Το Ντονμπάς δείχνει πώς η γεωλογία και η στρατηγική είναι στενά συνδεδεμένες
Στο κατεχόμενο Ντονμπάς, εκτυλίσσεται μια ανθρωπιστική καταστροφή, την οποία ο κόσμος αγνοεί: νερό μόνο λίγες ώρες κάθε τρεις ημέρες, απαίσια ποιότητα, καταρρακωμένη αποχέτευση, τιμές που εκτοξεύονται στα ύψη. Όταν ακούτε στην τηλεόραση για τη Ρωσία που προστατεύει τους ρωσόφωνους στο Ντονμπάς, θυμηθείτε αυτές τις εικόνες.
Η τοποθεσία πλούσιων κοιτασμάτων ορυκτών, η περιοχή που συνορεύει με τη στρατηγικής σημασίας Αζοφική Θάλασσα, μπορεί να καθορίσει τόσο την επόμενη φάση της ουκρανικής σύγκρουσης όσο και το οικονομικό μέλλον της χώρας.
Η σύγκρουση στο Ντονμπάς υπογραμμίζει την περίπλοκη σχέση μεταξύ γεωλογίας και στρατηγικής, με τους πλούσιους ορυκτούς πόρους της περιοχής, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα και του σχιστολιθικού αερίου, να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.
Η Αζοφική Θάλασσα ενισχύει περαιτέρω τη στρατηγική της σημασία, καθιστώντας το Ντονμπάς κομβικό σημείο στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, η οποία καθοδηγείται τόσο από οικονομικά συμφέροντα όσο και από γεωπολιτική επιρροή.
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας δεν περιορίζεται μόνο στο ζήτημα των εδαφικών ορίων, αλλά μπορεί επίσης να αφορά περισσότερο τους φυσικούς πόρους που κρύβονται κάτω από τη γη.
Το Ντονμπάς, ένα καυτό θέμα στον κόσμο αυτές τις μέρες, καλύπτει τις περιοχές Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ, οι οποίες έχουν παραμείνει βιομηχανικοί κόμβοι για την Ουκρανία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έχει πλούσια ιστορία και παρουσία σημαντικών ορυκτών πόρων όπως άνθρακας, μεθάνιο από κοιτάσματα άνθρακα (CBM), ορυκτό αλάτι, σχιστολιθικό αέριο και άλλα κρίσιμα ορυκτά. Στα νότια της βρίσκεται η Αζοφική Θάλασσα, η οποία συνδέει τους εν λόγω πολύτιμους πόρους με το διεθνές εμπόριο και τις αγορές. Η διατήρηση αυτού του εδάφους προσφέρει οικονομική και στρατηγική μόχλευση για κάθε χώρα.
Μια χώρα με οικονομία ορυκτών
Δεδομένης της ποιότητας και του τεράστιου όγκου του, ο άνθρακας ανέκαθεν αναγνωριζόταν ως η ραχοκοκαλιά του Ντονμπάς. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η Ουκρανία διαθέτει περίπου 32 γιγατόνους σκληρού άνθρακα, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου συγκεντρώνεται σε αυτήν τη λεκάνη. Ο άνθρακας οπτανθρακοποίησης που εξορύσσεται στην περιοχή εξυπηρετεί τη χαλυβουργία και άλλες βιομηχανίες. Ομοίως, ο ανθρακίτης έχει τον δικό του πολύτιμο ρόλο στη μεταλλουργία και την παραγωγή ενέργειας. Τα κοιτάσματα άνθρακα στην περιοχή είναι ως επί το πλείστον πλούσια σε αέριο μεθάνιο, το οποίο έχει μελετηθεί και έχει κριθεί εφικτό να ανακτηθεί, αν και η μεγάλης κλίμακας εμπορική εξόρυξη έχει περιοριστεί λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης.
Επιχείρηση κοιτάσματος φυσικού αερίου Γιούζιβσκα
Το κοίτασμα φυσικού αερίου Γιουζίβσκα είναι ένα κοίτασμα σχιστολιθικού φυσικού αερίου που εκτείνεται στις περιφέρειες Ντόνετσκ και Χάρκοβο. Σύμφωνα με εκθέσεις της Ουκρανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας και της Υπηρεσίας Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ (EIA), διαθέτει περίπου 1,2-2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, γεγονός που το καθιστά ένα από τα μεγαλύτερα ανεκμετάλλευτα σχιστολιθικά αποθέματα στην Ευρώπη. Για να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές, η κυβέρνηση της Ουκρανίας, το 2013, παραχώρησε το κοίτασμα φυσικού αερίου στη Shell βάσει συμφωνίας κατανομής παραγωγής. Η Shell ξεκίνησε τις δραστηριότητες εξερεύνησης-γεώτρησης στο κοίτασμα. Αλλά μέχρι το 2014, το έργο σταμάτησε λόγω της εμφύλιας σύγκρουσης στο Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ. Έκτοτε, η κυβέρνηση καταβάλλει έντονες προσπάθειες να βρει έναν νέο εταίρο εξερεύνησης και παραγωγής. Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες έχουν αποτύχει λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην περιοχή. Λαμβάνοντας υπόψη το τεράστιο δυναμικό και τη δυνατότητα αξιοποίησής του, μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους λόγους που έχουν καταστήσει το Ντονμπάς αμφισβητούμενο και γεωπολιτικά κρίσιμο.
