Δέντρα μετατρέπουν το διοξείδιο του άνθρακα σε πέτρα;

Οι συκιές είναι παντού γύρω μας  στην Κω, τη Νίσυρο , την Κάλυμνο σε όλα τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου.

Καθημερινά κάνω μπάνιο δίπλα σε μία ωραία, ζωηρή, κρυμμένη συκιά, που απαντά λίγα μέτρα από τη θάλασσα. Ορισμένες ποικιλίες της είναι πιο ανθεκτικές στο κρύο και άλλες μπορούν να καλλιεργηθούν σε κλίματα με ήπια καλοκαίρια. Μερικές είναι πιο κατάλληλες για υγρά κλίματα και άλλες θα αποδώσουν νόστιμους καρπούς όταν εκτίθενται σε θερμοκρασίες 38 βαθμών Κελσίου. 

Τα δέντρα τους μπορούν να ζήσουν από λιγότερο από 100 χρόνια έως και περισσότερο από μερικές χιλιάδες χρόνια, ανάλογα με το είδος.Η κοινή συκιά έχει έναν εντυπωσιακό κύκλο καρποφορίας 120-150 ημερών και μπορεί να ζήσει έως και 200 χρόνια. Τα σύκα είναι φυλλοβόλοι θάμνοι ή μικρά δέντρα που παράγουν καρπούς πλούσιους σε θρεπτικά συστατικά.

Για τους καρπούς τους γνωρίζω αρκετά, όμως το ρόλο τους στο κλίμα ομολογώ ότι δεν τον γνώριζα.

Ορισμένες συκιές καλλιεργούν τη δική τους κιμωλία, ναι σωστά ακούσατε, θάβοντας σιωπηλά το ατμοσφαιρικό CO₂ για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ παράλληλα λειτουργούν και ως παραγωγικά οπωροφόρα δέντρα. 

Από τον αέρα στην πέτρα, την έψαξα , ωστόσο δεν μπόρεσα να πάρω απαντήσεις: Ωστόσο, οι συκιές μπορούν να  καταπολεήσουν την κλιματική αλλαγή.

Οι συκιές μπορούν κυριολεκτικά να μετατρέψουν μέρη του εαυτού τους σε πέτρα, χρησιμοποιώντας μικρόβια για να μετατρέψουν τους εσωτερικούς κρυστάλλους σε ασβεστολιθικά αποθέματα που δεσμεύουν άνθρακα, γλυκαίνουν τα γύρω εδάφη και εξακολουθούν να αποδίδουν καρπούς - υπονοώντας ένα νόστιμο νέο όπλο στο οπλοστάσιο της κλιματικής αλλαγής.

Ορισμένα είδη συκιάς αποθηκεύουν ανθρακικό ασβέστιο στους κορμούς τους – ουσιαστικά μετατρέποντάς τα (εν μέρει) σε πέτρα, σύμφωνα με νέα έρευνα. Μια ομάδα επιστημόνων από την Κένυα, τις ΗΠΑ, την Αυστρία και την Ελβετία διαπίστωσε ότι τα δέντρα θα μπορούσαν να απορροφήσουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2 ) από την ατμόσφαιρα και να το αποθηκεύσουν ως «πέτρες» ανθρακικού ασβεστίου στο περιβάλλον έδαφος.

Η έρευνα παρουσιάστηκε πρόσφατα στο συνέδριο Goldschmidt στην Πράγα.

Δέντρα που προέρχονται από την Κένυα – είναι από τα πρώτα οπωροφόρα  που έχουν δείξει αυτή την ικανότητα, γνωστή ως οδός οξαλικού ανθρακικού άλατος.

Όλα τα δέντρα χρησιμοποιούν τη φωτοσύνθεση για να μετατρέψουν το CO2 σε οργανικό άνθρακα, ο οποίος σχηματίζει τον κορμό, τα κλαδιά, τις ρίζες και τα φύλλα τους. Γι' αυτό η φύτευση δέντρων θεωρείται πιθανό μέσο για τον μετριασμό των εκπομπών CO2 .

Ορισμένα δέντρα χρησιμοποιούν επίσης CO2 για να δημιουργήσουν κρυστάλλους οξαλικού ασβεστίου. Όταν μέρη του δέντρου αποσυντίθενται, αυτοί οι κρύσταλλοι μετατρέπονται από εξειδικευμένα βακτήρια ή μύκητες σε ανθρακικό ασβέστιο - το ίδιο ορυκτό με τον ασβεστόλιθο ή την κιμωλία. Αυτό αυξάνει το pH του εδάφους γύρω από το δέντρο, ενώ παράλληλα αυξάνει τη διαθεσιμότητα ορισμένων θρεπτικών συστατικών. Ο ανόργανος άνθρακας στο ανθρακικό ασβέστιο έχει συνήθως πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στο έδαφος από τον οργανικό άνθρακα, καθιστώντας τον μια πιο αποτελεσματική μέθοδο δέσμευσης CO2 .

