Οι 12 μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις στην καταγεγραμμένη ιστορία
Το ηφαίστειο Lewotobi (Φλόρες, Ινδονησία) σε πρόσφατη δραστηριότητα.
Η ιστορία έχει δει μερικές τεράστιες ηφαιστειακές εκρήξεις, από την εκδήλωση του όρους Pinatubo μέχρι την έκρηξη του Hunga Tonga-Hunga Ha'apai στο νησιωτικό έθνος της Τόνγκα.
Η ισχύς τέτοιων εκρήξεων μετριέται χρησιμοποιώντας τον δείκτη ηφαιστειακής εκρηκτικότητας (VEI), ένα σύστημα ταξινόμησης που αναπτύχθηκε το 1980 και είναι παρόμοιο με την κλίμακα μεγέθους για τους σεισμούς. Η κλίμακα είναι λογαριθμική, πηγαίνει από το 1 έως το 8 και κάθε επόμενο VEI είναι 10 φορές μεγαλύτερο από το προηγούμενο.
Δεν έχουν υπάρξει ηφαίστεια με VEI=8 τα τελευταία 10.000 χρόνια, αλλά η ανθρώπινη ιστορία έχει δει μερικές ισχυρές και καταστροφικές εκρήξεις. Επειδή είναι εξαιρετικά δύσκολο για τους επιστήμονες να κατατάξουν την ισχύ των εκρήξεων στην ίδια κατηγορία VEI, εδώ παρουσιάζουμε 11 από τις πιο ισχυρές ηφαιστειακές εκρήξεις στην καταγεγραμμένη ιστορία, δηλαδή τα τελευταία 4.000 χρόνια, συν μία έκρηξη VEI-8 που συνέβη στο μακρινό παρελθόν.
1.Hunga Tonga-Hunga Ha'apai, 2022 (VEI 5.7)
Εδώ, το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Hunga Tonga-Hunga Ha'apai εκρήγνυται με ένα τεράστιο λοφίο ατμού. (Από: Tonga Geological Services)
Το Βασίλειο της Τόνγκα, που βρίσκεται στον Νότιο Ειρηνικό, γνώρισε μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις στην καταγεγραμμένη ιστορία το 2022. Το υποθαλάσσιο ηφαίστειο άρχισε τη δράση του για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2021, η έκρηξη ξεκίνησε στις 13 Ιανουαρίου 2022 και έφτασε στο αποκορύφωμά της στις 15 Ιανουαρίου 2022.
Επειδή το ηφαίστειο είναι υποθαλάσσιο, το θαλασσινό νερό που ήρθε σε επαφή με το εκρηκτικό μάγμα υπερθερμάνθηκε αμέσως. Ως αποτέλεσμα, η έκρηξη, η οποία μέτρησε VEI= 5,7 , διοχέτευσε 50 εκατομμύρια τόνους (45 εκατομμύρια μετρικούς τόνους) υδρατμούς στην ατμόσφαιρα , ή αρκετό για να ζεστάνει τον πλανήτη για χρόνια. Η έκρηξη επεκτάθηκε για 162 μίλια (260 χιλιόμετρα) και μια κολόνα τέφρας, ατμού και αερίου απλώθηκε 12 μίλια (20 χιλιόμετρα) στον αέρα, η ψηλότερη στην καταγεγραμμένη ιστορία , σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας ( NOAA ).
Η γιγάντια έκρηξη απελευθέρωσε ενέργεια που ισοδυναμεί με περισσότερες από 100 βόμβες της Χιροσίμα , είπε η NASA .
2. Huaynaputina, 1600 (VEI 6)
Το ηφαίστειο Huaynaputina, στο νότιο Περού, φαίνεται στο βάθος, μερικώς καλυμμένο από σύννεφα. Η δραματική έκρηξη του 1600 μπορεί να έχει αλλάξει το κλίμα για χρόνια. ( Από, Dominic Byrne / Alamy)
Αυτή η κορυφή ήταν ο τόπος της μεγαλύτερης ηφαιστειακής έκρηξης της Νότιας Αμερικής στην καταγεγραμμένη ιστορία, το έτος 1600. Η έκρηξη έστειλε λάσπες μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό, 75 μίλια (120 χλμ.) μακριά, και φαίνεται ότι επηρέασε το παγκόσμιο κλίμα . Τα καλοκαίρια που ακολούθησαν την έκρηξη του 1600 ήταν μερικά από τα πιο κρύα των τελευταίων 500 ετών. Η τέφρα από την έκρηξη έθαψε μια περιοχή 20 τετραγωνικών μιλίων (50 τετραγωνικά χιλιόμετρα) στα δυτικά του βουνού, η οποία παραμένει καλυμμένη μέχρι σήμερα.
