Η Κανδελιούσα και η ναυτική τραγωδία του 1915

Η νήσος Madonna του Charles Newton,1862.

Το πρωί της 13ης Αυγούστου 1915, το υπερωκεάνιο Royal Edward περνά το βρετανικό νοσοκομειακό πλοίο Σουδάν, με αντίθετη κατεύθυνση. Ένα γερμανικό υποβρύχιο UB-14 που ήταν κοντά στην Κανδελιούσα είδε τα δύο πλοία και έδωσε τη δυνατότητα στο Σουδάν να περάσει. 

Εστίασε την προσοχή του στο Royal Edward το οποίο βρισκόταν περίπου 11 χλμ. από τη βραχονησίδα. Μία από τις δύο τορπίλες του UB-14 βρίσκουν το πλοίο στην πρύμνη και βυθίζεται σε 6 μόλις λεπτά. Το τραγικό αποτέλεσμα ήταν να χάσουν τη ζωή τους 1000 και να σωθούν 600 άνθρωποι. Οι ναυαγοί φθάνουν στην Αγ.Ειρήνη και περισυλλέγονται από τους Νισύριους. 

Η βύθιση του υπερωκεάνιου έγινε μόλις δύο μέρες πριν τη Σύναξη της Παναγιάς Σπηλιανής. Το πλοίο είχε επιταχθεί από το Αγγλικό Ναυαρχείο και μετέφερε στρατιωτικούς από την Αλεξάνδρεια στην Καλλίπολη της Τουρκίας. Ήταν ένα από τα πιο θανατηφόρα ναυάγια όλων των εποχών στον κόσμο και από τα μεγαλύτερα που έχουν σημειωθεί στη χώρα μας. 

Σήμερα το ναυάγιο κείται σε βάθος 570 μ. δυτικά της Κανδελιούσας.

Το βραχώδες νησάκι περιτριγυρίζεται βόρεια από τις ηφαιστειακές νησίδες Πυργούσα και Παχιά, ανατολικά από τον Γάιδαρο μια μικρή νησίδα κοντά στις ανατολικές ακτές της Τήλου, και νότια από τη Σύρνα. Έχει μέγιστο υψόμετρο 105μ., περίμετρο 5,5χλμ. και εμβαδόν 1,37χλμ. Από την απογραφή του 1991 και μετά παραμένει ακατοίκητο. Οι Τούρκοι λένε τη νησίδα Çerte Ada.

Στην Εγκυκλοπαίδεια των Κλασσικών Τοποθεσιών του Princeton σημειώνεται ως Κορδυλούσα [λατινικά Cordylusa] και πιθανόν να έχει κατοικηθεί από το 30 π.Χ. 

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο ίσως υπήρχαν φύλακες πύργων [φρυκτωροί] που επικοινωνούσαν-ανάβοντας συνθηματικές φωτιές με τους φύλακες της γειτονικής Παχιάς και της Πυργούσας.

Η Κανδελέουσα είναι γνωστή ως Φανάρι, εξαιτίας του 10μετρου σε ύψος πέτρινου φάρου που κατασκευάστηκε το 1890 από τη Γαλλική εταιρεία Οθωμανικών φάρων. 

Σε χάρτη της Ελλάδας του G.Delishe φαίνεται ότι το νησάκι διέθετε φάρο το 1683. Ωστόσο τόσο σε χάρτη του Walter Faden του 1791 όσο και σε χάρτη που δημοσιεύθηκε το 1862 από τον αρχαιολόγο Charles Newton σημειώνεται η βραχονησίδα ως Madonna. 

Ο παλιός φάρος πιθανότατα καταστράφηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1756, από το πολύ βίαιο σεισμικό συμβάν με μέγεθος 7.5 [ενδιάμεσου εστιακού βάθους], που εκδηλώθηκε μεταξύ Τήλου και Χάλκης.

Αν και γειτονεύει με σημαντικά κέντρα του Ηφαιστειακού Τόξου του Νοτιοανατολικού Αιγαίου, η Κανδιελούσα δεν δημιουργήθηκε από ηφαιστειακές δυνάμεις. Αποτελείται από ιουρασικούς ασβεστόλιθους ηλικίας 163-145 εκ.ετών. Συνορεύει με δύο περιθωριακά υποθαλάσσια ρήγματα που τρέχουν ΑΒΑ-ΔΝΔ και τα οποία κατά τους ιστορικούς χρόνους έχουν δώσει σεισμούς με μεγέθη έως 5.6 της κλίμακας Ρίχτερ.

Μία πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε αρκετούς ηφαιστειακούς θόλους βορειοανατολικά της νησίδας και νοτιοδυτικά της Νισύρου. Το  THETIS του ΕΛΚΕΘΕ, το 2000, στη βόρεια πλευρά ενός από τους ηφαιστειακούς θόλους ανακάλυψε έναν υποβρύχιο κρατήρα διαμέτρου αρκετών μέτρων σε βάθος 430 μέτρων.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Βικιπαίδεια

2.Νισυριακά Χρονικά, τόμος 16/Κων.Χαρτοφίλης

3.Geodynamics and Volcanism in the Kos-Yali-Nisyros Volcanic Field-

P.Nomikou, D.Papanikolaou and V.J.Dietrich

4.Σεισμοί της Ελλάδας- Β.Παπαζάχος

5.Ιστοσελίδα της Σοφίας Καραγιάννη με ένα ενδιαφέρον άρθρο για την Κανδελιούσα http://photographybysophiakaragianni.blogspot.gr/2016/10/blog-post_22.html

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Η ιουρασική Κανδελιούσα όπως την αποθανάτισε η Σοφία Καραγιάννη.

Ο νέος φάρος της Κανδελιούσας.

Η Madonna [αντι Κανδελιούσα] του Walter Faden σε χάρτη του 1791.

Η βραχονησίδα,η θέση του ναυαγίου και οι ηφαιστειακές δομές στον θαλάσσιο χώρο.

Η βραχονησίδα, η θέση του ναυαγίου και οι ηφαιστειακές δομές στον θαλάσσιο χώρο.

Το υπερωκεάνιο Royal Edward;

Το πρωί της 13ης Αυγούστου, το Royal Edward πέρασε το βρετανικό νοσοκομειακό πλοίο Soudan, κατευθυνόμενο προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο Heino von Heimburg στο γερμανικό υποβρύχιο UB-14 ήταν ανοιχτά της νήσου Κανδελιούσα και είδε και τα δύο πλοία. Επέτρεψε στο Σουντάν να περάσει ανενόχλητο και εστίασε την προσοχή του στο ασυνόδευτο Royal Edward περίπου 11 χλμ από την Κανδελιούσα.Εκτόξευσε μία από τις δύο τορπίλες του UB-14 από περίπου 1,6 χλμ μακριά και χτύπησε το Royal Edward στην πρύμνη.Το πλοίο βυθίστηκε μέσα σε έξι λεπτά. Στη φωτογραφία ναυαγοί μετά τη βύθιση. Οι Times ανέφεραν το 1915 ότι μετέφερε 32 αξιωματικούς, 1350 στρατιώτες και πλήρωμα 220 ατόμων, συνολικά 1602 στο πλοίο. Φωτογραφία από τη Βικιπαίδεια/ Ndovu09.