Πόσο αλάνθαστη είναι η ανάλυση DNA
Η ανάλυση DNA θεωρείται το χρυσό πρότυπο για την αναγνώριση θυμάτων μαζικών θανάτων. Πώς όμως λειτουργεί;
Κοντινό πλάνο στα γάντια των χεριών ενός επιστήμονα που μεταφέρει δείγματα DNA σε σωλήνες παραταγμένους σε μια σειρά.
Για την αναγνώριση θυμάτων καταστροφών, οι ειδικοί πραγματοποιούν αναλύσεις DNA χρησιμοποιώντας δείγματα προθανάτιας και μεταθανάτιας εξέτασης. Αυτή η μέθοδος, όταν εφαρμόζεται σύμφωνα με τα πρότυπα, θεωρείται «αλάνθαστη».
Στις 12 Ιουνίου 2025, μια πτήση της Air India συνετρίβη λίγο μετά την απογείωση , σκοτώνοντας 260 άτομα. Το αεροπλάνο μετέφερε πάνω από 33.000 γαλόνια ( 125.000 λίτρα ) καυσίμου, οδηγώντας σε μια τεράστια πυρκαγιά, και πολλά πτώματα απανθρακώθηκαν σε σημείο που να μην αναγνωρίζονται, θρυμματίστηκαν ή κατέστησαν με άλλο τρόπο αγνώριστα. Για την αναγνώριση των πτωμάτων, οι αξιωματούχοι ζήτησαν δείγματα DNA από τα μέλη των οικογενειών των θυμάτων. Πάνω από δύο εβδομάδες μετά την καταστροφή, η ολοκληρωμένη ανάλυση DNA ταυτοποίησε με επιτυχία όλα τα άτομα που χάθηκαν στη συντριβή.
Σε όλο τον κόσμο , η ανάλυση DNA είναι το χρυσό πρότυπο για την ταυτοποίηση ανθρώπινων λειψάνων μετά από τέτοιου είδους μαζικές καταστροφές, είτε πρόκειται για τροχαία ατυχήματα όπως η συντριβή της Air India, είτε για μεγάλες φυσικές καταστροφές είτε για τρομοκρατικές επιθέσεις.
Πώς όμως λειτουργεί στην πραγματικότητα η ανάλυση DNA;
Και πώς βοηθά στην ταυτοποίηση των θυμάτων σε αυτά τα καταστροφικά γεγονότα που περιλαμβάνουν μαζικούς θανάτους;
Η ανάλυση DNA περιλαμβάνει τη συλλογή δύο τύπων δειγμάτων: μεταθανάτια και προθανάτια. Το μεταθανάτιο DNA συλλέγεται στον τόπο του θανάτου, καθώς άλλοι ειδικοί φωτογραφίζουν τα δόντια των θυμάτων και οι αστυνομικοί συλλέγουν δακτυλικά αποτυπώματα και σημειώνουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως ρούχα και προσωπικά αντικείμενα, δήλωσε η Κέρστιν Μοντέλιους , μοριακή βιολόγος στο Εθνικό Συμβούλιο Ιατροδικαστικής της Σουηδίας .
«Ένα δείγμα DNA θα μπορούσε να προέρχεται από οποιονδήποτε ιστό του σώματος », δήλωσε ο Montelius «Το δείγμα DNA αποστέλλεται στο εργαστήριο, όπου το DNA εξάγεται από τον ιστό».
Όσοι συλλέγουν το DNA πρέπει να διασφαλίζουν ότι το δείγμα παραμένει αμόλυντο, δεδομένου ότι υπάρχει υψηλός κίνδυνος ανάμειξης ανθρώπινων λειψάνων μετά από μαζικές καταστροφές. Το περιβάλλον, επίσης, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ποιότητα του δείγματος. Για παράδειγμα, τα θύματα της επίθεσης της 11ης Σεπτεμβρίου στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου εκτέθηκαν σε έντονη φωτιά, θερμότητα και νερό πυρόσβεσης, και το 2004, τα θύματα του τσουνάμι στη Νοτιοανατολική Ασία εκτέθηκαν σε θαλασσινό νερό και ζεστό, υγρό αέρα.
Για την ελαχιστοποίηση της μόλυνσης, συνήθως προτιμώνται δείγματα αίματος ή άθικτων μαλακών ιστών για ανάλυση. Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις όπου τα λείψανα έχουν σαπίσει ή αναμειχθεί, όπου προτιμώνται δείγματα οστών και δοντιών, σύμφωνα με μια δημοσίευση του 2007 σχετικά με την ελαχιστοποίηση του κινδύνου μόλυνσης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Forensic Science, Medicine, and Pathology .
«Όταν η επίδραση ακριβών περιβαλλοντικών παραγόντων είναι αβέβαιη, φαίνεται λογικό να συλλέγονται διαφορετικά είδη δειγμάτων ιστών από κάθε θύμα», σημειώνει η εργασία.
