Η πτώση της Ανατολικής Ρώμης συνδέεται ψευδώς με το κλίμα και την πανώλη;

Μία νέα μελέτη από δύο ιστορικούς-αρχαιολόγους καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η πτώση της Ανατολικής Ρώμης συνδέεται ψευδώς με το κλίμα και την πανώλη.

Είναι φανερό ότι πρόκειται για μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση από μελετητές με ελάχιστες γνώσεις σε φυσικές καταστροφές, ηφαιστειότητα, βιογεωλογία, κλιματολογία και θέματα γεωβιοπεριβάλλοντος με τις δράσεις του. Καμία αναφορά για την ηφαιστειακή έκρηξη που έχει εντοπιστεί σε καρότα παγετώνων και πολλά άλλα.Ο φυσικός κόσμος και οι διεργασίες του υποτιμούνται προκλητικά, σε βαθμό που δεν ξέρω αν και κατά πόσο τα κίνητρα τους είναι μόνο επιστημονικά. 

Είναι γνωστό ότι τα συμφέροντα είναι πολλά και το γεωπεριβάλλον έχει γίνει πολύ ενοχλητικό, πολύπλοκο και καταραμένο για τις ορέξεις των αχόρταγων.Το έχω δει σε τοπικό, περιφερειακό επίπεδο όσο και με την «Ανθρωπόκαινο» μια περίοδο που οικονομικά, πολιτικά συμφέροντα την κρατάνε ακόμη στο συρτάρι. 

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι το κλίμα (με τη μορφή της Ύστερης Μικρής Εποχής των Παγετώνων ή LLIA και της Ιουστινιανικής Πανώλης ήταν οι κύριοι ένοχοι της αλλαγής, προκαλώντας μαζική μείωση του πληθυσμού, γονατίζοντας τη Ρώμη τον 6ο αιώνα μ.Χ. 

Ωστόσο, η νέα μελέτη έχει αντικρούσει αυτόν τον ισχυρισμό και υποστηρίζει ότι, στην πραγματικότητα, υπήρξε πιθανή αύξηση στο μέγεθος του πληθυσμού γύρω στο δεύτερο μισό του 6ου αιώνα μ.Χ., και έτσι η πανώλη και η κλιματική αλλαγή είχαν περιορισμένο αντίκτυπο. 

Πρωταρχικοί παράγοντες που κινούν την αλλαγή.  Όχι το κλίμα και οι ασθένειες

Αυτή η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Klio από τους ερευνητές Haggai Olshanetsky, από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, και Lev Cosijns, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αναλύει προσεκτικά τα διαθέσιμα αρχαιολογικά στοιχεία, δεδομένα από οικισμούς, ναυάγια και εμπορικά πρότυπα στη Μεσόγειο. 

Υποστηρίζουν ότι οι ανθρώπινοι και στρατιωτικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των περσικών εισβολών και της ισλαμικής επέκτασης τον 7ο αιώνα, ήταν οι κύριοι κινητήριες δυνάμεις της αλλαγής. Η γεωργία, η βασική οικονομία των περισσότερων αυτοκρατοριών όπως αυτή, δεν επηρεάστηκε έτσι από το LLIA όπως εσφαλμένα πιστευόταν, βασιζόμενη σε επιλεγμένα στοιχεία από κείμενα και αρχαιολογικά στοιχεία εκτός των ορίων της Ανατολικής Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) Αυτοκρατορίας. 

Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές προτείνουν ότι η γεωργία και η εμπορική δραστηριότητα θα μπορούσαν πράγματι να είχαν διατηρηθεί και αυξηθεί στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, την οποία πολλές προηγούμενες πηγές δεν έχουν συμβουλευτεί σε βάθος. 