Αν και η Huaynaputina, στο Περού, έχει ύψος 4.850 μέτρα , είναι κάπως ύπουλο. Στέκεται κατά μήκος της άκρης ενός βαθιού φαραγγιού και η κορυφή του δεν έχει τη δραματική σιλουέτα που συχνά συνδέεται με τα ηφαίστεια.
Ο κατακλυσμός του 1600 κατέστρεψε τις γειτονικές πόλεις Arequipa και Moquengua, οι οποίες ανέκαμψαν πλήρως περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, σύμφωνα με το Ίδρυμα Smithsonian.
3.Krakatoa, 1883 (VEI 6)
Αεροφωτογραφία της έκρηξης του Anak Krakatau, η οποία σχηματίστηκε μετά την τεράστια έκρηξη του 1883. Το Anak Krakatau έχει ξεσπάσει σποραδικά τον τελευταίο αιώνα. (Από: Byelikova_Oksana/Getty)
Τα βουητά του Κρακατόα (επίσης γράφεται Krakatau) τις εβδομάδες και τους μήνες του καλοκαιριού του 1883 κορυφώθηκαν τελικά με μια τεράστια έκρηξη στις 26 και 27 Απριλίου, εκτινάσσοντας τεράστιες ποσότητες βράχου, τέφρας και ελαφρόπετρας. Η τελική έκρηξη ήταν ο πιο δυνατός ήχος που καταγράφηκε στην ιστορία και μπορούσε να ακουστεί στο 10% της επιφάνειας της Γης, σύμφωνα με το NOAA .
Η έκρηξη δημιούργησε επίσης ένα τσουνάμι , του οποίου το μέγιστο ύψος κύματος έφτασε τα 140 πόδια (40 μέτρα) και σκότωσε περίπου 36.000 ανθρώπους. Παλιρροιακοί μετρητές σε απόσταση άνω των 7.000 μιλίων (11.000 km) στην Αραβική Χερσόνησο κατέγραψαν ακόμη και την αύξηση στα ύψη των κυμάτων.
Ενώ το νησί που κάποτε φιλοξενούσε το Κρακατόα καταστράφηκε ολοσχερώς στην έκρηξη, νέες εκρήξεις που ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο του 1927 έχτισαν τον κώνο Anak Krakatau ("Παιδί του Krakatau") στο κέντρο της καλντέρας που παρήχθη από την έκρηξη του 1883. Το Anak Krakatau ζωντανεύει σποραδικά, χτίζοντας ένα νέο νησί στη σκιά του γονέα του. Την τελευταία φορά που έδωσε έκρηξη ήταν τον Φεβρουάριο του 2022.
4.Santa María, 1902 (VEI 6)
Ένα λοφίο τέφρας που αναδύεται από το ηφαίστειο Santa María στη Γουατεμάλα κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης στις 26 Δεκεμβρίου 2007. (Από: Stocktrek Images/Richard Roscoe/Getty)
Η έκρηξη της Santa María το 1902 ήταν μια από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές εκρήξεις του 20ου αιώνα. Πριν από τη δραματική έκρηξη, το ηφαίστειο στη Γουατεμάλα ήταν σε ηρεμία για 500 χρόνια. Η έκρηξη άφησε έναν μεγάλο κρατήρα, πλάτους σχεδόν 1,5 χλμ., στη νοτιοδυτική πλευρά του βουνού.
Το συμμετρικό, καλυμμένο με δέντρα ηφαίστειο είναι μέρος μιας αλυσίδας στρωματοηφαιστείων που υψώνεται κατά μήκος της παράκτιας πεδιάδας του Ειρηνικού της Γουατεμάλας. Έχει βιώσει συνεχή δραστηριότητα από την τελευταία του έκρηξη, ένα VEI 3, που συνέβη το 1922.
5.Novarupta, 1912 (VEI 6)
The Valley of Ten Thousand Smokes στο Εθνικό Πάρκο Katmai, περίπου το 1922. Το τοπίο, διάσπαρτο με χιλιάδες ατμίδες, δημιουργήθηκε μετά την έκρηξη του Novarupta-Katmai στις 6 Ιουνίου 1912. Οι διέξοδοι καπνίσματος ήταν ενεργοί για χρόνια μετά την έκρηξη.
