Ενα μυστηριώδες περιστατικό 6 μήνες πριν τον σεισμό της 21ης Ιουλίου 2017

Η τοποθεσία στην Λάμπη Κω όπου συνέβη το παράξενο περιστατικό των Αλκυονίδων, πριν από τις 19/4/2018.

Οι αρχαίοι πίστευαν ότι οι θεοί έβαζαν το χεράκι τους για να βελτιωθεί ο καιρός ώστε τα πτηνά να είναι σε θέση να αναπαραχθούν στις φωλιές τους. Ομως δεν έχουμε κάθε χρόνο Aλκυονίδες μέρες. Υπήρξαν χρονιές χωρίς αυτές ενώ άλλες φορές δεν ήταν σταθερές. Στα νησιά συνήθως παρατηρούνται το δεύτερο 15νθήμερο του Ιανουαρίου, στην καρδιά του χειμώνα. Η καλοκαιρία των Αλκυονίδων ημερών συμβαίνει στη περιοχή μας επειδή παρατηρείται υψηλή βαρομετρική πίεση με αποτέλεσμα να μη δημιουργούνται άνεμοι και ο καιρός να είναι καλός και ηλιόλουστος.

Όπως και να έχει το ζήτημα, τέλη Γενάρη του 2017, στην Κω είχε καλό καιρό [ή έτυχε] και ηλιοφάνεια. Οι μέρες προσφέρονταν για βόλτα και άσκηση κοντά στην παραλία. Ενα ωραίο πρωινό μια συμπολίτισσα μας πήρε τα σκυλιά, για περίπατο κοντά στο σπίτι της, στην παραλία της Λάμπης. Παρέα με τα οικόσιτα έρχεται αντιμέτωπη με ένα πρωτόγνωρο θέαμα το οποίο μας περιγράφει: «Εκείνες τις μέρες μετά τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, έκανε κάποιες καλοκαιρίες. Πρέπει να είχα πετύχει τις Αλκυονίδες, να ήταν μέσα Γενάρη. Όταν βγήκα στην θάλασσα είδα ότι είχε κατέβει η στάθμη της αρκετά, παραξένεψα! Η θάλασσα είχε τραβηχτεί κάνα 10 μέτρο μέσα και φαινόντουσαν οι πέτρες και η πλάκα που έχει εκεί στην περιοχή. Έμεινε έτσι για μέρες, γιατί το παρατηρούσα όταν πήγαινα με τα σκυλιά βόλτα κάθε μέρα. Βγαίνοντας απο το δρόμο του σπιτιού που είναι κάθετος στον παραλιακό, είδα το φαινόμενο όταν βγήκα κατευθείαν στην παραλία. Εκτεινόταν μέχρι και του Ζαχαριά το ξενοδοχείο. Απο το ακρωτήρι που είναι το φυλάκιο μέχρι και του Ζαχαριά. Κράτησε μέρες το φαινόμενο και με παραξένεψε πολύ».

Ήταν πράγματι ένα ασυνήθιστο φαινόμενο που παρατηρήθηκε τον περασμένο χειμώνα όταν στην περιοχή επικρατούσε καλοκαιρία.

Η φυρονεριά [άμπωτη] έχει να κάνει με την πτώση της στάθμης του νερού, και το τράβηγμα των νερών. Πρόκειται για έναν σημαντικό τρόπο με τον οποίο η Σελήνη επηρεάζει τη ζωή πάνω στη Γη με τη βαρυτική της έλξη η οποία προκαλεί τόσο την άμπωτη όσο και την πλημμυρίδα της παλίρροιας. Η παλίρροια είναι κύμα με κορυφή και κοιλία με περίοδο [12 ωρών και 25 λεπτών ή 24 και 50] ανάλογα με την γεωγραφική θέση. Το φαινόμενο της παλίρροιας εξαρτάται από τη διαμόρφωση της ακτογραμμής, από το βάθος της θάλασσας και το ανάγλυφο του βυθού. Στην χώρα μας η διαφορά της στάθμης της θάλασσας μεταξύ της πλημμυρίδας και της άμπωτης είναι μικρή. Το παλιρροϊκό εύρος στην Ελλάδα κυμαίνεται από 30-40 εκατοστά και σε εξαιρετικές περιπτώσεις είναι πάνω από 1 μέτρο. Στην παραλία της Λάμπης ήταν τουλάχιστον 10 μέτρα. Πρόκειται για μικροπαλιρροϊκή και ρηχή ακτή όμως φαινόμενο όπως αυτό δεν έχει γίνει γνωστό σε καλοκαιρίες. Έχουν παρατηρηθεί πλημμυρίδες από κύματα καταιγίδας κατά την διάρκεια έντονων καιρικών συνθηκών.    

Αναζητώντας την πιθανή αιτία του φαινομένου, κατέφυγα τόσο στο μετεωρολογικό δελτίο όσο και στο σεισμολογικό αρχείο της συγκεκριμένης περιόδου. Το πρώτο δεν έδειξε κάτι το ιδιαίτερο, όμως το αρχείο των σεισμών του τελευταίου 15/μερου του Γενάρη είναι ενδιαφέρον. Την τοπική ώρα 21:19:22.2 στις 24-1-2017 εκδηλώθηκε σεισμός με μέγεθος Μ2.1 στον Κόλπο του Κεραμεικού. Ακολούθησε το επόμενο απόγευμα στις 25-1-2017 και ώρα 03:19:32.9 ένας σχετικά ισχυρός σεισμός, πιο νοτιοανατολικά, με μέγεθος Μ4.1 και εστιακό βάθος σχεδόν επιφανειακό [λιγότερο από 2χλμ]. Τα δύο επεισόδια μαζί με τα μικρότερα που ακολούθησαν, προήλθαν από τον χώρο όπου συναντάται ένα από τα σημαντικότερα ρήγματα της περιοχής. Το ρήγμα Gokova Transfer, από την δραστηριότητα του οποίου ανοίγει εδώ και χιλιάδες χρόνια ο Κεραμεικός Κόλπος.

