Οι αινιγματικές «Κυρίες του Ανάβλοχου»

Μερικά από τα ειδώλια που βρέθηκαν στον Ανάυλοχο της Κρήτης. Από: Anavlochos Project.

Το μυστήριο των «Κυριών του Ανάβλοχου», των σπασμένων γυναικείων ειδωλίων που βρέθηκαν σε ένα βουνό στην Κρήτη.

Αρχαιολογικές ανασκαφές στον αρχαίο οικισμό του Ανάβλοχου ή Αναύλουχου, σε μια βουνοπλαγιά στο νησί της Κρήτης, αποκάλυψαν εκατοντάδες ειδώλια και αναθηματικές πλάκες από πηλό κρυμμένες ανάμεσα στις ρωγμές των βράχων. Όλα τους είναι γυναικεία, γι' αυτό και οι ερευνητές τις έχουν ονομάσει « Κυρίες του Αναύλουχου» . Πρόκειται για πήλινα αναθήματα που εναποτέθηκαν στο σημείο μεταξύ 900 και 350 π.Χ. και όλα τους είναι σπασμένα.

Η αρχαιολόγος Φλόρενς Γκάινεροτ-Ντρίσεν, επίκουρη καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι και επικεφαλής μιας διεθνούς ομάδας ερευνητών, χρησιμοποιεί σύγχρονη τεχνολογία για να προσπαθήσει να ανακαλύψει πώς κατασκευάστηκαν και γιατί κατέληξαν στην κορυφή του βουνού - μια δυσπρόσιτη τοποθεσία, αλλά με εκπληκτική θέα στην κρητική ύπαιθρο και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Το τοπίο είναι απλά απίστευτο , λέει η αρχαιολόγος, η οποία, παρά την επίπονη ανάβαση, επιμένει ότι η προσπάθεια αξίζει τον κόπο.

Ήταν απλές προσφορές. Δεν χρειαζόταν να είσαι πλούσιος ή σημαντικός για να αποκτήσεις ένα και να το αφήσεις , εξηγεί η Gaignerot-Driessen. Στην πραγματικότητα, δεν είναι πολύτιμα για τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα, αλλά για τις πληροφορίες που μπορούν να παρέχουν σχετικά με την τέχνη και τις πεποιθήσεις της εποχής.

Η Florence Gaignerot-Driessen ηγείται των ανασκαφών στον Ανάυλοχο το 2018 με την ομάδα φοιτητών της και διεθνών ερευνητικών συνεργατών. Από: Florence Gaignerot-Driessen.

Οι ερευνητές εξακολουθούν να μην γνωρίζουν αν τα κομμάτια έσπασαν σκόπιμα ως μέρος μιας τελετουργίας ή αν ράγισαν με την πάροδο του χρόνου λόγω φυσικών στοιχείων. Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, έχουν στραφεί σε καινοτόμες μεθόδους όπως η τρισδιάστατη σάρωση και εκτύπωση, μαζί με χειροκίνητες ανακατασκευές σε πηλό. Σε συνεργασία με τη Sabine Sorin του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας, δημιούργησαν τρισδιάστατα ψηφιακά μοντέλα και ακριβή αντίγραφα των ειδωλίων χρησιμοποιώντας προηγμένες ρητίνες.

Το επόμενο βήμα είναι να συγκρίνουμε τα σπασμένα αντίγραφα με τα πρωτότυπα για να διαπιστώσουμε εάν οι αρχαίοι τεχνίτες χρησιμοποιούσαν καλούπια ή διαμόρφωναν κάθε κομμάτι με το χέρι. Αν χρησιμοποιούσαν καλούπια, η παραγωγή θα ήταν πολύ ταχύτερη και πιο αποτελεσματική , σημειώνει η Gaignerot-Driessen.

Κρυμμένες Τελετουργίες και Συμβολισμός

Η τοποθεσία Ανάυλοχος κατοικήθηκε μεταξύ 1200 και 650 π.Χ., αλλά πολλά από τα αφιερώματα εναποτέθηκαν αιώνες αργότερα, όταν ο χώρος είχε ήδη εγκαταλειφθεί. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι πλάκες με σφίγγες -μυθολογικά πλάσματα με κεφάλι γυναίκας και σώμα φτερωτού λιονταριού- και γυναικείες φιγούρες ντυμένες με μακριά ενδύματα, συμπεριλαμβανομένης μίας που φορούσε πόλο (διακοσμητικό καπέλο) και μιας άλλης έναν μανδύα που ονομάζεται επίβλημα .

Μία από τις αναθηματικές πλάκες που βρέθηκαν στον Ανάβλοχο. Από: Florence Gaignerot-Driessen / Anavlochos Project

Συνολικά, το στυλ αντανακλά επιρροές από την Εγγύς Ανατολή στον ελληνικό πολιτισμό. Γνωρίζουμε ότι τον 7ο αιώνα π.Χ., εισαγόμενα αντικείμενα από την Εγγύς Ανατολή έφτασαν στην Κρήτη. Και μετανάστες τεχνίτες ήρθαν επίσης από την Εγγύς Ανατολή , εξηγεί η Gaignerot-Driessen.

Αν και δεν υπάρχουν γραπτά αρχεία που να εξηγούν τις τελετουργίες που τελούνταν στον Ανάυλοχο, η Gaignerot-Driessen υποδηλώνει ότι μπορεί να συνδέονται με τελετές μύησης ή μετάβασης για νεαρές γυναίκες. Ίσως πρόσφεραν αυτά τα ειδώλια σε μια θεότητα για προστασία σε κρίσιμες στιγμές της ζωής τους, όπως η μητρότητα ή η εφηβεία , εικάζει.

Πτήση πάνω από τον Ανάβλοχο, Κρήτη (EFA, πρότζεκτ Ανάβλοχος).

Τους επόμενους μήνες, η Gaignerot-Driessen θα επιστρέψει στην Κρήτη με πέντε φοιτητές για να συνεχίσουν τις ανασκαφές και να πειραματιστούν με τοπικούς πηλούς, προσπαθώντας να αναπαράγουν και να σπάσουν νέα ειδώλια. «Αυτό είναι πειραματική αρχαιολογία» , λέει. «Δεν μελετάμε απλώς το παρελθόν - το επαναφέρουμε στη ζωή για να το κατανοήσουμε καλύτερα».

Γεωδίφης με πληροφορίες 

https://anavlochos.hypotheses.org/

https://www.labrujulaverde.com/en/2025/05/the-mystery-of-the-ladies-of-anavlochos-the-broken-female-figurines-found-on-a-mountain-in-crete/