Το ανατολικό άκρο της χερσονήσου της Κνίδου

Η χερσόνησος της Κνίδου, νοτιοανατολικά της Κω.

Νεότερα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν ότι η Κνίδος είχε τουλάχιστον 2 αστικά κέντρα, ένα νεότερο στο Κάβο Κριός, ένα παλαιότερο κλασικό και ίσως ένα αρχαϊκό στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου. Την κλασική Κνίδο φέρεται ότι ίδρυσαν οι Κάρες στην πεδιάδα Burgas  σε τοποθεσία που απέχει περίπου 2 χλμ. από τη θάλασσα.

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, «όταν ο Πέρσης στρατηγός Άρπαγος κατέκτησε την Ιωνία, οι Κνίδιοι άρχισαν να σκάβουν ισθμό -κανάλι- μήκους 5 σταδίων [περίπου 925μ.], για να μετατρέψουν το ακρωτήριο σε νησί. Όμως, αυτή την προσπάθεια σταμάτησε το μαντείο των Δελφών με το χρησμό της Πυθίας και αμαχητί παραδόθηκαν στους Πέρσες». Συχνά επικρατεί σύγχυση μεταξύ του ισθμού του νησιού του Κάβου Κριός [νεότερη πόλη] με τον σπουδαιότερο ισθμό της Χερσονήσου της Κνίδου. Προφανώς, ο ιστορικός αναφέρεται στον Ισθμό της Κνίδου.

Επίσης λέγεται ότι η Κνίδος μέσα σε ένα τείχος 4 χιλιομέτρων ενισχυμένο από 40 πύργους, στην ακμή της, είχε πάνω από 70.000 κατοίκους. Μάλλον πρόκειται για υπερβολή ή για σύγχυση που έχει να κάνει και με την παλαιότερη ανατολική Κνίδο.

Ο Αριστοτέλης αναφέρει το Τριόπιο και όχι την Κνίδο, γιατί στην εποχή του [πριν το 320 π.Χ] η πρωτεύουσα της πόλης φαίνεται ότι δεν έχει μεταφερθεί στην δυτική άκρη της χερσονήσου. Η μεταφορά της αρχαίας πόλης στο Κάβο Κριός, απέναντι από την Καρδάμαινα Κω, σύμφωνα με αρχαιολογικά στοιχεία έγινε γύρω στο 360 π.Χ.

Σημαντικό ρόλο στην επιλογή της νέας θέσης ίσως έπαιξε ο σεισμός του 411 π.Χ με μέγεθος Μ6.8 από το κοντινό Ρήγμα Κω. Μεγάλες κατολισθήσεις και καθιζήσεις μπορεί να εμφανίστηκαν μετά τον καταστροφικό σεισμό. Ελάχιστα κτίρια ίσως έμειναν όρθια ενώ τεράστιες ρωγμές και παραμορφώσεις του εδάφους πρέπει να σημειώθηκαν στην αλλουβιακή πεδιάδα της αρχαίας Κνίδου. Αυτό το σπουδαίο γεγονός πιθανόν επηρέασε τους Κνιδίους στην επιλογή του χώρου του νέου οικισμού. Μετακινήθηκαν στην δυτική άκρη της χερσονήσου Datca, στο σημερινό Κάβο Κριός, σε πιο βραχώδες έδαφος προκειμένου να εγκαταλείψουν τα χαλαρά εδάφη που πρόδωσαν τις κατοικίες τους.

Σχετικά με τα τοπωνύμια της Κνιδίας χερσονήσου το όνομα Datca προέρχεται από το Σταδία, ένα αρχαίο όνομα της Κνίδου το οποίο από Tadya, έγινε Dadya και στη συνέχεια Datca.

Η πόλη όσο και η χερσόνησος της Ντάτσα για ένα σύντομο χρονικό διάστημα στις αρχές του 20ου αιώνα, ήταν γνωστή ως Resadiye τιμώντας τον προτελευταίο Σουλτάνο Reşad. Μερικοί χάρτες εξακολουθούν να αναφέρουν τη χερσόνησο κάτω από αυτό το όνομα.

Η εύφορη γη της Ντάτσα συναντάται στη μέση της χερσονήσου νοτιοδυτικά του ισθμού της Κνίδου. Το 1880, ο υδρογράφος και ναύαρχος Thomas.A.Spratt επισκέφθηκε την περιοχή λέγοντας: «Η κοιλάδα της Datca είναι πολύ εύφορη, με ελαιώνες, αμυγδαλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα, με άφθονο νερό, αν χρησιμοποιηθεί σωστά».