Οι ερευνητές γράφουν στο έγγραφο: «Γιατί πέφτουν οι αυτοκρατορίες; Αυτό είναι ένα από τα ερωτήματα που γοητεύουν πολλούς, τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στο ευρύ κοινό. Στην αναζήτηση μιας απάντησης, τα συναισθήματα είναι υψηλά, και η φαντασία μπορεί να είναι ελεύθερη. Η ανθρώπινη παρέμβαση, κυρίως με τη μορφή πολέμου, αποδίδεται συνήθως στην παρακμή των αυτοκρατοριών. Μέχρι πριν από 40 χρόνια, η ιστορική έρευνα προσανατολιζόταν σε αυτή τη γραμμή σκέψης. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν εμφανιστεί νέες προτάσεις που απέδιδαν την άνοδο και την πτώση των αυτοκρατοριών στο κλίμα και τις ασθένειες». 

Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται ότι ο αντίκτυπος του LILA ήταν υπερβολικά υπερεκτιμημένος και ήταν σίγουρα λιγότερο σοβαρός στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αναφέρει το LBV Magazine. Στα υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη του βόρειου ημισφαιρίου, οι μέσες ετήσιες θερμοκρασίες έπεσαν έως και 1,6°C, οι επιπτώσεις στο νότο, όπως η Αίγυπτος και η Ιουδαία, ήταν μόνο περίπου 0,25°C! «Λοιπόν, φαίνεται ότι το 536 μ.Χ. δεν ήταν η χειρότερη χρονιά για να ζήσει κανείς. Τουλάχιστον, όχι για τους περισσότερους ανθρώπους που έζησαν εκείνη την εποχή. Ήταν μια τρομερή περίοδος για τους ανθρώπους που ζούσαν στη Σκανδιναβία, αλλά για τους ανθρώπους που ζούσαν στην ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, υπήρχαν περιορισμένα αποτελέσματα και έτσι η ζωή συνεχίστηκε ως συνήθως», είπε ο Cosjins. 

Ακόμη και η πανούκλα του Ιουστινιανού, που συχνά περιγράφεται ως μια από τις πιο θανατηφόρες πανδημίες στην ιστορία, είναι ανεξέλεγκτη. Τα αρχαιολογικά στοιχεία δεν υποστηρίζουν μια τόσο ταχεία πληθυσμιακή κατάρρευση ή μια επακόλουθη οικονομική κρίση που ήταν μη αναστρέψιμη.

Αδιάψευστα στοιχεία: Αναλύοντας Γενετική, Εμπόριο, Κεραμική,  Πληθυσμό

 Στην πραγματικότητα, υπάρχουν μικρά κρούσματα που αναφέρονται από αξιόπιστες πηγές αυτή την περίοδο. Άλλες πηγές επισημαίνουν πώς οι μελέτες που διεξήχθησαν για τη γενετική της πανώλης δείχνουν ότι έφτασε στην Ευρώπη πολύ νωρίτερα από ό,τι πίστευαν προηγουμένως, συνυπάρχοντας με τον πληθυσμό. Εξετάζοντας το εμπόριο, ανέλυσαν ναυάγια από τη Μεσόγειο στη Μασσαλία, τη Νάπολη, την Καρχηδόνα, την ανατολική Ισπανία και την Αλεξάνδρεια. Κάποια στιγμή στο δεύτερο μισό του 7ου αιώνα άρχισαν να εξαφανίζονται ρωμαϊκά πλοία, που παρατάχθηκαν στις ακτές κατά εκατοντάδες. 

Τα ρωμαϊκά αγαθά αυτής της περιόδου σε όλο το Ισραήλ, την Τυνησία, την Ιορδανία, την Κύπρο, την Τουρκία, την Αίγυπτο και την Ελλάδα δείχνουν μια ευημερία και μια ροή εμπορίου που εξακολουθεί να είναι πολύ άθικτη. Στην πραγματικότητα, φαινόταν να υπάρχει μια αύξηση της ευημερίας και της δημογραφίας – που παρατηρήθηκε με την αύξηση του αριθμού των οικισμών, μετά τη δεκαετία του 550. Οι πληροφορίες «μας οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία άρχισε να παρακμάζει ... μετά από [διακοπή στο εμπόριο] και στρατιωτικές αποτυχίες», δήλωσαν οι Cosijns και Olshanetsky. 

