Ποιος ήταν ο Rudolf Herzog;
Στην αφιερωμένη οδό στον κορυφαίο των Ασκληπιάδων, σε δημοτικό χώρο δίπλα από την προτομή του αρχαιοδίφη Ασφενδιανού Ιάκωβου Ζαρράφτη, τοποθετήθηκε πρόσφατα η προτομή του Rudolf Herzog. Το γλυπτό του συμπατριώτη μας Αντώνη Χατζημιχαήλ που παράγγειλε ο Δήμος Κω ήταν ξεχασμένο, πεταμένο στα αζήτητα για 15 χρόνια έως ότου αναλάβει δράση ο πρόεδρος της τοπικής δημοτικής κοινότητας, Σάκης Χατζηπέτρος.
Σχετικά με όσα λέγονται, ακούγονται μετά από τουλάχιστον 20 χρόνια μελέτης , έρευνας του έργου και της πολιτείας του Γερμανού αρχαιολόγου, έχω να καταθέσω τα παρακάτω:
Η αναζήτηση του Ασκληπιείου, η εύρεση μέχρι την περιπετειώδη ανακάλυψη του ψηφίσματος των Χαλκιδαίων και τη μακρά ανασκαφή του δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από μία συναρπαστική κινηματογραφική χολιγουντιανή ταινία.
Στις αρχές του 19ου αιώνα στον απόκοσμο προορισμό της Παναγιάς Ταρσού, βουτηγμένο σε θρύλους, μυστήρια, σιωπές τόπο παίχτηκε η τελευταία πράξη μιας άγνωστης σε λεπτομέρειες ιστορίας που συνεχίζει να κεντρίζει το ενδιαφέρον μέχρι τις ημέρες μας.
Εδώ θα συναντηθούν ένας γεμάτος όνειρα ενθουσιώδης φιλόλογος, ένας σπουδαίος αλλά ξεχασμένος ερευνητής και ένας ανήσυχος, μεγάλος εραστής της κώτικης φύσης.
Και όπως κάθε σενάριο έχει πρωτεργάτες, πρωταγωνιστές και κομπάρσους, η ιστορία ξεκινά με τον ερχομό του Herzog στην οθωμανοκρατούμενη Κω, στις 11 Ιουλίου του 1898. Αναζήτησε το Ασκληπιείο μέσα από αρχαία κείμενα και ένα μιμίαμβο του 3ου αιώνα π.Χ του Κώου ποιητή Ηρώνδα .
Χάρη σε αυτούς βρέθηκε το Ασκληπιείο. Οφείλουμε να είμαστε δίκαιοι, για αυτό δίπλα στους Herzog, Ζαρράφτη πρέπει να τοποθετηθεί και η προτομή του Paton. Από το βιβλίο μου Ασκληπιείο των Κώων,2024.
Ο μίμος βρέθηκε το 1891 σε τάφο στις αρχαίες Μοίρες της Αιγύπτου.Αυτός έφερε στην Κω, από τη μακρινή Γερμανία, μετά από μια επταετία τον 27 χρονο Rudolf Herzog, ως Ιντιάνα Τζόουνς να βρει ένα χαμένο θησαυρό. Το πιο διάσημο ιατρικό ασκληπιείο της αρχαιότητας.
Σύντομα η Μοίρα του θα συνδεθεί με ένα ρομαντικό των αρχαίων επιγραφών που για 3 χρόνια γυρόφερνε στην Κω και ένα ντόπιο λάτρη της αρχαίας ιστορίας του νησιού.Τότε γνώρισε τον Ιάκωβο Ζαρράφτη και τον Σκωτσέζο William Paton.
Το καλοκαίρι του 1902 έφτασε ξανά στην Κω συνοδευόμενος από φοιτητές του με σκοπό την ανακάλυψη του αρχαίου μνημείου, αφού προηγουμένως είχε πάρει την πολυπόθητη άδεια από την Υψηλή Πύλη του Σουλτάνου. Καμία ανασκαφή δεν μπορούσε να ξεκινήσει χωρίς την έγκριση των οθωμανικών αρχών και καμία έρευνα δεν μπορούσε να προχωρήσει. Οι Οθωμανοί τον συνόδευαν σε κάθε βήμα του.
Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν έως το 1904. Εκείνη την περίοδο κιβώτια ολόκληρα από αρχαία ευρήματα μεταφέρθηκαν στο Βερολίνο και στην Κωνσταντινούπολη σύμφωνα με τη σύμβαση των δύο πλευρών. Οι ανασκαφές σταμάτησαν και συνέχισαν μετά από τους Ιταλούς, καθώς και η ανάπλαση του χώρου.Από τη δεκαετία του ΄50 καμία ανασκαφή δεν έχει γίνει στον ιερό χώρο ενώ η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αλάσαρνα όπου ο Herzog έφερε στο φως τη Βασιλική της Αγίας Θεότητας αλλά όχι τον πολυπόθητο ναό του Απόλλωνα , η αρχαιολογική υπηρεσία μας για τουλάχιστον 40 χρόνια δεν λέει να ολοκληρώσει την έρευνα. Στον Herzog πιστώνεται και η εύρεση του αρχαίου σταδίου της πόλης το οποίο έχει αφεθεί στις τύχες του μέχρι σήμερα.