Η άποψη του καπετάνιου Spratt ότι τα ερείπια της Datca αντιπροσωπεύουν την Δωρική πόλη της Ακάνθου, μία πόλη της Καρίας, κοντά στην Κνίδο που είχε καταστραφεί από πολύ παλιά, υιοθετήθηκε φυσικά από τους επόμενους χαρτογράφους για έναν και μόνο λόγο, επειδή ήταν ο μοναδικός που διερεύνησε διεξοδικά τη χερσόνησο της Κνίδου.Η ταυτοποίηση στηρίζεται σε λιγοστές ενδείξεις και αρχεία σχετικά με την εν λόγω πόλη.

Ο Πλίνιος αναφέρει μια πόλη που ονομάζεται Πηγούσα ή Σταδία ή Τριοπία, κοντά στην Ανατολική Κνίδο: Το όνομα Πηγούσα εξηγείται εύκολα από τις πηγές της πεδιάδας Ντάτσα.

Η Στάδια φαίνεται ότι επιβίωσε περισσότερο από την πατρική πόλη, ως επισκοπή το 787 μ.Χ, ενώ αναφέρεται τον 13ο αιώνα, όμως έπειτα χάνονται τα ίχνη της.

Αξιοσημείωτο είναι το τοπωνύμιο Kaviskandiya -Κέιπ του Πίρι Ρέις [το 1520, Divan Burnu σήμερα] είναι προφανώς ελληνικής προέλευσης και έχει άμεση σχέση με το Ακρωτήριο Kav Kriyo. Στην αρχαιότητα μάλλον ονομαζόταν Ακρωτήριο του Αλεξάνδρου; Πράγματι, ο Μ.Αλέξανδρος μετατρέπεται σε Iskander από τα αραβικά, από όπου ίσως προέρχεται η τοποθεσία Iskandiya.

Παλιά η χωροθέτηση των χωριών γινόταν σε θέσεις που δεν ήταν ποτέ κοντά στην ακτογραμμή, αλλά πάντα σε απόσταση τουλάχιστον 1,5 χλμ. από τη θάλασσα, σε ένα σχετικά ασφαλές ύψος στην πλαγιά ενός λόφου. Από τους αρχαιοτάτους χρόνους ο κύριος λόγος ήταν ο φόβος των πειρατών.

Οι κάτοικοι προσπαθούσαν να ευνοηθούν από την περίπλοκη γεωλογία και τις ακτές της χερσονήσου με νησιά και νησίδες. Σήμερα χωριά ή νησιά της χερσονήσου, όπως η Πολυπόδουσα ένα νησί της Κνιδίας, αποτελούν φυσική προέκταση της, βρίσκονται σε ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της Καραϊβικής Θάλασσας. Η πειρατεία παρέμεινε ένα σοβαρό πρόβλημα ασφαλείας μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα και ιδιαίτερα κατά την αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το ζήτημα συχνά απαιτούσε ξένη επέμβαση.

Γεωδίφης

Πηγές

1.Κώια-Ι.Ζαρράφτης

2.Naviguer au large du cap Triopion- Al.Bresson

3.Βικιπαίδεια

4.Datcha- Stadia- Halikarnassos -F. W. Hasluck

5.Historical Geography of Asia Minor-W.M.Ramsay

6.Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού,www.fhw.gr/

Δωρικό Ιερό του Απόλλωνα στο Emecik, στην ανατολική Κνίδο. Τα αποτελέσματα των αρχαιολογικών ανασκαφών δείχνουν τη σημασία του Απόλλωνα για την αρχαιολογία της Datca. Το δάπεδο της βεράντας είχε χρησιμοποιηθεί για τελετές θυσίας από την ύστερη γεωμετρική περίοδο [760-700 π.Χ], ιδιαίτερα τους αρχαϊκούς χρόνους. Είναι ενδιαφέρον ότι είχε εγκαταλειφθεί κατά την κλασική εποχή μέχρι τον 4ο αιώνα π.Χ. Η ιερή περιοχή Emecik / Sarıliman είχε σημασία μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ.

Χάρτης με τοπωνύμια, χερσαία και υποθαλάσσια ρήγματα και ιστορικούς σεισμούς [μέγεθος,έτος] της Χερσονήσου της Κνίδου.