Η έκρηξη Novarupta ήταν η μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη του 20ου αιώνα. Το ηφαίστειο Novarupta σχηματίστηκε στην πλαγιά του συμπλέγματος Trident Volcano. Το ηφαίστειο ήταν μέρος μιας αλυσίδας που διασχίζει τη νότια χερσόνησο της Αλάσκας και είναι μέρος του Δακτυλίου της Φωτιάς του Ειρηνικού. Η ισχυρή έκρηξη έστειλε 3 κυβικά μίλια (12,5 κυβικά χιλιόμετρα) μάγματος και τέφρας στον αέρα, η οποία έπεσε για να καλύψει μια περιοχή 3.000 τετραγωνικών μιλίων (7.800 τετραγωνικών χιλιομέτρων) με τέφρα με βάθος μεγαλύτερο από ένα πόδι, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ ( USGS).
Στο Kodiak της Αλάσκας, σχεδόν 100 μίλια (160 χλμ.) μακριά, ο αέρας ήταν τόσο πυκνός με στάχτη που ένα φανάρι χειρός μπορούσε να φανεί σε απόσταση μόλις 60 ωρών μετά τη γιγάντια έκρηξη, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου . Οι πυροκλαστικές ροές μετά την έκρηξη δημιούργησαν την ηφαιστειακά ενεργή περιοχή, γνωστή ως Κοιλάδα των Δέκα Χιλιάδων Καπνών, η οποία είναι γεμάτη φουμαρόλες.
6.Mount Pinatubo, 1991 (VEI 6)
Μετά την έκρηξη του όρους Πινατούμπο το 1991, λάσπη και λαχάρ κύλησαν στην πλαγιά του βουνού, θάβοντας χωριά από κάτω.
Το όρος Pinatubo είναι ένα στρωματοηφαίστειο στο Luzon των Φιλιππίνων. Είναι μέρος ενός ηφαιστειακού τόξου που δημιουργήθηκε κατά μήκος μιας ζώνης καταβύθισης όπου συναντώνται οι πλάκες των Φιλιππίνων και της Ευρασιατικής . Η κατακλυσμική έκρηξη του Pinatubo ήταν μια κλασική εκρηκτική έκρηξη, εκτόξευσε περισσότερο από 1 κυβικό μίλι (5 κυβικά χιλιόμετρα) υλικού στον αέρα και δημιούργησε μια στήλη τέφρας που ανέβηκε 22 μίλια (35 χιλιόμετρα) στην ατμόσφαιρα . Τέφρα έπεσε στην ύπαιθρο, ακόμη και συσσωρεύτηκε τόσο πολύ που μερικές στέγες κατέρρευσαν από το βάρος.
Η έκρηξη εκτόξευσε επίσης εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του θείου και άλλα σωματίδια στον αέρα, τα οποία διαδόθηκαν σε όλο τον κόσμο από τα ρεύματα αέρα και προκάλεσαν πτώση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά περίπου 1 βαθμό Φαρενάιτ (0,5 βαθμούς Κελσίου) κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ήταν μια γιγάντια έκρηξη σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή, δεν ήταν τόσο θανατηφόρα όσο θα μπορούσε να ήταν, χάρη στα καλά σχέδια εκκένωσης και την 24ωρη παρακολούθηση.
7.Ambrym Island, AD 50 (VEI 6 +)
Η θέα σε μια λίμνη λάβας κατά την αναρρίχηση στον κρατήρα Marum στο ηφαιστειακό νησί Ambrym, Βανουάτου. Ο κρατήρας σχηματίστηκε από μια έκρηξη πριν από περίπου 2.000 χρόνια. (Εικόνα: Christopher Horsley/Getty)
Σχεδόν 2.000 χρόνια πριν, το ηφαιστειακό νησί Ambrym, έκτασης 257 τετραγωνικών μιλίων (665 τετραγωνικών χιλιομέτρων), σε αυτό που σήμερα αποτελεί τμήμα της μικροσκοπικής Δημοκρατίας του Βανουάτου του Νότιου Ειρηνικού, γνώρισε μία από τις πιο εντυπωσιακές εκρήξεις στην ιστορία. Έστειλε ένα κύμα ζεματιζόμενης τέφρας και σκόνης κάτω από το βουνό και σχημάτισε μια καλντέρα πλάτους 7,5 μιλίων (12 χλμ), σύμφωνα με το Ίδρυμα Smithsonian.
Από εκείνη την έκρηξη, η καλντέρα Marum του Ambrym συνέχισε να είναι μια από τις πιο ενεργές στον κόσμο . Έχει εκραγεί σχεδόν 50 φορές από το 1774, σύμφωνα με το USGS . Το 1894, πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν από ηφαιστειακές βόμβες και τέσσερα άτομα κατακλύθηκαν από ροές λάβας και το 1979, η όξινη βροχόπτωση που προκλήθηκε από το ηφαίστειο έκαψε ορισμένους κατοίκους.