Το επόμενο βήμα περιλαμβάνει την προετοιμασία ενός προφίλ DNA για κάθε θύμα. Αυτό απαιτεί τον καθαρισμό και τον διαχωρισμό του DNA από δείγματα ιστών, τον προσδιορισμό της κατά προσέγγιση ποσότητας DNA που υπάρχει και την αντιγραφή αυτού του DNA χρησιμοποιώντας ένα ένζυμο, ώστε να υπάρχει αρκετό για ανάλυση, δήλωσε ο Jeremy Watherston , εγκληματολόγος βιολόγος και εκτελεστικός διευθυντής έρευνας και καινοτομίας στην Queensland Forensic Science . Τέλος, τα θραύσματα DNA διαχωρίζονται με βάση το μέγεθός τους, με αποτέλεσμα μια οπτική αναπαράσταση του DNA ενός ατόμου.
«Τα ανακτημένα προφίλ DNA συγκρίνονται στη συνέχεια με δείγματα προθανάτιας ζωής - δηλαδή, αντικείμενα που είναι γνωστό ότι ανήκουν στο θύμα, όπως μια οδοντόβουρτσα ή ένα ξυράφι», δήλωσε ο Watherson. «Εναλλακτικά, τα ανακτημένα προφίλ DNA συγκρίνονται με δείγματα που ανακτώνται από γνωστούς βιολογικούς συγγενείς - για παράδειγμα, τη μητέρα ή τον πατέρα ενός θύματος».
Εάν διεξαχθεί σύμφωνα με τα υψηλά αναμενόμενα πρότυπα, αυτή η ανάλυση DNA είναι μια αλάνθαστη μέθοδος - και όταν συνδυάζεται με άλλους τύπους χημικών αναλύσεων, μπορεί ακόμη και να χρησιμοποιηθεί για τη διάκριση ομοζυγωτικών διδύμων, δήλωσε ο Peter Ellis, Αυστραλός ιατροδικαστής παθολόγος που προεδρεύει μιας υποομάδας της ομάδας εργασίας της Interpol για την Αναγνώριση Θυμάτων Καταστροφών . Ωστόσο, η διαδικασία θέτει ορισμένες προκλήσεις, όπως δήλωσε .
«Τα περιστασιακά μειονεκτήματά του περιλαμβάνουν τον τεχνολογικό εξοπλισμό που απαιτείται για τη διεξαγωγή της, [και] την ανάγκη για καλά δείγματα [μετά θάνατον] που δεν έχουν υποβαθμιστεί», είπε ο Έλλις. «Τα λείψανα που έχουν αποτεφρωθεί πλήρως μπορεί να μην περιέχουν αρκετό DNA για να επιτρέψουν την ταυτοποίηση».
Αν και η ανάλυση DNA είναι ένα ζωτικό επιστημονικό εργαλείο για την αναγνώριση θυμάτων μαζικών καταστροφών, η διαδικασία περιλαμβάνει πολλά ηθικά ερωτήματα, όπως «υποθέσεις σχετικά με το πού και πώς βρίσκεται η ταυτότητα, πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται τα σώματα μετά θάνατον και πώς πρέπει να διαχειρίζονται οι καταστροφές», δήλωσε η Caroline Bennett , επίκουρη καθηγήτρια κοινωνικής ανθρωπολογίας και διεθνούς ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο του Sussex στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Μπένετ συνέγραψε μια εργασία σχετικά με το πώς η διαδικασία ανάλυσης DNA μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με κοινωνικοπολιτικούς και πολιτιστικούς κανόνες, αναφέροντας ένα παράδειγμα από το Ιράκ το 2005, όταν «η κυβέρνηση υποστήριξε σθεναρά τη σωματική ακεραιότητα» όσων αγνοούνταν κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Μπάαθ του Σαντάμ Χουσεΐν. Η κυβέρνηση του Ιράκ επέμεινε επίσης ότι τα τμήματα οστών, τα οποία συλλέχθηκαν για ανάλυση DNA, θα πρέπει να επιστραφούν ώστε να ταφούν μαζί με τα σώματα.
«Είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη τέτοια ερωτήματα πριν από την έναρξη οποιωνδήποτε διαδικασιών», δήλωσε η Μπένετ , «για να διασφαλίζεται ότι η μεταχείριση των νεκρών γίνεται με σεβασμό και φροντίδα που είναι η κατάλληλη».
Πούτζα Τσανγκοϊβάλα
Συνεργάτης του Live Science
Η Puja Changoiwala είναι μια βραβευμένη Ινδή δημοσιογράφος, η οποία καλύπτει ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα από ποικίλες οπτικές γωνίες, από την κοινωνική δικαιοσύνη έως την επιστήμη. Τα ρεπορτάζ της έχουν δημοσιευτεί σε πάνω από 50 έντυπα, όπως το BBC, το CNN, η Guardian, η Washington Post, το Scientific American και το National Geographic. Η Puja έχει λάβει πολλά εθνικά και διεθνή βραβεία για το έργο της, όπως το βραβείο ICFJ Covid-19 Reporting Award, το βραβείο Journalism for an Equitable Asia Merit Award, το βραβείο Laadli Media Award for Gender Sensitivity και το βραβείο Study UK Alumni Award του British Council. Είναι επίσης συγγραφέας τριών βιβλίων που έχουν λάβει εξαιρετικές κριτικές, συμπεριλαμβανομένου ενός μυθιστορήματος.
https://www.livescience.com/health/genetics/how-is-dna-used-to-identify-victims-of-mass-disasters
https://timesofindia.indiatimes.com/india/air-india-plane-crash-first-hull-event-for-787-but-problems-plagued-dreamliner-since-2011-debut/articleshow/121813334.cms