Οι καταστροφές είναι ανθρώπινη επιλογή...
Εδώ υπήρχε ένα σημαντικό οικοσύστημα με ποτάμιο Δέλτα και ένα αλσύλλιο από πανύψηλες λεύκες και ισχυρά αλμυρίκια που οριστικά χάθηκαν για να φτιαχτεί η δημοτική μαρίνα της Κω, πριν από 30 και βάλε χρόνια. Το πόσο σωστή ή όχι ήταν η χωροθέτηση θα απαντήσει ο σοφός χρόνος.
Δεν είναι η μόνη ανθρώπινη παρέμβαση σε ένα κρίσιμο οικοσύστημα. Τα τεχνικά έργα για διάφορους λόγους στο παράκτιο περιβάλλον παραμένουν συνεχή και έντονα από τότε και η κατάσταση έχει επιδεινωθεί , αλλά δεν είναι η μόνη αιτία. Και η αόρατη κλιματική τάξη των πραγμάτων δοκιμάζει τις τύχες έργων, της ασφάλειας των ακτών, των οικισμών και των αποφάσεων μας.
«Οι καταστροφές είναι ανθρώπινη επιλογή», διάβασα τελευταία. Οι κομητείες του Τέξας που πλήγηκαν τελευταία βίαια έχουν μικρή δύναμη να σταματήσουν την κατασκευή σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε πλημμύρες λένε οι ειδικοί - υποστηρίζοντας ότι χρειάζονται περισσότερα δεδομένα και εκπαίδευση, καθώς το Τέξας και η υπόλοιπη χώρα κατασκευάζουν περιοχές σε γνωστές πλημμυρικές πεδιάδες όπως αυτές που έχουμε στην Κω.
Μπορούμε να επιλέξουμε να αναπτυχθούμε σε σχέση με υψηλό κίνδυνο ή μπορούμε να επιλέξουμε να μην το κάνουμε. Μπορούμε να μείνουμε μακριά από τον κίνδυνο.
Το Τέξας όπως η Κως υιοθέτησε το πρώτο σχέδιο για τις πλημμύρες. Κάνουμε και βλέπουμε. Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι μετακινούνται εκτός των αστικών περιοχών , οι φορείς υιοθετούν ολοένα και περισσότερο κανόνες που δίνουν λιγότερη έμφαση στη διαχείριση των πλημμυρικών πεδιάδων.
Οι Ιωαννίτες μηχανικοί έφτιαξαν το μεσαιωνικό κάστρο της Κω σε μία όχι ενδεδειγμένη τοποθεσία, όμως μακριά από ποταμούς και όχι ακριβώς δίπλα σε ενεργά ρήγματα. Μπόρεσαν να το πετύχουν ακολουθώντας αρχαίους κανόνες, προδιαγραφές προτιμώντας να βυθίζεται κάποια χιλιοστά, ενώ σήμερα με τα προηγμένα μέσα που διαθέτουμε δεν χωροθετούμε σωστά μία νέα κατασκευή επειδή συχνά υποβαθμίζουμε τον κίνδυνο και τα μεταβαλλόμενα κλιματικά μοντέλα.
Όταν μια καταιγίδα καταστρέφει μια περιοχή, συχνά αυτή ξαναχτίζεται ακριβώς εκεί που ήταν.Ο καθορισμός του τι μπορεί να χτιστεί σε πλημμυρικές πεδιάδες επαφίεται σε μεγάλο βαθμό στους τοπικούς αξιωματούχους, οι οποίοι μπορεί να αισθάνονται άβολα να περιορίσουν τους ιδιοκτήτες ακινήτων με τη γη τους - από φόβο ότι κάτι τέτοιο θα βλάψει την τοπική οικονομία ή λόγω αδυναμίας να βρουν μια νέα καλύτερη θέση. Συχνά, ο στόχος δεν είναι να εμποδιστούν εντελώς οι άνθρωποι από το να χτίζουν εκεί, αλλά να δημιουργηθούν πρότυπα που το καθιστούν λιγότερο επικίνδυνο. Ακόμα και όταν τα μέρη υιοθετούν νέους κανόνες, η ανάπτυξη που προηγείται αυτών των κανόνων συχνά παρακάμπτεται. Το πόσο αυστηρά οι τοπικοί αξιωματούχοι ρυθμίζουν την ανάπτυξη στις πλημμυρικές πεδιάδες εξαρτάται όχι μόνο από την πολιτική βούληση αλλά και από την εκλογική πελατεία τους.