8.Ηφαίστειο Ilopango, AD 431 (VEI 6 +)
Μια εναέρια άποψη μιας λίμνης στην κορυφή του ηφαιστείου Ilopango. (Εικόνα: NASA.)
Αν και αυτό το βουνό στο κέντρο του Ελ Σαλβαδόρ είναι λίγα μόλις μίλια ανατολικά της πρωτεύουσας του Σαν Σαλβαδόρ, έχει βιώσει μόνο δύο εκρήξεις στην ιστορία του, η πρώτη γνωστή έκρηξη, περίπου το 431 μ.Χ. , ήταν θορυβώδης. Κάλυψε μεγάλο μέρος του κεντρικού και δυτικού Ελ Σαλβαδόρ με ελαφρόπετρα και στάχτη και κατέστρεψε τις πρώτες πόλεις των Μάγια, αναγκάζοντας τους κατοίκους να εγκαταλείψουν, σύμφωνα με το Ίδρυμα Smithsonian .
Σε μια μελέτη του 2020 στο περιοδικό PNAS , οι επιστήμονες χρονομέτρησαν με ακρίβεια την έκρηξη και προσδιόρισαν ότι παρήγαγε περίπου 0,5 F (0,5 C) ψύξης για μερικά χρόνια. Η έκρηξη πιθανότατα συνέβαλε στη διακοπή των εμπορικών οδών και στη μετατόπιση του πολιτισμού των Μάγια από τις ορεινές περιοχές του Ελ Σαλβαδόρ σε πεδινές περιοχές στα βόρεια και στη Γουατεμάλα.
Η καλντέρα της κορυφής φιλοξενεί τώρα μια από τις μεγαλύτερες λίμνες του Ελ Σαλβαδόρ.
Η έκρηξη του όρους Θήρα, περίπου το 1610 π.Χ., είναι μια από τις μεγαλύτερες στην καταγεγραμμένη ιστορία. (Εικόνα: NASA.)
Οι γεωλόγοι πιστεύουν ότι το ελληνικό ηφαίστειο Θήρα εξερράγη με την ενέργεια πολλών εκατοντάδων ατομικών βομβών σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Αν και συνέβη κατά τη διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας, δεν υπάρχουν γραπτές περιγραφές της έκρηξης. Ωστόσο, επειδή το νησί ήταν κατοικημένο εκείνη την εποχή, οι γεωλόγοι πιστεύουν ότι θα μπορούσε να είναι η ισχυρότερη έκρηξη που έχει δει ποτέ ο σύγχρονος άνθρωπος.
Η έκρηξη του όρους Θήρα ήταν 4 ή 5 φορές πιο μαζική από την Κρακατόα και άνοιξε τεράστια τρύπα στη Σαντορίνη, που φιλοξένησε το ηφαίστειο. Εκείνη την εποχή, στο νησί άκμασε ο μινωικός πολιτισμός. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι οι κάτοικοι του νησιού υποψιάστηκαν ότι το ηφαίστειο επρόκειτο να ανατιναχτεί και πρόλαβαν να το εκκενώσουν. Όμως, αν και αυτοί οι κάτοικοι μπορεί να είχαν δραπετεύσει, ορισμένοι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το ηφαίστειο διέκοψε σοβαρά τον πολιτισμό, με τσουνάμι και μειώσεις θερμοκρασίας που προκλήθηκε από τις τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του θείου το οποίο εκτοξεύτηκε στην ατμόσφαιρα που άλλαξε το κλίμα.
10.Ηφαίστειο Changbaishan, AD 1000 (VEI 7)
Το Changbaishan, γνωστό και ως ηφαίστειο Baitoushan, διασχίζει τα σύνορα της Κίνας και της Βόρειας Κορέας. Μια τεράστια έκρηξη πριν από μια χιλιετία εκτόξευσε ηφαιστειακό υλικό μέχρι τη βόρεια Ιαπωνία , σε απόσταση περίπου 750 μιλίων (1.200 χιλιομέτρων). Η έκρηξη δημιούργησε επίσης μια μεγάλη καλντέρα πλάτους σχεδόν 3 μιλίων (4,5 χλμ.) και βάθους 0,8 χλμ. στην κορυφή του βουνού. Τώρα είναι γεμάτη με τα νερά της λίμνης Tianchi, ή Sky Lake, την οποία μοιράζονται τόσο η Κίνα όσο και η Βόρεια Κορέα. Το γραφικό σώμα του νερού είναι πλέον ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός τόσο για τη φυσική του ομορφιά όσο και για τις υποτιθέμενες θεάσεις αγνώστων πλασμάτων που ζουν στα βάθη του.
