Ένα οικοσύστημα δεν ξεχνά ποτέ

Δύο εικόνες δίπλα-δίπλα δείχνουν έναν αποξηραμένο πυθμένα λίμνης (αριστερά) με νερό και καταπράσινα δέντρα (δεξιά).

Μια νέα μελέτη στη νοτιοδυτική Κίνα δείχνει πώς τα οικοσυστήματα μπορεί να εμφανίζουν «υδρολογική μνήμη», η οποία επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν σε ακραία κλιματικά φαινόμενα όπως η ζέστη και η ξηρασία.

Αυτή η εννοιολογική απεικόνιση δείχνει τις αντικρουόμενες αντιδράσεις ενός οικοσυστήματος χαμηλού γεωγραφικού πλάτους στα ορεινά της Κίνας σε μια ξηρασία έναντι ενός καύσωνα. Η εικόνα στα αριστερά απεικονίζει την σοβαρή κατάρρευση του οικοσυστήματος και το ξηρό έδαφος κατά τη διάρκεια της ξηρασίας του 2010, ενώ αυτή στα δεξιά δείχνει την ανθεκτική, ακμάζουσα βλάστηση κατά τη διάρκεια του καύσωνα του 2019, που κατέστη δυνατή χάρη στην υδρολογική μνήμη. Από: Wei Pan, Ινστιτούτο Ατμοσφαιρικής Φυσικής, Κινεζική Ακαδημία Επιστημών.

Η περιοχή των υψιπέδων χαμηλού γεωγραφικού πλάτους της νοτιοδυτικής Κίνας βίωσε δύο σημαντικά κλιματικά φαινόμενα τα τελευταία χρόνια: μια σοβαρή ξηρασία το 2009-2010 και ένα ακραίο κύμα καύσωνα το 2019. Αν και τα δύο προήλθαν από παρόμοια μεγάλης κλίμακας πρότυπα ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας, τα γεγονότα προκάλεσαν διαφορετικές αντιδράσεις, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το πώς πολλαπλοί παράγοντες στρες μπορούν να ωθήσουν τα οικοσυστήματα προς αντίθετα αποτελέσματα.

Το σύστημα των ορεινών περιοχών της νοτιοδυτικής Κίνας προσέφερε στους επιστήμονες την ευκαιρία να μελετήσουν τους τρόπους με τους οποίους ένα ευαίσθητο οικοσύστημα αντέδρασε τόσο σε μια ξηρασία που συμβαίνει μία φορά τον αιώνα όσο και σε ένα εξαιρετικό κύμα καύσωνα. Οι Pan et al. ανέλυσαν την υγρασία του εδάφους, την παραγωγικότητα της βλάστησης και τη θερμοκρασία χρησιμοποιώντας δεδομένα τηλεπισκόπησης και μη γραμμική μοντελοποίηση δομικών εξισώσεων. Ανακάλυψαν μια ξεχωριστή «αλλαγή προσωπικότητας» στον τρόπο με τον οποίο το οικοσύστημα αντέδρασε στο δεύτερο συμβάν σε σχέση με το πρώτο.

Το 2010, όταν η ξηρασία άφησε το έδαφος πολύ ξηρό, η παραγωγικότητα του οικοσυστήματος περιορίστηκε από την ποσότητα του διαθέσιμου νερού. Κατά τη διάρκεια αυτής της ξηρασίας, η ανάπτυξη των φυτών επιβραδύνθηκε καθώς η βλάστηση λειτουργούσε σε κατάσταση επιβίωσης και περιόριζε το νερό στις ρίζες της. Το 2019, όταν το έδαφος υγράνθηκε από προηγούμενες βροχές, το νερό δεν ήταν περιοριστικός παράγοντας. Αντίθετα, οι υψηλές θερμοκρασίες χρησίμευσαν ως πηγή ενέργειας και προκάλεσαν την άνθηση της ανάπτυξης των φυτών.

Η έρευνα έδειξε ότι οι πιο υγρές προηγούμενες συνθήκες βοήθησαν το οικοσύστημα να αντέξει καλύτερα τη ζέστη. Αυτή η έννοια της «υδρολογικής μνήμης» βοηθά στην εξήγηση γιατί το οικοσύστημα αντέδρασε τόσο διαφορετικά σε δύο ακραία γεγονότα. Ένα τέτοιο μη γραμμικό φαινόμενο μπορεί να είναι δύσκολο να αποτυπωθεί στην παραδοσιακή μοντελοποίηση, επομένως αυτά τα ευρήματα έχουν σημαντικές επιπτώσεις για τη μελλοντική μοντελοποίηση και τις προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή, λένε οι συγγραφείς. Η αποσαφήνιση των φαινομενικά απρόβλεπτων συμπεριφορών των οικοσυστημάτων, συνεχίζουν, θα μπορούσε να βοηθήσει στη βελτίωση της κατανόησης του πλανήτη μας και του μέλλοντός του. ( AGU Advances , https://doi.org/10.1029/2025AV001973 , 2025)

Rebecca Owen ( @beccapox.bsky.social )

περισσότερα,

 Owen, R. (2025), An ecosystem never forgets, Eos, 106, https://doi.org/10.1029/2025EO250472. Published on 19 December 2025.

https://eos.org/research-spotlights/an-ecosystem-never-forgets

AGU Advances