Ο Δρ. Mike Rowley, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης (UZH), παρουσιάζει την έρευνα στο συνέδριο Goldschmidt. Δήλωσε: «Γνωρίζουμε εδώ και καιρό την οδό του οξαλικού ανθρακικού, αλλά οι δυνατότητές της για δέσμευση άνθρακα δεν έχουν εξεταστεί πλήρως. Εάν φυτεύουμε δέντρα για αγροδασοκομία και την ικανότητά τους να αποθηκεύουν CO2 ως οργανικό άνθρακα, ενώ παράλληλα παράγουμε τρόφιμα, θα μπορούσαμε να επιλέξουμε δέντρα που παρέχουν ένα πρόσθετο όφελος, δεσμεύοντας και τον ανόργανο άνθρακα, με τη μορφή ανθρακικού ασβεστίου».

Η ομάδα, από το UZH, το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Ναϊρόμπι στην Κένυα, το Δάσος Sadhana, το Εθνικό Εργαστήριο Lawrence Berkeley, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ντέιβις και το Πανεπιστήμιο του Neuchatel, μελέτησε τρία είδη συκιάς που καλλιεργούνται στην κομητεία Samburu της Κένυας. Προσδιόρισαν πόσο μακριά από το δέντρο σχηματιζόταν το ανθρακικό ασβέστιο και προσδιόρισαν τις μικροβιακές κοινότητες που εμπλέκονταν στη διαδικασία. Χρησιμοποιώντας ανάλυση σύγχροτρον στην πηγή φωτός Stanford Synchrotron Radiation Lightsource, διαπίστωσαν ότι το ανθρακικό ασβέστιο σχηματιζόταν τόσο στο εξωτερικό των κορμών των δέντρων όσο και βαθύτερα μέσα στο ξύλο.

Ο Δρ Ρόουλι εξήγησε: «Καθώς σχηματίζεται το ανθρακικό ασβέστιο, το έδαφος γύρω από το δέντρο γίνεται πιο αλκαλικό. Το ανθρακικό ασβέστιο σχηματίζεται τόσο στην επιφάνεια του δέντρου όσο και μέσα στις ξύλινες δομές, πιθανώς καθώς οι μικροοργανισμοί αποσυνθέτουν κρυστάλλους στην επιφάνεια και επίσης διεισδύουν βαθύτερα στο δέντρο. Αυτό δείχνει ότι ο ανόργανος άνθρακας δεσμεύεται πιο βαθιά μέσα στο ξύλο από ό,τι είχαμε συνειδητοποιήσει προηγουμένως».

Από τους τρεις τύπους συκιάς που μελετήθηκαν, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ο Ficus wakefieldii ήταν ο πιο αποτελεσματικός στη δέσμευση του CO2 ως ανθρακικού ασβεστίου. Σχεδιάζουν τώρα να αξιολογήσουν την καταλληλότητα του δέντρου για αγροδασοκομία, ποσοτικοποιώντας τις ανάγκες του σε νερό και τις αποδόσεις καρπών του και κάνοντας μια πιο λεπτομερή ανάλυση του πόσο CO2 μπορεί να δεσμευτεί υπό διαφορετικές συνθήκες.

Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σχετικά με την οδό οξαλικού-ανθρακικού έχει γίνει σε τροπικά ενδιαιτήματα και έχει επικεντρωθεί σε δέντρα που δεν παράγουν τροφή. Το πρώτο δέντρο που αναγνωρίστηκε ως έχον ενεργή οδό οξαλικού-ανθρακικού ήταν το Ιρόκο ( Milicia excelsa). Μπορεί να δεσμεύσει έναν τόνο ανθρακικού ασβεστίου στο έδαφος κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Το οξαλικό ασβέστιο είναι ένα από τα πιο άφθονα βιομεταλλικά στοιχεία και οι κρύσταλλοι παράγονται από πολλά φυτά. Οι μικροοργανισμοί που μετατρέπουν το οξαλικό ασβέστιο σε ανθρακικό ασβέστιο είναι επίσης ευρέως διαδεδομένοι.

«Είναι ευκολότερο να εντοπιστεί το ανθρακικό ασβέστιο σε ξηρότερα περιβάλλοντα», εξήγησε ο Δρ Ρόουλι. «Ωστόσο, ακόμη και σε υγρότερα περιβάλλοντα, ο άνθρακας μπορεί να απομονωθεί. Μέχρι στιγμής, έχουν εντοπιστεί πολλά είδη δέντρων που μπορούν να σχηματίσουν ανθρακικό ασβέστιο. Πιστεύουμε όμως ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα. Αυτό σημαίνει ότι η οδός οξαλικού-ανθρακικού θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική, ανεξερεύνητη ευκαιρία για να βοηθήσει στον μετριασμό των εκπομπών CO2 καθώς φυτεύουμε δέντρα για δασοκομία ή φρούτα».

Το Συνέδριο Goldschmidt είναι το κορυφαίο συνέδριο γεωχημείας στον κόσμο. Είναι ένα κοινό συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωχημείας και της Γεωχημικής Εταιρείας (ΗΠΑ) και αναμένεται να το παρακολουθήσουν 4000 άτομα. Θα πραγματοποιηθεί στην Πράγα της Τσεχικής Δημοκρατίας, από τις 6 έως τις 11 Ιουλίου 2025.

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/07/250706225819.htm#google_vignette

Πηγή:Ευρωπαϊκή Ένωση Γεωχημείας