Είχαν Αλτσχάιμερ οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι;

Ασκληπιείο της Κω. 

Μπορεί να πιστεύετε ότι η άνοια ήταν μαζί μας από παλιά, και ότι εκτείνεται πίσω στον αρχαίο κόσμο. Όμως πως έχουν τα πράγματα;

Αλλά μια νέα ανάλυση των κλασικών ελληνικών και ρωμαϊκών ιατρικών κειμένων υποδηλώνει ότι η σοβαρή απώλεια μνήμης - που εμφανίζεται σε επιδημικά επίπεδα σήμερα - ήταν εξαιρετικά σπάνια πριν από 2.000 έως 2.500 χρόνια, την εποχή του Αριστοτέλη , του Γαληνού και του Πλίνιου του Πρεσβύτερου.

Η έρευνα υπό την ηγεσία του USC, που δημοσιεύτηκε στο  Journal of Alzheimer's Disease , ενισχύει την ιδέα ότι η νόσος του Alzheimer και οι σχετικές άνοιες είναι ασθένειες του σύγχρονου περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής, με την καθιστική συμπεριφορά και την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση να ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό.

«Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πολύ, πολύ λίγες  αναφορές για κάτι που θα έμοιαζε με ήπια γνωστική εξασθένηση», είπε ο πρώτος συγγραφέας  Caleb Finch , καθηγητής Πανεπιστημίου στο USC Leonard Davis School of Gerontology. «Όταν φτάσαμε στους Ρωμαίους και ανακαλύψαμε τουλάχιστον τέσσερις δηλώσεις που υποδηλώνουν σπάνιες περιπτώσεις προχωρημένης άνοιας - δεν μπορούμε να πούμε αν είναι Αλτσχάιμερ. Έτσι, υπήρξε μια πρόοδος από τους αρχαίους Έλληνες στους Ρωμαίους».

Το Αλτσχάιμερ στην ιστορία;

Οι αρχαίοι Έλληνες αναγνώριζαν ότι η γήρανση συνήθως έφερε προβλήματα μνήμης που θα αναγνωρίζαμε ως ήπια γνωστική εξασθένηση ή MCI, αλλά τίποτα δεν πλησιάζει σε σημαντική απώλεια μνήμης, ομιλίας και λογικής όπως προκαλείται από το Αλτσχάιμερ και άλλους τύπους άνοιας.

Ο Finch και ο συν-συγγραφέας Stanley Burstein, ιστορικός στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Λος Άντζελες, εξέτασαν ένα σημαντικό μέρος της αρχαίας ιατρικής γραφής του Ιπποκράτη και των οπαδών του. Το κείμενο καταγράφει παθήσεις των ηλικιωμένων, όπως κώφωση, ζάλη και πεπτικές διαταραχές — αλλά δεν κάνει καμία αναφορά στην απώλεια μνήμης.

Αιώνες αργότερα στην αρχαία Ρώμη, μερικές αναφορές εμφανίζονται. Ο Γαληνός παρατηρεί ότι στην ηλικία των 80, ορισμένοι ηλικιωμένοι αρχίζουν να δυσκολεύονται να μάθουν νέα πράγματα. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος σημειώνει ότι ο γερουσιαστής και διάσημος ρήτορας Valerius Messalla Corvinus ξέχασε το όνομά του. Ο Κικέρων παρατήρησε με σύνεση ότι «η ανοησία των ηλικιωμένων… είναι χαρακτηριστικό των ανεύθυνων ηλικιωμένων, αλλά όχι όλων των ηλικιωμένων».

Ο Finch εικάζει ότι καθώς οι ρωμαϊκές πόλεις γίνονταν πιο πυκνές, η ρύπανση αυξανόταν, αυξάνοντας τα κρούσματα γνωστικής παρακμής. Επιπλέον, οι Ρωμαίοι αριστοκράτες χρησιμοποιούσαν δοχεία μαγειρέματος με μόλυβδο, σωλήνες νερού από μόλυβδο και πρόσθεταν ακόμη και οξικό μόλυβδο στο κρασί τους για να το γλυκάνουν - δηλητηριάζοντας άθελά τους την ισχυρή νευροτοξίνη.

Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς αναγνώρισαν την τοξικότητα του υλικού που περιέχει μόλυβδο, αλλά μικρή πρόοδος σημειώθηκε στην αντιμετώπιση του προβλήματος μέχρι τον 20ο αιώνα. Μερικοί μελετητές κατηγορούν τη δηλητηρίαση από μόλυβδο για την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

 Ο λαός Τσιμάνε

Για αυτό το άρθρο, ο Finch δεν σκέφτηκε μόνο τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ή τους Έλληνες. Ελλείψει δημογραφικών δεδομένων για την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, ο Finch στράφηκε σε ένα εκπληκτικό μοντέλο για την αρχαία γήρανση: τους σημερινούς  Tsimane Amerindians , έναν αυτόχθονα λαό του Αμαζονίου της Βολιβίας.

Οι Tsimane -όπως οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι-έχουν έναν προβιομηχανικό τρόπο ζωής που είναι πολύ σωματικά δραστήριος και έχουν εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά άνοιας. Μια διεθνής ομάδα γνωστικών ερευνητών με επικεφαλής τη Margaret Gatz, καθηγήτρια ψυχολογίας, γεροντολογίας και προληπτικής ιατρικής στο USC Leonard Davis School, διαπίστωσε ότι μεταξύ των ηλικιωμένων ατόμων Tsimane,  μόνο περίπου το 1% πάσχει από άνοια . Αντίθετα, το 11% των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω που ζουν στις ΗΠΑ έχουν άνοια, σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ .

«Τα δεδομένα Tsimane, τα οποία είναι αρκετά βαθιά, είναι πολύ πολύτιμα», είπε ο Finch. «Αυτός είναι ο καλύτερα τεκμηριωμένος μεγάλος πληθυσμός ηλικιωμένων που έχουν ελάχιστη άνοια, όλα αυτά δείχνουν ότι το περιβάλλον είναι ένας τεράστιος καθοριστικός παράγοντας στον κίνδυνο άνοιας. Μας δίνουν ένα πρότυπο για να κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις».

Η εργασία υποστηρίχθηκε από κονδύλια από το Cure Alzheimer's Fund και τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (P01 AG055367 και R01 AG05442).

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα ancient-origins

περισσότερα,

Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια .

Hopper, Leigh. 2024 ‘Did the ancient Greeks and Romans experience Alzheimer's?’ by, was first published by University of Southern California. Available at: https://today.usc.edu/alzheimers-in-history-did-the-ancient-greeks-and-romans-experience-dementia/

https://www.ancient-origins.net/news-history-archaeology/alzheimers-ancient-times-0020285