιρροή υπό ισχυρότερη κεντρική διεύθυνση, καθώς και οι φορείς για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα, οι οποίοι κινδυνεύουν να παραγκωνιστούν καθώς οι κανόνες απελευθερώνονται.
Τελικά, το ερώτημα παραμένει αν αυτές οι μεταρρυθμίσεις γέρνουν την πλάστιγγα προς έναν μικρό αριθμό νικητών ή αν -όπως τείνει να κάνει κάθε ισορροπημένο σύστημα- κάνουν όλους εξίσου δυσαρεστημένους.
Μπιλ ΜακΚέι
Επίκουρος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού, Σχολή Μηχανικών και Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο του Ώκλαντ, Waipapa Taumata Rau
https://theconversation.com/faster-cheaper-but-better-the-devil-in-the-resource-management-reform-detail-271839