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης 16.000 κομμάτια αγγείων που αποκαλύφθηκαν στη Νεσάνα, νοτιοδυτικά Νεγκέβ (Ιουδαία), που συνορεύει με τη σύγχρονη Αίγυπτο. Το εμπόριο αγγειοπλαστικής άκμασε κατά τα τέλη του 6ου και τις αρχές του 7ου αιώνα – στην πραγματικότητα, υπήρξε μια «ξαφνική αύξηση» μετά το 550 μ.Χ., αντανακλώντας μια «αύξηση της βιομηχανικής ικανότητας και της ευημερίας της περιοχής». 

Το τελευταίο κομμάτι της ανάλυσης ήταν μια από τις σε βάθος μελέτες περίπτωσης της Elusa, επίσης στην έρημο Negev. Προηγούμενες μελέτες είχαν υποστηρίξει ότι η εγκατάλειψη των δημοτικών χωματερών εδώ ήταν ενδεικτική κοινωνικής κατάρρευσης – η χρονολόγηση των σκουπιδιών φαίνεται να είναι περιορισμένη και να μην αντιπροσωπεύει ένα ολόκληρο σύνολο. Πιθανότατα υπήρξε μια σταδιακή πτώση της σταθερότητας και ο κοινωνικο-οικονομικός ιστός διαβρώθηκε σιγά σιγά λόγω των εισβολών από την Περσία και της γενικής επέκτασης των ισλαμικών σουλτανάτων. 

Ο αργός κατακερματισμός της εμπορικής δραστηριότητας και η διαταραχή στις γεωργικές πρακτικές το επιβεβαιώνουν. «Πιστεύουμε ότι η αναζήτηση της κλιματικής αλλαγής και της πανώλης ως αιτίας για κάθε σημαντική αλλαγή στην ιστορία είναι προβληματική. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να βλάψει ιδιαίτερα την τρέχουσα συζήτηση για την κλιματική αλλαγή όταν ισχυρίζεται ότι η προηγούμενη κλιματική αλλαγή προκάλεσε καταστροφικές αναταραχές στην κοινωνία, σε περιπτώσεις όπου δεν υπήρχαν καθόλου ή περιορισμένα αποτελέσματα. Τέτοιοι ισχυρισμοί μπορεί άθελά τους να υποστηρίζουν επιχειρήματα που υποστηρίζουν ότι εφόσον η κλιματική αλλαγή συνέβαινε πάντα, η σημερινή ανθρωπογενής δεν είναι σοβαρό ζήτημα», καταλήγουν οι ερευνητές. 

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα labrujulaverde

https://www.labrujulaverde.com/en/2024/11/decline-of-the-eastern-roman-empire-was-not-caused-by-plagues-and-climate-change-in-6th-century-ad-but-rather-experienced-a-population-boom/

Carvajal, G. 2024. Decline of the Eastern Roman Empire Was Not Caused by Plagues and Climate Change in 6th Century AD, But Rather Experienced a Population Boom. Available at: https://www.labrujulaverde.com/en/2024/11/decline-of-the-eastern-roman-empire-was-not-caused-by-plagues-and-climate-change-in-6th-century-ad-but-rather-experienced-a-population-boom/.

Main, N. 2024. Scientists discover what caused the Roman Empire to collapse 1,500 years ago. Available at: https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-14087827/Roman-Empire-collapse-discovered.html?ns_mchannel=rss&ns_campaign=1490&ito=1490.

Olshanetsky, H., Cosijns, L. 2024. Challenging the Significance of the LALIA and the Justinianic Plague: A Reanalysis of the Archaeological Record. Klio. Available at: https://doi.org/10.1515/klio-2023-0031.