Γιατί κατέρρευσε ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού
Οι κλιματικές προσομοιώσεις αποκαλύπτουν ότι οι επαναλαμβανόμενες ξηρασίες αιώνων αναμόρφωσαν τον τόπο όπου ζούσαν οι άνθρωποι της κοιλάδας του Ινδού και επιδείνωσαν τα συστήματα ύδρευσης. Αυτές οι παρατεταμένες πιέσεις πιθανότατα οδήγησαν στη σταδιακή παρακμή του πολιτισμού και όχι σε μια ξαφνική κατάρρευση. Από: Shutterstock.
Οι επιστήμονες αποκάλυψαν επιτέλους γιατί κατέρρευσε ο πολιτισμός της κοιλάδας του Ινδού.
Μια σειρά από ξηρασίες σε κλίμακα αιώνα μπορεί να αναμόρφωσαν αθόρυβα έναν από τους πρώτους αστικούς πολιτισμούς του κόσμου. Νέες ανακατασκευές του κλίματος δείχνουν ότι ο Πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού υπέστη επαναλαμβανόμενες μακρές περιόδους ξηρασίας που σταδιακά ώθησαν τους κατοίκους του προς τον ποταμό Ινδό καθώς μειώνονταν οι βροχοπτώσεις. Αυτές οι περιβαλλοντικές πιέσεις συνέπεσαν με τη συρρίκνωση των πόλεων, τη μετατόπιση των οικισμών και τελικά την εκτεταμένη αποαστικοποίηση. Αντί για μια δραματική κατάρρευση, ο πολιτισμός φαίνεται να έχει εξασθενίσει αργά υπό την αδιάκοπη κλιματική πίεση.
Μια νέα μελέτη στο Communications Earth & Environment αναφέρει ότι μια σειρά από μεγάλες ξηρασίες, καθεμία εκτεινόμενη πέραν των 85 ετών, πιθανότατα έπαιξε κεντρικό ρόλο στην τελική παρακμή του Πολιτισμού της Κοιλάδας του Ινδού. Αυτή η ερμηνεία προσφέρει μια νέα εικόνα για το γιατί αυτή η ισχυρή αρχαία κοινωνία, σύγχρονη της αρχαίας Αιγύπτου που βρίσκεται κοντά στα σημερινά σύνορα Ινδίας-Πακιστάν, βίωσε μια αργή μείωση της αστικής και πολιτιστικής της πολυπλοκότητας. Η έρευνα υπογραμμίζει επίσης πώς οι μακροχρόνιες περιβαλλοντικές πιέσεις μπορούν να διαμορφώσουν την ανάπτυξη και τη σταθερότητα των πρώιμων πολιτισμών.
Ο Πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού (IVC) ήταν από τους πρώτους γνωστούς αστικούς πολιτισμούς, ακμάζοντας πριν από 5.000 έως 3.500 χρόνια κατά μήκος του ποταμού Ινδού και των παραποτάμων του, σε αυτό που βρίσκεται τώρα στο Πακιστάν και τη βορειοδυτική Ινδία. Στην ακμή του, πριν από 4.500 έως 3.900 χρόνια, η κοινωνία ήταν γνωστή για τις σχεδιασμένες πόλεις της, τις εκτεταμένες υποδομές της και τα καινοτόμα συστήματα διαχείρισης των υδάτων. Παρά το υψηλό αυτό επίπεδο ανάπτυξης, οι λόγοι πίσω από τη μακρά, σταδιακή ύφεσή της παραμένουν δύσκολοι για τους ερευνητές να εξηγήσουν πλήρως.
Οι κλιματικές προσομοιώσεις αποκαλύπτουν αύξηση της θερμοκρασίας και μείωση των βροχοπτώσεων.
Για να διερευνήσουν τις συνθήκες του παρελθόντος, ο Vimal Mishra και οι συνεργάτες του ανακατασκεύασαν κλιματικά πρότυπα σε όλη την περιοχή που εκτείνεται σε διάστημα 5.000 έως 3.000 ετών. Η ανάλυσή τους συνδύασε την κλιματική μοντελοποίηση με διάφορους έμμεσους δείκτες αρχαίων περιβαλλοντικών αλλαγών. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν οι χημικές υπογραφές που διατηρούνται σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες από δύο ινδικά σπήλαια και τα ιστορικά στοιχεία της στάθμης του νερού που καταγράφηκαν σε πέντε λίμνες στη βορειοδυτική Ινδία. Συνολικά, τα δεδομένα δείχνουν αύξηση της θερμοκρασίας κατά περίπου 0,5 βαθμούς Κελσίου κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, μαζί με μείωση των ετήσιων βροχοπτώσεων κατά 10 έως 20%.
Η ομάδα εντόπισε επίσης τέσσερις εκτεταμένες περιόδους ξηρασίας που σημειώθηκαν μεταξύ 4.450 και 3.400 ετών πριν. Κάθε ξηρασία διήρκεσε περισσότερα από 85 χρόνια και επηρέασε μεταξύ 65% και 91% της περιοχής που σχετίζεται με την IVC, υποδεικνύοντας εκτεταμένες και μακροχρόνιες επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα νερού.
Μεταβολές στα πρότυπα καθίζησης κατά τη διάρκεια παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, αυτές οι ξηρασίες πιθανότατα επηρέασαν το πού οι άνθρωποι επέλεξαν να εγκατασταθούν. Πριν από 5.000 έως 4.500 χρόνια, οι περισσότερες κοινότητες βρίσκονταν σε περιοχές που λάμβαναν υψηλότερες βροχοπτώσεις. Μετά από 4.500 χρόνια, τα πρότυπα οικισμού άλλαξαν, με τους πληθυσμούς να μετακινούνται πιο κοντά στον ποταμό Ινδό. Αυτή η μετατόπιση μπορεί να αντανακλά την αυξανόμενη εξάρτηση από μια πιο αξιόπιστη πηγή νερού καθώς οι συνθήκες ξηρασίας εντείνονταν.
Μία ιδιαίτερα μακρά ξηρασία που διήρκεσε 113 χρόνια, η οποία εντοπίστηκε πριν από 3.531 έως 3.418 χρόνια, ευθυγραμμίζεται με αρχαιολογικά στοιχεία εκτεταμένης αποαστικοποίησης στην περιοχή. Με βάση αυτά τα ευρήματα, οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο Πολιτισμός της Κοιλάδας του Ινδού δεν κατέρρευσε απότομα από ένα μόνο κλιματικό γεγονός. Αντίθετα, η κοινωνία πιθανότατα βίωσε μια παρατεταμένη και άνιση παρακμή στην οποία οι επαναλαμβανόμενες ξηρασίες έγιναν ένας σημαντικός παράγοντας που συνέβαλε.
Γεωδίφης με πληροφορίες από. τη σελίδα sciencedaily
περισσότερα,
Springer Nature
"Scientists finally uncovered why the Indus Valley Civilization collapsed." ScienceDaily. ScienceDaily, 14 December 2025.
https://www.sciencedaily.com/releases/2025/12/251214100930.htm#google_vignette