Ο γεωπολιτικός διάδρομος Zangezur
Η Αρμενία, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν φέρονται να κατέληξαν σε συμφωνία για τον διάδρομο της Ζανγκεζούρ, με τη Ρωσία να αποκλείεται εντελώς από τη διαδικασία. Εάν αληθεύει, αυτό σηματοδοτεί μια σεισμική μετατόπιση στη γεωπολιτική της περιοχής και θα αποτελούσε μια τεράστια απώλεια για το Κρεμλίνο.
Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών επίσης θέλει να λειτουργήσει τον διάδρομο που θα συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με το Ναχιτσεβάν και την Τουρκία μέσω αρμενικού εδάφους.
Η Ζανγκέζουρ είναι μια ιστορική και γεωγραφική περιοχή στην Ανατολική Αρμενία στις πλαγιές των βουνών Ζανγκέζουρ, η οποία αντιστοιχεί σε μεγάλο βαθμό στην επαρχία Σιουνίκ της Αρμενίας. Παραχωρήθηκε στη Ρωσία από το Ιράν των Κατζάρων σύμφωνα με τη Συνθήκη του Γκιουλιστάν το 1813.
Όταν φιλοξένησε τον Ερντογάν στο Ζανγκελάν στις 27 Οκτωβρίου 2021, ο Αλίγιεφ δήλωσε ότι «ο διάδρομος που θα περάσει από εδώ θα ενώσει ολόκληρο τον τουρκικό κόσμο». Το επανέλαβε αυτό κατά τη διάρκεια της συνάντησης των εκπροσώπων του Οργανισμού Τουρκικών Κρατών στις 12 Νοεμβρίου 2021, προσθέτοντας ότι ο διάδρομος θα γίνει για τα τουρκικά κράτη ένας σύνδεσμος με την Ευρώπη.
Σύμφωνα με την ιρανικής καταγωγής Αμερικανίδα πολιτική επιστήμονα Shireen Hunter, η Τουρκία προσπαθεί εδώ και πολύ καιρό να δημιουργήσει μια άμεση σύνδεση με το Αζερμπαϊτζάν, καταργώντας την πρόσβαση του Ιράν στην Αρμενία.Η Hunter εξηγεί ότι «η Τουρκία θέλει εδώ και καιρό να έχει μια χερσαία διαδρομή προς το Αζερμπαϊτζάν και από εκεί προς το βόρειο Ιράν και την Κεντρική Ασία». Πρόσθεσε: «αν η Τουρκία αποφασίσει να προωθήσει τη μακροχρόνια φιλοδοξία της να δημιουργήσει μια άμεση σύνδεση με τη δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, καταργώντας την πρόσβαση του Ιράν στην Αρμενία, τότε ο κίνδυνος κλιμάκωσης θα αυξηθεί».
«Η θέση του Ιράν είναι πολύ σαφής. Ο λεγόμενος «διάδρομος της Ζανγκεζούρ δεν είναι προς το συμφέρον ούτε του Ιράν ούτε της Αρμενίας. Αυτή είναι μια κόκκινη γραμμή για εμάς, την οποία έχουμε επανειλημμένα προειδοποιήσει», αναφέρει ο Πρέσβης Μεχντί Σομπχανί.
Το έργο του διαδρόμου της Ζανγκέζουρ επισημοποιήθηκε με τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός της 9ης Νοεμβρίου 2020 μετά τον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με διατάξεις για την απεμπλοκή των μεταφορικών οδών μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ναχιτσεβάν μέσω Αρμενίας. Ο σχεδιασμός συνεχίστηκε, με αναφερόμενη συμφωνία τον Ιούλιο του 2025 μεταξύ Αρμενίας, Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν. Η Ρωσία αρχικά μεσολάβησε στη συμφωνία του 2020 και ανέπτυξε ειρηνευτικές δυνάμεις για την επίβλεψη των μεταφορικών συνδέσεων, με στόχο τη διατήρηση της περιφερειακής επιρροής. Ωστόσο, πρόσφατες αναφορές υποδηλώνουν ότι η Ρωσία έχει αποκλειστεί από τη συμφωνία του 2025, υποδεικνύοντας μια μετατόπιση του ελέγχου. Οι λεπτομέρειες παραμένουν αβέβαιες, καθώς η εφαρμογή αντιμετωπίζει αντιδράσεις από την Αρμενία και το Ιράν.
