Ντόρο Λεβί, ο διανοούμενος αρχαιολόγος

Doro Levi [Τεργέστη, 1η Ιουνίου 1898 - Ρώμη, 3 Ιουλίου 1991]. Φωτο-οικογένεια Soldati.

«Ο καθένας μπορεί να κάνει ιστορία. Μόνο ένας μεγάλος άνθρωπος μπορεί να την γράψει» Oscar Wilde.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Ντόρο Λεβί ήταν ένας σπουδαίος άνθρωπος. Όταν πέθανε το 1991, οι εφημερίδες έγραψαν ότι ο Νέστορας της ιταλικής αρχαιολογίας είχε φύγει για πάντα. Μεταξύ 1937 και 1938, σε ανασκαφές που έγιναν υπό την επίβλεψη του, του άρεσε να διηγείται, «η δημοσίευση της πρώτης αρχαιολογικής έρευνας ήταν σαν την πρώτη αγάπη.»Εργάστηκε στην Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας για τριάντα χρόνια από το 1947. Υπό την καθοδήγηση του έγινε η ανασκαφή του Μινωικού Ανακτόρου της Φαιστού στην Κρήτη.

Το πρώτο 15νθημερο του Ιουνίου 1922, ο Ντόρο Λεβί ως φοιτητής μαζί με τον διευθυντή της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας, Alessandro della Setta, βρέθηκαν στην Κέφαλο Κω στο πλαίσιο της ανασκαφής της σπηλιάς της Άσπρης Πέτρας. Στο δυτικό άκρο του νησιού, η ανασκαφή της σπηλιάς θα φέρει στο φως, θραύσματα πήλινων νεολιθικών δοχείων, ελλειψοειδείς μυλόπετρες, πολλά κομμάτια αγγείων, πήλινα δοχεία πήλινο λεπίδες και εργαλεία οψιδιανού, αντικείμενα καλλωπισμού ,υπολείμματα τροφών κά. Στο τέλος θα προκύψει ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο, το «Grotta di Aspripetra a Coo» για σπηλαιολόγους, αρχαιολόγους, γεωλόγους και τόσες άλλες ειδικότητες.

Ο Ντόρο [Θεόδωρος] Λεβί γεννήθηκε το 1898 από μια οικογένεια εμπόρων στην Τεργέστη των γλωσσών και πολιτισμών, σε μια μεγάλη εβραϊκή κοινότητα, όπου το εμπόριο και οι επιχειρήσεις ζούσαν με τις ιστορίες και στίχους του Ουμπέρτο Σάμπα ,του Ίταλο Σβέβο και του James Joyce. Ο Ντόρο Λεβί ήταν αλυτρωτιστής και πατριώτης και συμμετείχε εθελοντικά, όπως και πολλοί συνομήλικοί του, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μία επιλογή που όμως δεν τον έσωσε, είκοσι χρόνια αργότερα, από τους φυλετικούς νόμους.

Οι αντικιστικές μελέτες τον οδήγησαν στην Ανατολική Μεσόγειο, διότι πίστευε «ό, τι γεννιέται στην Ανατολή, ενοποιείται στη Δύση, και επιστρέφει στην Ανατολή», όπως έγραψε ένας συνάδελφος του .

Ο Ντόρο Λεβί θα βρεθεί στο Κάλιαρι το 1935 ως καθηγητής Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Ελληνικής και Ρωμαϊκής ιστορίας, και ως Έφορος αρχαιοτήτων και έργων τέχνης στη Σαρδηνία. Ήταν 30 ετών με μεγάλη εμπειρία σε σπουδές που κάλυπταν όλες τις περιόδους και γεωγραφίες από την Ετρουρία στην Ελλάδα, από την Κρήτη στην Κύπρο και την γειτονική Ανατολή. Διαβασμένος και πολύγλωσσος, με καλό δίκτυο διεθνών σχέσεων και κοσμοπολίτικη κουλτούρα έζησε στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα ανάμεσα σε πρεσβείες και με διπλωμάτες της Ευρώπης ,της Αφρικής , της Μεσογείου και της Ασίας.

Ο Λεβί σύντομα θα έλθει αντιμέτωπος με  ρατσιστικούς νόμους που, το Σεπτέμβριο του 1938, ο Μουσολίνι δημοσιοποίησε στην πατρίδα του Τεργέστη και των οποίων έπεσε θύμα μαζί με χιλιάδες άλλους Ιταλούς.

Στη Φλωρεντία, το δεύτερο σπίτι του, ο Λεβί μαθαίνει τον Δεκέμβριο του 1938, ότι έπρεπε να φύγει από την Κάλιαρι για την Αμερική. Εκεί θα γίνει καθηγητής στο Πρίνστον μέχρι το 1945.

Τότε σαν αρχαιολόγος συνεργάζεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες στον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο για να σώσει τα ιταλικά μνημεία από το βομβαρδισμό των συμμάχων. Αφού διώχτηκε από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι, το 1946 ίδρυσε μια επιτροπή για την αποκατάσταση των ευρωπαϊκών έργων τέχνης που υπέστησαν βλάβη από τον πόλεμο.

Ο ιταλοεβραίος διανοούμενος το 1946 επανέρχεται στο Κάλιαρι. Το 1947 φεύγει για την Ελλάδα, ως λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Κάλιαρι. Το 1967 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε στην Ρώμη, στις 3 Ιουλίου 1991.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Βικιπαίδεια

2.Ιστοσελίδα,sardegnasoprattutto.com

3.Grotta di Aspripetra a Coo- Doro Levi

Το εσωτερικό της Ασπρης Πέτρας όπως την είδε ο Λεβί.

Εργασίες στο σπήλαιο Άσπρη Πέτρα της Κεφάλου το 1922.