Οι ακτές που χάνονται δεν είναι κάτι το οποίο αφορά μόνο τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και τα νησιά του Αιγαίου. Είναι ένα θέμα που το ζούμε, το βλέπουμε αλλά το ξεχνάμε με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ένα υπαρκτό πρόβλημα.
Ο πολιτισμός μας έχει αλλάξει την παροχή ιζημάτων από τα ποτάμια, έχουμε εκτρέψει τις φυσικές ροές και έχουμε χτίσει σε ευάλωτη γη χωρίς να κατανοήσουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
Βλέπουμε ισχυρές, πιο υγρές καταιγίδες που εντείνονται ραγδαία λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας των ωκεανών οι οποίες θα πλήξουν εκτάσεις της ενδοχώρας των νησιών, όπου οι πληθυσμοί και οι υποδομές δεν είναι προετοιμασμένες.
Υπάρχουν ακτές που θα χαθούν σε λίγα χρόνια από τώρα και εδώ είναι ένα σπουδαίο βιβλίο ενός γεωλόγου παράκτιας περιοχής ο οποίος εκδίδει επείγουσα έκκληση για τη διάσωση της ακτής του Κόλπου, που έχει καλά μελετήσει.
Το νέο βιβλίο του Άντερσον δεν είναι εγχειρίδιο
Είναι μια ισχυρή σύνθεση δεκαετιών έρευνας, προσβάσιμη σε διαχειριστές γης, δασοφύλακες πάρκων, εκπαιδευτικούς και οποιονδήποτε ενδιαφέρεται για το μέλλον των ακτών. Βασισμένος σε μια καριέρα που εκτείνεται σε περισσότερα από 35 χρόνια επιτόπιας έρευνας, ο Άντερσον σκιαγραφεί τις δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της ανθρώπινης παρέμβασης σε μια από τις πιο οικολογικά και οικονομικά ζωτικές περιοχές της χώρας.
Για τον John B. Anderson, η Ακτή του Κόλπου είναι προσωπική. Ο ομότιμος καθηγητής Ωκεανογραφίας W. Maurice Ewing στο Πανεπιστήμιο Rice πέρασε τα πρώτα του χρόνια στη χερσόνησο Fort Morgan της Αλαμπάμα, όπου ο πατέρας του ήταν ψαράς σε βάρκες για πάρτι. Αυτή η δια βίου σύνδεση με την περιοχή, σε συνδυασμό με μια δεκαετή επιστημονική καριέρα, έχει κορυφωθεί στο νεότερο και πιο επείγον βιβλίο του: «Η εξαφάνιση της Ακτής του Κόλπου; Κλιματική Αλλαγή, Διατήρηση και Διάσωση της Αμερικανικής Θάλασσας».
«Αυτή είναι η τελευταία μου πρόταση», είπε ο Άντερσον. «Η κατάσταση είναι απελπιστική. Έχω εγγόνια στο λύκειο και στο πανεπιστήμιο, και όταν γίνουν μεσήλικες, τα προβλήματα που θα αντιμετωπίζουν στην ακτή του Κόλπου θα μπορούσαν να είναι ανυπέρβλητα».
Ο Άντερσον και οι μαθητές του έχουν συγκεντρώσει δείγματα πυρήνα από πολλαπλά παράκτια περιβάλλοντα, από το Ρίο Γκράντε μέχρι τη Φλόριντα, αποκαλύπτοντας μια ανατριχιαστική αντιστροφή από χιλιετίες παράκτιας σταθερότητας και ανάπτυξης. Εκεί που κάποτε άκμαζαν τα νησιά-φράγματα, οι χερσονήσοι και οι υγρότοποι, τώρα υπάρχει επιταχυνόμενη διάβρωση, απώλεια γης και πλημμύρες.
«Το Δέλτα του Μισισιπή θα έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί μέχρι το 2050», είπε ο Άντερσον. «Η πεδιάδα Τσένιερ της δυτικής Λουιζιάνα και τα οικοσυστήματα της Φλόριντα Έβεργκλεϊντς —κρίσιμα οικοσυστήματα— θα βυθιστούν επίσης σε μεγάλο βαθμό. Αυτό θα συμβεί σε μόλις 25 χρόνια από τώρα».
Η παρακμή των φραγματικών νησίδων και των υγροτόπων έχει συνέπειες πέρα από την αισθητική. Αυτοί οι φυσικοί σχηματισμοί χρησιμεύουν ως κρίσιμα προστατευτικά μέτρα κατά των τυφώνων και των κυμάτων καταιγίδας .