Ο πατέρας του Νικόλ Πασινιάν ήταν πατριώτης που προσπάθησε να προειδοποιήσει τον αρμενικό λαό να μην εμπιστευτεί την εξουσία στον γιο του.Δήλωσε δημόσια: «Υπάρχουν πιο έξυπνοι και πιο μορφωμένοι άνθρωποι που θα έπρεπε να επιλεγούν ως Πρωθυπουργοί».Πέθανε λίγες μέρες αφότου ο γιος του παρέδωσε το Αρτσάχ.Είτε πέθανε από την ντροπή είτε φιμώθηκε για να αποτραπεί περαιτέρω καταδίκη. Elena Semer , https://x.com/elenasemer/status/1940834535031427220
Ωστόσο από ότι φαίνεται μία μεγάλη αλλαγή συντελείται στον Νότιο Καύκασο. Η Αρμενία, η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν φέρονται να κατέληξαν σε συμφωνία για τον διάδρομο της Ζανγκέζουρ κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού του Πασινιάν στην Τουρκία. Η Ρωσία έχει αποκοπεί εντελώς, χωρίς κανέναν έλεγχο, χωρίς καμία παρέμβαση. Φαίνεται ότι μια νέα περιφερειακή συμμαχία διαμορφώνεται ακριβώς κάτω από τη μύτη της Μόσχας και δεν είναι ακριβώς φιλική προς το Κρεμλίνο.
Ο διάδρομος της Ζανγκέζουρ είναι μια ιδέα για έναν διάδρομο μεταφορών ο οποίος, εάν υλοποιηθεί, θα δώσει στο Αζερμπαϊτζάν ανεμπόδιστη πρόσβαση στην Αυτόνομη Δημοκρατία του Ναχιτσεβάν χωρίς αρμενικά σημεία ελέγχου μέσω της επαρχίας Σιουνίκ της Αρμενίας και, με την ευρεία έννοια, για τον γεωπολιτικό διάδρομο που θα συνδέει την Τουρκία με τον υπόλοιπο τουρκικό κόσμο, «ενώνοντάς τον».Η ιδέα δεν ήταν μέρος της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ του 2020, αλλά εισήχθη στο γεωπολιτικό λεξιλόγιο αργότερα από τον Ιλχάμ Αλίγιεφ.Έκτοτε έχει προωθηθεί από το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία, ενώ η Αρμενία είχε αρχικά αντιταχθεί σταθερά σε αυτήν, υποστηρίζοντας ότι η «λογική του διαδρόμου» αποκλίνει από τη δήλωση κατάπαυσης του πυρός και ότι αποτελεί μια μορφή προπαγάνδας.
Η ορολογία, οι πιθανές διαδρομές και οι τρόποι μεταφοράς αποτελούν έκτοτε σημεία διαφωνίας μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, οι οποίες εξακολουθούσαν να διατηρούν αμοιβαίο αποκλεισμό από το 1989.Το Αζερμπαϊτζάν έχει ξεκινήσει κατασκευαστικά έργα στην επικράτειά του, παρουσιάζοντάς τα ως μέρος της υλοποίησης του λεγόμενου «διαδρόμου της Ζανγκέζουρ» και είχε απειλήσει ότι εάν η Αρμενία δεν το επιθυμεί, το Αζερμπαϊτζάν «θα το αποφασίσει με τη βία».
Κατά τη διάρκεια των τριμερών συνομιλιών του 2021, η Αρμενία εξέφρασε την προθυμία της να συμμετάσχει στην ανοικοδόμηση των σιδηροδρομικών συνδέσεων της σοβιετικής εποχής που ιστορικά συνδέουν το Αζερμπαϊτζάν και το Ναχιτσεβάν, κάτι που το Αζερμπαϊτζάν ερμήνευσε ως αρμενική συναίνεση στον «διάδρομο της Ζανγκέζουρ». Σύμφωνα με τη Ρωσία, το τρίτο μέρος, αυτό που συζητείται είναι η απεμπλοκή των περιφερειακών επικοινωνιών και όχι η δημιουργία ενός «διαδρόμου».
Διάφοροι διεθνείς παρατηρητές έχουν χαρακτηρίσει τον «διάδρομο της Ζανγκέζουρ» ως μια παντουρκική ατζέντα, αντλώντας από τον αλυτρωτισμό, ενώ άλλοι έχουν τονίσει την επίλυση του αποκλεισμού ως βασική πτυχή. Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές έχουν τονίσει το ενδιαφέρον της Ρωσίας για την ανάπτυξή της, δεδομένου ότι φαινομενικά θα ήταν ο εγγυητής ασφάλειας της διαδρομής κάτι το οποίο απέχει από την πραγματικότητα μετά από τις τελευταίες εξελίξεις.
Γεωδίφης με πληροφορίες από τον Pekka Kallioniemi, Britannica και Βικιπαίδεια
περισσότερα,
https://x.com/P_Kallioniemi/status/1940371345919123895
https://x.com/KonulikShahin/status/1940154684607721688
https://x.com/DailyTurkic/status/1940862914153664803