Στις 24 Ιουλίου 1923, εκπνέει η ελπίδα για ένωση με την Ελλάδα...

Σε πανοραμική φωτογραφία η Χώρα της Κω, τη δεκαετία 20.Ιούλιος, 1923. Η Συνθήκη της Λωζάνης. 

Στις 24 Ιουλίου 1923 θα εκπνεύσει κάθε ελπίδα για ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα. 

Στη Λωζάνη υπογράφτηκε Συνθήκη, με την οποία η μέχρι τότε πολεμική κατοχή των Ιταλών στα Δωδεκάνησα μετατρεπόταν σε νομική, με αποτέλεσμα την προσάρτηση των νησιών αυτών ως «Κτήσης» (Possedimento) στην Ιταλική Επικράτεια. 

Σύμφωνα με το άρθρο 15 του Παραρτήματος της Συνθήκης της Λωζάννης: «Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι της Αστυπαλαίας, Ρόδου, Χάλκης, Καρπάθου, Κάσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης και Κω, των κατεχομένων υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Καστελλορίζου». 

Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης αρχίζει και επίσημα η δεύτερη μεγάλη περίοδος  της Ιταλοκρατίας στα νησιά μας, που θα τερματιστεί με την πτώση του ιταλικού φασισμού και την ανακωχή των  Ιταλών το 1943, χρονιά που οι Γερμανοί θα καταλάβουν τα Δωδεκάνησα.

Η Συνθήκη της Λωζάνης έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας. Υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και τη Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στη Συνθήκη των Σεβρών, συμπεριλαμβανομένης και της Σοβιετικής Ένωσης που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη. 

Η υπογραφείσα συνθήκη ήταν το αποτέλεσμα της σχετικής διάσκεψης που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου 1922 μεταξύ των προαναφερομένων μελών. Στο κείμενο της Συνθήκης συμπεριλαμβάνεται και η Σύμβαση της Λωζάνης που αποτελεί συντομότερο κείμενο και υπογράφηκε νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 1923.

Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης καταργήθηκε η Συνθήκη των Σεβρών, η οποία δεν είχε γίνει αποδεκτή από τη νέα κυβέρνηση της Τουρκίας, που διαδέχθηκε τον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης. Μετά την εκδίωξη από τη Μικρά Ασία του Ελληνικού στρατού από τον Τουρκικό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ, προέκυψε η ανάγκη για αναπροσαρμογή της συνθήκης των Σεβρών. Στις 20 Οκτωβρίου 1922 ξεκίνησε το συνέδριο που διακόπηκε μετά από έντονες διαμάχες στις 4 Φεβρουαρίου 1923 για να ξαναρχίσει στις 23 Απριλίου. Το τελικό κείμενο υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου 1923, μετά από 7,5 μήνες διαβουλεύσεων.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με τη Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών, η οποία όμως θα έμενε αποστρατιωτικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Παλιές Φωτογραφίες της Κω

2. Βικιπαίδεια

3. Ιστορία της νήσου Κω- Β.Χατζηβασιλείου, 1990