«Βλέπουμε μεγαλύτερες, πιο υγρές καταιγίδες που εντείνονται ραγδαία λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας των ωκεανών», είπε ο Άντερσον. «Και πλήττουν περισσότερες περιοχές της ενδοχώρας, όπου οι πληθυσμοί και οι υποδομές δεν είναι προετοιμασμένες».
Προειδοποιεί ότι βιομηχανικά κέντρα όπως το Freeport και το Galveston Ship Channel είναι εξαιρετικά ευάλωτα.
«Αυτές οι εγκαταστάσεις δεν κατασκευάστηκαν ποτέ έχοντας κατά νου το σημερινό κλίμα», είπε. «Οι καταιγίδες που βλέπουμε τώρα δίνουν στις κοινότητες λιγότερο χρόνο για να εκκενώσουν και αφήνουν πολύ μεγαλύτερη καταστροφή».
Πέρα από τις ανθρώπινες υποδομές, τα οικοσυστήματα της περιοχής καταρρέουν. Τα δέλτα Bayhead - ζώνες πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά στα άνω άκρα των εκβολών ποταμών όπως ο κόλπος Galveston - υποχωρούν ραγδαία.
«Αυτοί και άλλοι υγρότοποι είναι εργοστάσια θρεπτικών συστατικών για τον Κόλπο», εξήγησε ο Άντερσον. «Υποστηρίζουν την αλιεία, την αποθήκευση άνθρακα και την ποιότητα του νερού. Δεν κατανοούμε ακόμη πλήρως τις επιπτώσεις της εξαφάνισής τους».
Ως ένας από τους λίγους επιστήμονες που γεφυρώνουν την έρευνα τόσο στις πολικές περιοχές όσο και στις ακτές του Κόλπου, ο Άντερσον προσφέρει μια μοναδική προοπτική στις παράκτιες αλλαγές. Το έργο του στην Ανταρκτική έχει επικεντρωθεί στις αλλαγές στο στρώμα πάγου και στην ιστορία της στάθμης της θάλασσας, δίνοντάς του μια βαθιά κατανόηση του πώς η κλιματική δυναμική διαμορφώνει τα παράκτια συστήματα με την πάροδο του χρόνου.
Σε αυτό το νέο βιβλίο, ο Άντερσον μεταφέρει ένα εύστοχο μήνυμα: Χωρίς σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη της ακτής του Κόλπου προσεγγίζουν την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, η ακτή όπως την ξέρουμε είναι καταδικασμένη.
«Η Λουιζιάνα, παρά όλα τα προβλήματά της, τουλάχιστον έχει αναγνωρίσει την επιστήμη», είπε ο Άντερσον. «Προσφέρουν εθνικούς εμπειρογνώμονες, επενδύουν σε έργα αποκατάστασης και δημοσιεύουν τακτικές εκθέσεις. Το Τέξας, από την άλλη πλευρά, έχει αντισταθεί στην επιστημονική εποπτεία και συνεχίζει να υποβαθμίζει την απειλή».
Παρόλα αυτά, ο Άντερσον βλέπει ελπίδα στα αναδυόμενα προγράμματα στο Ράις, στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και σε άλλα ιδρύματα.
«Χτίζουμε μια βασική ομάδα επιστημόνων που μπορούν να ηγηθούν της αντίδρασης», είπε. «Αλλά θα χρειαστούν σημαντικές αλλαγές».
Ο Άντερσον έγραψε το βιβλίο για ένα μορφωμένο ευρύ κοινό, όχι μόνο για συναδέλφους επιστήμονες. Εικονογραφημένο με περισσότερα από 100 σχήματα και χάρτες, στοχεύει να μεταφέρει αυτό που έχουν αποκαλύψει δεκαετίες έρευνας από ομοτίμους: Η τρέχουσα πορεία της ακτής του Κόλπου είναι μη βιώσιμη όπως άλλωστε αυτή που βιώνουν πολλές περιοχές των νησιών του Αιγαίου.
Γεωδίφης με πληροφορίες από το Πανεπιστήμιο Rice
περισσότερα,
https://news.rice.edu/news/2025/vanishing-shores-coastal-geologist-issues-urgent-call-save-gulf-coast
https://www.rice.edu/
https://www.tamupress.com/book/9781648432798/gulf-coast-demise/
https://phys.org/news/2025-07-shores-coastal-geologist-issues-urgent.html#google_vignette
https://grist.org/extreme-weather/disasters-are-a-human-choice-texas-counties-have-little-power-to-stop-building-in-flood-prone-areas/
https://www.texastribune.org/2025/07/09/texas-floods-growth-kerr-county-camp-mystic/