Ο πραγματικός κρυπτονίτης με τεράστιο δυναμικό
Το ορυκτό ανακαλύφθηκε από γεωλόγους εξερεύνησης από το Ρίο Τίντο το 2004 στην κοιλάδα Τζαντάρ της Σερβίας. Η χημική του σύνθεση είναι ακριβώς όπως ο φανταστικός κρυπτονίτης από τα κόμικς—με μερικές διαφορές. Ενώ ο κρυπτονίτης λάμπει πράσινος και αποδυναμώνει τους υπερήρωες, ο jadarite προσφέρει τεράστιες δυνατότητες για την ενεργειακή μετάβαση της Γης μακριά από τα ορυκτά καύσιμα.
Ένα νέο ορυκτό στο προσκήνιο
Ο jadarite εντοπίστηκε από γεωλόγους του Rio Tinto κατά τη διάρκεια ερευνητικών γεωτρήσεων και δεν ταίριαζε με κανένα γνωστό ορυκτό εκείνη την εποχή. Μετά από ανάλυση από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο και το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας του Καναδά, αναγνωρίστηκε επίσημα ως νέο ορυκτό το 2006.
Ο γιαδαρίτης-jadarite είναι ένα ορυκτό «υδροξείδιο του πυριτικού νατρίου-λιθίου - βορίου», συμπτωματικά το ίδιο επιστημονικό όνομα που είναι γραμμένο σε μια θήκη που περιείχε κρυπτονίτη και την οποία έκλεψε ο Λεξ Λούθερ από ένα μουσείο στην ταινία Superman Returns.
Ενώ η εκδοχή του κρυπτονίτη σε μορφή φιλμ περιέχει φθόριο και λάμπει με ένα απόκοσμο πράσινο, ο χημικός τύπος της πραγματικής εκδοχής είναι LiNaSiB₃O₇(OH)2 και είναι ένα πολύ λιγότερο υπερφυσικό θαμπό λευκό - αν και φθορίζει με ένα ροζ-πορτοκαλί χρώμα υπό υπεριώδες φως.
Σούπερ από μόνο του
Ο Μάικλ Πέιτζ, επιστήμονας του Οργανισμού Πυρηνικής Επιστήμης και Τεχνολογίας της Αυστραλίας (ANSTO), δήλωσε ότι το ορυκτό είναι «σούπερ» από μόνο του.
«Ενώ δεν διαθέτει καμία υπερφυσική δύναμη, ο πραγματικός γιαδαρίτης έχει μεγάλες δυνατότητες ως σημαντική πηγή λιθίου και βορίου», δήλωσε ο Page.
«Στην πραγματικότητα, το κοίτασμα Jadar όπου ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα λιθίου στον κόσμο, γεγονός που το καθιστά πιθανό παράγοντα αλλαγής των όρων για την παγκόσμια μετάβαση στην πράσινη ενέργεια».
Το ANSTO είναι ένας από τους τρεις υποστηρικτικούς φορείς του Australian Critical Minerals R&D Hub, που φιλοξενείται από το CSIRO. Μία από τις βασικές αποστολές του Hub είναι η καλύτερη σύνδεση του οικοσυστήματος Έρευνας και Ανάπτυξης της Αυστραλίας, συμπεριλαμβανομένης της αυστραλιανής βιομηχανίας, ώστε να καταστεί δυνατή η πρόσβαση και η αξιοποίηση κρίσιμων ορυκτών για την ενίσχυση της αλυσίδας αξίας της Αυστραλίας στην εγχώρια αγορά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Το έργο που επιτελεί η ANSTO εστιάζει σημαντικά στο πώς αυτά τα κρίσιμα ορυκτά, όπως ο γιαδαρίτης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη της αυστραλιανής βιομηχανίας σε εμπορική βάση.
«Στην ANSTO, συνεργαζόμαστε με τη βιομηχανία για την ανάπτυξη λύσεων διεργασιών για πολλά κρίσιμα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του λιθίου, και οι προκλήσεις που θέτει ένας νέος τύπος ορυκτού πόρου είναι πολύ συναρπαστικές», δήλωσε ο Page.
Η ANSTO έχει παράγει χημικά λιθίου ποιότητας μπαταρίας από πολλά διαφορετικά ορυκτά κοιτάσματα, όπως σποδουμένιο, λεπιδόλιθο, ακόμη και γιαδαρίτη, διασφαλίζοντας ότι οι Αυστραλοί ανθρακωρύχοι λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης.
Γεωδίφης με πληροφορίες από CSIRO
https://phys.org/news/2025-07-jadarite-real-life-kryptonite-super.html