Στην καρδιά του σαφράν της Ελλάδας χτυπά η ξηρασία

Ραγισμένη γη στην καρδιά του σαφράν της Ελλάδας, καθώς η ξηρασία βαραίνει.

Σε ένα χωράφι έξω από την Κοζάνη, στη Βόρεια Ελλάδα, τα εντυπωσιακά μπλε και μοβ πέταλα του κρόκου αναδύουν ένα μεθυστικό άρωμα που υπογραμμίζει την αξία μιας από τις πιο προσοδοφόρες καλλιέργειες της χώρας.

Αλλά κάτω από τα όμορφα λουλούδια, που μπορούν να φτάσουν 5 έως 9 ευρώ (5,45-9,8 $) για ένα μόνο γραμμάριο, η γη είναι ραγισμένη και ξεραμένη μετά από ασυνήθιστα μεγάλες περιόδους ξηρασίας, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η απόδοση της καλλιέργειας.

«Δεν είχαμε καλή δόση βροχής στην περιοχή μας από τον Μάιο», αναστέναξε ο βετεράνος  παραγωγός σαφράν Γρηγόρης Τζιδιμόπουλος.

Μετά τον θερμότερο χειμώνα και καλοκαίρι από τότε που ξεκίνησαν οι λεπτομερείς καταγραφές το 1960, η Ελλάδα γνώρισε πλέον τον πιο ξηρό μήνα Οκτώβριο των τελευταίων 15 ετών, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο.

«Αυτό το χωράφι μας έδινε πάνω από 454 γραμμάρια το στρέμμα. Πέρυσι... από εννέα στρέμματα συνολικά, η απόδοση ήταν 1360.78», είπε ο 68χρονος Τζιδιμόπουλος.«Πριν από δέκα ή 12 χρόνια όταν έσπερνα, χιόνιζε συχνά. Τώρα δεν έχουμε ούτε χιόνι ούτε βροχή», πρόσθεσε.

Αρχαία παράδοση

Συλλέγεται στην Ελλάδα για τουλάχιστον 3.600 χρόνια - ένας παραγωγός έχει απαθανατιστεί ακόμη και σε μια τοιχογραφία της Μινωικής εποχής - το μπαχαρικό χρησιμοποιείται συνήθως για να αρωματίσει ρύζι, κοτόπουλο και ψάρι, αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί σε καλλυντικά και φαρμακευτικά προϊόντα.

Στο χωριό Κρόκος και σε άλλα 20 περίπου γειτονικά χωριά της Κοζάνης, οι κάτοικοι καλλιεργούσαν συστηματικά κρόκο από τον 17ο αιώνα.

Η ποικιλία Κρόκος Κοζάνης, γνωστή ως ελληνικός κρόκος, απολαμβάνει καθεστώς προστατευόμενης ονομασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Περίπου 1.000 αγρότες ζουν από την καλλιέργεια της περιοχής και είναι εξοικειωμένοι με το μικροκλίμα που απαιτεί το φυτό για να αποδώσει καλύτερα.

Περίπου 5.200 εκτάρια γης (12.800 στρέμματα) που καλλιεργούνται εδώ παράγουν τη μεγαλύτερη ποσότητα κρόκου στην Ευρώπη.

Το 70% του προϊόντος εξάγεται σε περισσότερες από 20 χώρες, με τις μεγαλύτερες αγορές να είναι η Ελβετία και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Και ο περιφερειακός συνεταιρισμός, που ιδρύθηκε το 1971, έχει το αποκλειστικό δικαίωμα συλλογής, συσκευασίας και διανομής του προϊόντος.

Η Σίσσυ Ιωάννα, 40 ετών, εργάζεται στα χωράφια για πάνω από 10 χρόνια και γνωρίζει εκ πείρας εάν η επερχόμενη σοδειά θα είναι καλή.

«Κάθε χρόνο η σοδειά είναι χειρότερη», είπε, κρατώντας ψηλά ένα φρεσκοκομμένο λουλούδι για να δείξει τις κόκκινες ή πορτοκαλί κλωστές που, αφού στεγνώσουν, κάνουν το σαφράν.

Η καλλιέργεια είναι ιδιαίτερα εντάσεως εργασίας καθώς η συγκομιδή έως τη συσκευασία γίνεται με το χέρι.

Πιο λεπτό από τα μαλλιά

«Το λουλούδι δεν είναι πολύ μεγάλο. Άλλα χρόνια είναι τριπλάσιο. Όταν το στεγνώσεις θα είναι πιο λεπτό από τρίχες», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Σύμφωνα με τους ντόπιους καλλιεργητές, χρειάζονται περίπου 50.000 από αυτές τις κόκκινες κηλίδες για να παραχθούν 100 γραμμάρια ελληνικού κρόκου.

Η καλλιέργεια είναι ιδιαιτέρας εντάσεως εργασία καθώς η διαδικασία συγκομιδής όσο και η συσκευασία γίνεται με το χέρι.

Στη δεκαετία του 1980, σύμφωνα με τον συνεταιρισμό, η συνολική παραγωγή κρόκου στην περιοχή έφτανε τους 12 τόνους. Πέρυσι ήταν λίγο πάνω από έναν τόνο.

«Οι ετήσιες παραγόμενες ποσότητες μειώνονται κάθε χρόνο», είπε ο πρόεδρος του συνεταιρισμού, Βασίλης Μητσιόπουλος.

Το 2017 ο συνεταιρισμός παρήγαγε 3,8 τόνους κρόκου, ενώ πέρυσι έφτασαν μετά βίας τους 1,1 τόνους με την ίδια στρεμματική έκταση, είπε.

«Το κλίμα γίνεται θερμότερο. Οι βροχές είναι ασταθείς κατά τη διάρκεια του έτους και σε λάθος εποχή. Οι χιονοπτώσεις είναι, θα έλεγα, ανύπαρκτες τώρα».

Σύμφωνα με τους ντόπιους καλλιεργητές, χρειάζονται περίπου 50.000 από αυτές τις κόκκινες κηλίδες για να παραχθούν 100 γραμμάρια ελληνικού κρόκου.

«Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση της απόδοσης του κρόκου Κοζάνης», είπε.

Οι κλιματικές συνθήκες έχουν αλλάξει τόσο δραματικά τα τελευταία 20 χρόνια που πλέον ευδοκιμούν ελαιόδεντρα στην Κοζάνη, κάτι αδιανόητο παλαιότερα, είπε ο Μητσιόπουλος.

«Αν η απόδοση (σαφράν) συνεχίσει να είναι τόσο χαμηλή, φαντάζομαι ότι οι παραγωγοί θα την εγκαταλείψουν ή θα αναγκαστούν να προσπαθήσουν να μετεγκατασταθούν σε πιο βόρειες περιοχές», είπε.

Γεωδίφης με πληροφορίες από AFP

https://phys.org/news/2024-11-earth-greece-saffron-heartland-drought.html