Το ηφαίστειο εξερράγη για τελευταία φορά το 1702 και οι γεωλόγοι το θεωρούν αδρανές. Εκπομπές αερίων αναφέρθηκαν από την κορυφή και τις κοντινές θερμές πηγές το 1994, αλλά δεν παρατηρήθηκε καμία ένδειξη ανανεωμένης δραστηριότητας του ηφαιστείου.
11.Όρος Tambora, 1815 (VEI 7)
Μια εναέρια άποψη του όρους Tambora που καλύπτεται από σύννεφα. Το ηφαίστειο εξερράγη καταστροφικά το 1815 και εξακολουθεί να θεωρείται ενεργό. (Εικόνα: Mike Lyvers/Getty)
Η έκρηξη του όρους Tambora είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ από ανθρώπους , κατατάσσοντας την 7η (ή «υπερκολοσσιαία») στο VEI, τη δεύτερη υψηλότερη βαθμολογία στον δείκτη. Το ηφαίστειο, το οποίο είναι ακόμα ενεργό, είναι μια από τις ψηλότερες κορυφές στο ινδονησιακό αρχιπέλαγος.
Η έκρηξη έφτασε στο αποκορύφωμά της τον Απρίλιο του 1815, όταν εξερράγη τόσο δυνατά που ακούστηκε στο νησί Σουμάτρα, πάνω από 1.200 μίλια (1.930 χλμ.) μακριά. Ο αριθμός των νεκρών από την έκρηξη υπολογίστηκε σε περισσότερους από 11.000 λόγω της άμεσης έκθεσης σε πυροκλαστικές ροές. Ωστόσο, η έκρηξη απελευθέρωσε ελλείψεις τροφίμων που διήρκεσαν την επόμενη δεκαετία, σκοτώνοντας τελικά 100.000 ανθρώπους, σύμφωνα με την NOAA .
12.Έκρηξη Yellowstone, πριν από 640.000 χρόνια (VEI 8)
Στο Εθνικό Πάρκο Yellowstone, το χείλος μιας καλντέρας υπερηφαιστείου είναι ορατό από μακριά. (Εικόνα: Υπηρεσία Εθνικού Πάρκου)
Ολόκληρο το Εθνικό Πάρκο Yellowstone είναι ένα ενεργό ηφαίστειο που βρυχάται κάτω από τα πόδια των επισκεπτών. Και παρόλο που δεν έχει εκραγεί δραματικά στην καταγεγραμμένη ιστορία, έχει ένα απίστευτα βίαιο παρελθόν: Τρεις εκρήξεις μεγέθους 8 βαθμών συγκλόνισαν την περιοχή πριν από 2,1 εκατομμύρια χρόνια, ξανά πριν από 1,2 εκατομμύρια χρόνια και πιο πρόσφατα πριν από 640.000 χρόνια. «Μαζί, οι τρεις καταστροφικές εκρήξεις απώθησαν αρκετή στάχτη και λάβα για να γεμίσει το Γκραντ Κάνυον», σύμφωνα με το USGS . Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν μια τεράστια σταγόνα μάγματος αποθηκευμένη κάτω από το Yellowstone, μια σταγόνα που αν απελευθερωθεί θα μπορούσε να γεμίσει το Γκραν Κάνυον 11 φορές.
Η τελευταία από τις τρεις εκρήξεις υπερηφαιστείων δημιούργησε τον τεράστιο κρατήρα του πάρκου, με διαστάσεις 30 επί 45 μίλια (48 επί 72 χιλιόμετρα).
Η πιθανότητα να συμβεί μια τέτοια έκρηξη υπερηφαιστείου σήμερα είναι περίπου 1 στις 700.000 κάθε χρόνο, δήλωσε στο ο Robert Smith , σεισμολόγος στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα στο Salt Lake City.
Άρα έχουμε καθυστερήσει για μια έκρηξη από αυτό το υπερηφαίστειο; Όχι πραγματικά. Αν και το Yellowstone εξερράγη για τελευταία φορά πριν από περίπου 70.000 χρόνια , οι συνθήκες του μάγματος δεν δείχνουν ότι αυτό το τέρας είναι πιθανό να ξυπνήσει σύντομα.
Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα livescience.
https://www.livescience.com/planet-earth/volcanos/the-12-biggest-volcanic-eruptions-in-recorded-history
Αναρτήσεις