Η Παναγιά Ταρσού βρέθηκε στις Θέρμες του Ασκληπιείου, δίπλα στο Επιγραφικό Μουσείο που τότε δεν υπήρχε. Εκεί οι ιερές πέτρες μετά από αιώνες σιωπής και ληθάργου άνοιξαν για πρώτη φορά το στόμα και μαρτύρησαν το ένδοξο παρελθόν τους.
Η Παναγιά του άλσους, Ταρσού από παραφθορά των λέξεων «τ[ου] άρ[λ]σου», ήταν το κλειδί για την εύρεση του Ασκληπιείου. Η αποκωδικοποίηση του τοπωνυμίου τους οδήγησε στη θέση όπου τελικά βρέθηκε το αρχαίο δισκοπότηρο όχι μόνο της αρχαιολογίας αλλά και της ιατρικής επιστήμης.
Στην Κω ο Herzog θα κολλήσει ελονοσία και αυτή η ασθένεια θα τον ταλαιπωρήσει έως το τέλος της ζωής του, έχοντας τρομερά προβλήματα υγείας τα οποία μπορεί να τον οδήγησαν σε επιληπτικές κρίσεις , σοβαρές επιπλοκές και αποφάσεις πολιτικές που υπό φυσιολογικές συνθήκες μπορεί να μην είχε λάβει . Το βιβλίο του το δημοσίευσε μετά από 30 χρόνια από την εύρεση του Ασκληπιείου, μη έχοντας πόρους και με τη βοήθεια του μηχανικού Paul Schazmann. Το ονόμασε «Κως» και όχι Ασκληπιείο τιμώντας ακόμη περισσότερο τον τόπο μας ως γενέτειρα των Ασκληπιάδων.
Κανένα Ασκληπιείο δεν θα είχε ανακαλυφθεί χωρίς τον Herzog. Είχε να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις ενώ έφερε με δικιά του πρωτοβουλία τους καλύτερους Γερμανούς γεωγράφους, αρχιτέκτονες, τοπογράφους, ερευνητές στην Κω για να τον βοηθήσουν στην επίπονη προσπάθεια του. Η ανασκαφή λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα της εποχής ήταν ένας άθλος και κάποια στιγμή το συνεργείο του απασχολούσε έως και 200 ντόπιους εργάτες. Τα κεφάλαια που είχε στη διάθεση του ήταν λιγοστά, και έπρεπε να παρουσιάζει συνεχώς νέα ευρήματα για να ανανεώνεται το ενδιαφέρον των εμπλεκομένων φορέων. Όμως ο ορθολογισμός, οι γνώσεις και η επιμονή του τελικά επιβραβεύτηκαν με την εύρεση του δισκοπότηρου της αρχαίας Ιατρικής.
Ο Herzog καρπώθηκε την ανακάλυψη του Ασκληπιείου, όμως αφανής πρωτεργάτης ήταν ο σπουδαίος Σκωτσέζος επιγραμματολόγος William Paton, που υπέδειξε τη θέση στον Κώο φυσιοδίφη, μετά από την εύρεση μιας επιγραφής στην Παναγιά Ταρσού, λέγοντας του: «Εδώ μου παρέχονται οι βεβαιότερες πιθανότητες της υπάρξεως του Ασκληπιείου».
Ο Herzog κίνησε τα νήματα για να βρεθεί το μνημείο και η σύμβαση με την Πύλη του Σουλτάνου δεν του άφηνε το δικαίωμά επιλογής, όλα όσα έβρισκε εξετάζονταν από τους οθωμανούς αρχαιολόγους. Αν δεν ακολουθούσε τους όρους τους η έρευνα του αυτόματα θα σταματούσε. Επιπλέον δίπλα στους χώρους ανασκαφής υπήρχαν ασβεστοκάμινα , κάτι το οποίο μας λέει ότι θα μπορούσαν να είχαν χαθεί για πάντα.
Θεωρείται ο σπουδαιότερος από τους επιγραφολόγους που ερεύνησαν την Κω, το σύνολο των επιγραφών του έμειναν στην Κω, κατόπιν δικιάς του προτροπής. Μετά την Αθήνα, η Κως κατέχει τις περισσότερες αρχαίες επιγραφές στη χώρα μας και το γεγονός αυτό οφείλεται στον R.Herzog και τον W.Paton.
Γεωδίφης
Πηγές:
1. Rudolf Ludwig Friedrich Herzog
https://geogeodifhs.blogspot.com/2021/02/rudolf-ludwig-friedrich-herzog.html
2. Ασκληπιείο των Κώων, η γεωιστορία του ιερού χώρου [e-book, 2024]
https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/02/e-book-2024.html
3.Ένα φωτογραφικό ταξίδι στο Ασκληπιείο Κω [1902-2014]
https://geogeodifhs.blogspot.com/2019/12/1901-2014.html
4. Οι πρώτες ημέρες του Rudolf Herzog στην Κω
https://geogeodifhs.blogspot.com/2024/01/herzog.html
5. Ο θρύλος και το μυστήριο της Παναγιάς του Άλσους
https://geogeodifhs.blogspot.com/2023/12/blog-post_34.html
6.Το χρονικό της ανακάλυψης του Ασκληπιείου της Κω, 1902