Η Αζοφική Θάλασσα: Μια στρατηγική πύλη για την εμπορική οικονομία
Με μέσο βάθος μόλις 7 μέτρων, η Αζοφική Θάλασσα δεν είναι μόνο η πιο ρηχή θάλασσα στον κόσμο, αλλά σχετίζεται και γεωλογικά με τη λεκάνη του Ντονμπάς. Τα ιζηματογενή στρώματα που περιέχουν άνθρακα και φυσικό αέριο και βρίσκονται κάτω από τη λεκάνη εκτείνονται προς τον βυθό, συνδέοντας έτσι τους ορυκτούς πόρους της περιοχής με τις εμπορικές της οδούς. Αυτή η ρηχή εσωτερική θάλασσα συνδέεται με τη Μαύρη Θάλασσα μέσω του Πορθμού του Κερτς, μιας διαδρομής που κάποτε χρησιμοποιούνταν για την εξαγωγή άνθρακα και χάλυβα από την περιοχή του Ντονμπάς στις διεθνείς αγορές. Από το 2014, μετά από αλλαγές στον έλεγχο της Κριμαίας και τις επακόλουθες εξελίξεις μετά το 2022, ο Πορθμός του Κερτς και η Αζοφική Θάλασσα έχουν αποκτήσει αυξημένη γεωπολιτική και στρατηγική σημασία. Από το 2024, ανοιχτές και επίσημες πηγές ανέφεραν ότι η Ρωσία προσάρμοσε τις ναυτικές της θέσεις μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Αζοφικής Θάλασσας ώστε να ταιριάζει με την εξελισσόμενη κατάσταση.
Η σημασία της Αζόφ δεν έγκειται μόνο στη θαλάσσια διαδρομή της, αλλά και στη γεωλογία της. Η σύνδεση του ρηχού βυθού της με τον άνθρακα και το φυσικό αέριο του Ντονμπάς την καθιστά στρατηγικά σημαντικό κέντρο βάρους τόσο για το εμπόριο όσο και για την οικονομία.
Το Ντονμπάς από ρωσική και ουκρανική οπτική γωνία
Υπάρχουν δύο πλευρές στο Ντονμπάς όσον αφορά τη στρατηγική σημασία. Για τη Ρωσία, η περιοχή είναι πιθανό να είναι σημαντική λόγω του άνθρακα, του φυσικού αερίου και άλλων κρίσιμων ορυκτών πόρων της, της γεωγραφικής της θέσης που συνδέει τη Ρωσία με την Κριμαία και την Αζοφική Θάλασσα, και της σημασίας της λόγω του μεγάλου πληθυσμού ρωσόφωνων ανθρώπων στην περιοχή. Για την Ουκρανία, το Ντονμπάς αποτελεί βασικό σημείο για τον χαλυβουργικό τομέα της και η διατήρηση του κοιτάσματος φυσικού αερίου Γιούζιβσκα μπορεί να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια και να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές. Τέτοια αλληλεπικαλυπτόμενα συμφέροντα έχουν καταστήσει την περιοχή κεντρική στην ευρύτερη σύγκρουση.
Λαμβάνοντας υπόψη και τις δύο οπτικές γωνίες, το Ντονμπάς δείχνει πώς οι φυσικοί πόροι, η γεωγραφία και η ταυτότητα μπορούν να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στους στρατηγικούς υπολογισμούς τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας, καθιστώντας την περιοχή κεντρικό σημείο της διαμάχης τους.
Ο δρόμος προς τα εμπρός
Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της Ουκρανίας εξαρτώνται από την ανοικοδόμηση της βάσης των πόρων της. Η ανασυγκρότηση του Artemsil θα αποτελέσει δοκιμασία για τη βιομηχανική αποκατάσταση. Η αναβίωση του Yuzivska υπό την Naftogaz θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει το ενεργειακό ισοζύγιο, εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες ασφαλείας. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων για την Αζοφική Θάλασσα θα καθορίσει εάν θα παραμείνει μια περιοχή που ελέγχεται από τη Ρωσία ή θα ανοίξει ξανά στο διεθνές εμπόριο.
Η συνεχιζόμενη ένταση στο Ντονμπάς δείχνει πώς η γεωλογία και η στρατηγική είναι στενά συνδεδεμένες. Τα ορυκτά του υπεδάφους και η στρατηγική σημασία της Αζοφικής Θάλασσας μπορεί να καθορίσουν τόσο την επόμενη φάση της σύγκρουσης όσο και το οικονομικό μέλλον της Ουκρανίας.
Nipam Joshi
Είναι γεωλόγος και επί του παρόντος υπηρετεί ως βοηθός οικονομολόγος ορυκτών (Υπηρεσία Πληροφοριών) στο Ινδικό Γραφείο Μεταλλείων, Υπουργείο Μεταλλείων, Κυβέρνηση της Ινδίας.
Οι απόψεις που εκφράζονται είναι του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες του Down To Earth ή τη σελίδα του Γεωδίφη.
https://www.downtoearth.org.in/mining/donbas-shows-how-geology-and-strategy-are-closely-interconnected