Οι άλουστες μέρες του Αυγούστου

Η παραλία της Καζέρμας, του Foro Italico τη δεκαετία του ΄50. Φωτογραφία του Δημήτρη Κανάρη.

Οι τρεις τουλάχιστον πρώτες μέρες του Αυγούστου ήταν για τους Κώους αγρότες, οι «δρίμες», οι δυσοίωνες μέρες. Υπήρχε η λαϊκή πίστη ότι έπρεπε να αποφεύγεται η επαφή με το νερό με κάθε τρόπο γιατί είναι ολέθρια. 

Η παράδοση λέει για δαιμονικά όντα που καταστρέφουν τα ρούχα, κάνουν κακό σε όσους λούζονται, κόβουν τ' αμπέλια, κά.Κατά τη λαϊκή δοξασία οι Κώοι δεν άρχιζαν καμιά δουλειά, δεν λούζονταν, δεν έτρωγαν μαύρα σταφύλια μήτε μαύρα σύκα, για να μη βγάλουν στο σώμα τους «μαύρες» [καλοέρους].

Αυτές τις ημέρες οι παλαιότεροι λέγεται ότι έκλειναν τα παιδιά μέσα τα μεσημέρια όπως έκαναν στην Κρήτη και τους έλεγαν: «Μην βγαίνετε έξω, μην περνάτε απόμερα και τρίστρατα, γιατί οι δρίμες θα σας κάνουν μεγάλο κακό». Δρίμη σημαίνει δριμύτητα της ημέρας,  αποφράδα μέρα. 

Παλαιότερα οι πιστικοί[ βοσκοί], από τις έξι πρώτες ημέρες του Αυγούστου προέβλεπαν τη μετεωρολογική κατάσταση όλης της χρονιάς. 

Την έκτη ημέρα του Αυγούστου οι Κώοι, γιόρταζαν τη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού, τότε έτρωγαν ως επί το πλείστον ψάρια, τηρώντας αυστηρά την  εκκλησιαστική παράδοση για «κατάλυση ιχθύος».

Ήταν ιδιαίτερα σημαντικές οι δρίμες για τα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Θεωρούνταν ότι καταστρέφουν το σώμα και τα ρούχα. Γι’ αυτό και τις ημέρες αυτές οι νοικοκυρές δεν έπλεναν τα ασπρόρουχα και οι νησιώτες απείχαν από τα θαλάσσια μπάνια. Για αυτό ο μήνας Αύγουστος απέκτησε το παρανόμι «Άλουστος» και οι πανάρχαιες δρίμες ονομάζονταν «Αλουστίνες»!

Οι δρίμες -αλουστίνες είναι πανάρχαιο έθιμο που χάνεται στους αιώνες του Αιγαίου Πελάγους. Δρίμαι: ψῦχος, κατά τον Ησύχιο τον Αλεξανδρινό [Ἡ συνήθεια ὀνομάζει δρίμες καὶ δρίματα τὰς πέντε πρώτας ἡμέρας τοῦ Αὐγούστου, καθ’ ἃς αἱ γυναῖκες δὲν πλύνουσι]. Οι Αλουστίνες συνδέονται με αρχαίους θρύλους, τις νεράιδες και τις αρχαιότερες Νηρηίδες. Το έθιμο έχει καταγραφεί στη Σύμη, από την οποία μπορεί να προέρχεται. 

Στη λαογραφία οι τρεις πρώτες μέρες των μηνών Μαρτίου, Μαΐου και Αυγούστου (καθώς και άλλες μέρες, σύμφωνα με τις κατά τόπους παραδόσεις), θεωρούνταν γρουσούζικες και αποφράδες.

Στις 29 Αυγούστου, που γιορτάζει ο Άη Γιάννης ο νηστευτής, γίνεται πανηγύρι στο εκκλησάκι του Αγίου στη νοτιοδυτική πλαγιά του βουνού Ζηνί στην Κέφαλο καθώς και στον Άη Γιάννη τον Περιγιαλίτη [ή Γιαλίτη, ονομασία που προέρχεται ίσως από τον αρχαίο δήμο Αιγηλίων που βρισκόταν σ’ εκείνη την περιοχή] στην Αντιμάχεια. 

Για τον Άη Γιάννη τον Περιγιαλίτη ο Ιάκωβος Ζαρράφτης [Αρχαία τοποθεσία της Κω, 1922] διηγείται ότι μια παραμονή της γιορτής του Αγίου, καθώς πανηγύριζαν και διασκέδαζαν αμέριμνα οι Αντιμαχίτες με τις οικογένειές τους, ξαφνικά βγήκαν από ένα καράβι πειρατές και πήραν τις κόρες που βρίσκονταν εκεί, αφού πρώτα τις έβαλαν να χορέψουν επίτηδες  και να τραγουδήσουν το δίστιχο:

«Χορέψετε, κοπέλες μου, ώσπου νάχει φεγγάρι,

  επείτα σας μαντρίζομεν ούλες σας στο καράβι.»

Από τότε το δίστιχο αυτό δέθηκε σε δημοτικό τραγούδι. 

Γεωδίφης

Πηγές:

1. Παιδί της Ρέας-τριλογία

2. Κώια-Ιακ.Ζαρράφτης

3. Ιστορία της νήσου Κω- Β.Χατζηβασιλείου

4. Παλιές φωτογραφίες της Κω/φβ