Ενας κάτοικος της Datca, πόλη της χερσονήσου Κνίδου που απέχει 6χλμ. νοτιοδυτικά από το επίκεντρο, ανέφερε: «Ξύπνησα από τον σεισμό με τον ήχο να τρεμοπαίζει και το κρεβάτι να κουνιέται σε σύντομες, γρήγορες οριζόντιες κινήσεις για 2-3 δευτερόλεπτα. Τίποτα δεν μετατοπίστηκε στο σπίτι, χωρίς θόρυβο εκτός από το έδαφος». Η κύρια δόνηση της ακολουθίας εκδηλώθηκε 36 χλμ. από την Άκρα του Σκανδάριου. Οι σεισμοί δεν σταμάτησαν εκεί, συνεχίστηκαν στις 28/1 και 31/1 με φθίνοντα μεγέθη, 3.1 και 2.5 της κλίμακας Ρίχτερ.

Κατόπιν τούτου, ένα από τα ερωτήματα που μπορεί να τεθεί είναι αν η φρυονεριά σχετίζεται με την εν λόγω σεισμική ακολουθία ή όχι; Μήπως ήταν πρόδρομο γεγονός που κατά κάποιο τρόπο επηρέασε την εκδήλωση της 21ης Ιουλίου 2017;

Στην νότια ακτή της Σέραμ, το μεγαλύτερο νησί της επαρχίας Μολούκες στην Ινδονησία, οι κάτοικοι πιστεύουν ότι οι σεισμοί συμβαίνουν μόνο κατά την άμπωτη της παλίρροιας. Σε γενικές γραμμές αυτή η πεποίθηση δεν μπορεί να γίνει δεκτή, δεδομένου ότι ένα τέτοιο απλό γεγονός θα είχε σίγουρα παρατηρηθεί εδώ και πολύ καιρό. Στην Σεράμ, βρέθηκε ότι σεισμοί συνέβησαν περίπου 2 ή 3 ώρες μετά την άμπωτη της παλίρροιας. Ωστόσο, μόνο σε ειδικές περιπτώσεις υπάρχει μια σχέση μεταξύ των δύο φαινομένων.

Η σχέση των σεισμών με τις παλίρροιες έχει εντοπιστεί κατά την ηφαιστειακή δραστηριότητα του Κρακατόα. Κατά το πρώτο μέρος η επίδραση των παλιρροιών στην σεισμική δραστηριότητα απουσιάζει, αναπτύσσεται όμως στα επόμενα στάδια. Με κάθε άμπωτη η σεισμική δραστηριότητα αυξάνεται. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί από το γεγονός ότι η προς τα κάτω υδροστατική πίεση εξουδετερώνει τις ανοδικές κινήσεις της ηφαιστειακής δραστηριότητας.

Στις αρχές του 1930, Ιάπωνες σεισμολόγοι βρήκαν μία σχέση μεταξύ σεισμών και παλίρροιας όταν η πόλη Ito είχε κλονιστεί από συνεχείς σεισμούς που συνέβαιναν γενικά σε ομάδες, σε σύντομο χρονικό διάστημα μιας ώρας. Οι αρχικές δραστηριότητες συνέπεσαν με το χαμηλό νερό και τελείωσαν με το υψηλό νερό. Στην προκειμένη περίπτωση η παλίρροια έφερε ως κυρίαρχη την δευτερεύουσα αιτία.

Όταν συμβαίνουν σεισμοί με μεγάλη παλίρροια, δεν είναι παράλογο να συμπεράνουμε οτι ο πυθμένας βυθίζεται. Σίγουρα ο συσχετισμός δεν μπορεί να είναι στενός: οι περισσότεροι σεισμοί θα συμβούν ανεξάρτητα από τις σχετικά μικρές μεταβολές της πίεσης του νερού. Μόνο όταν η κρούστα της γης, εξαιτίας των αυξανόμενων τεκτονικών δυνάμεων, γίνεται ώριμη για σεισμό, η παλίρροια θα επηρεάσει τη διαδικασία. Προφανώς τέτοια περιστατικά δεν είναι σπάνια. Η επίδραση είναι πολύπλοκη από το γεγονός ότι τα μέγιστα της σεισμικής συχνότητας δεν συμπίπτουν ακριβώς με την άμπωτη ή την πλημμύρα, αλλά συμβαίνουν με την άνοδο ή την πτώση της παλίρροιας. Κάποια πίεση μπορεί να προκαλέσει σεισμό, αλλά στη συνέχεια η σταθερότητα της κρούστας της Γης αποκαθίσταται για κάποιο χρονικό διάστημα. Ακόμη αν και το νερό ανεβαίνει ή πέφτει περισσότερο δεν θα συμβούν άλλοι σεισμοί. Επομένως, ο ρηχός κοντινός σεισμός μπορεί να έπαιξε ρόλο.

Το φαινόμενο των Αλκυονίδων, που ανέφερε η Φράνσυ Τσιούτσιου, ίσως έχει σχέση με άλλα δύο που παρατηρήθηκαν την ίδια περίοδο, περίπου 6 μήνες, πριν τον φονικό σεισμό του περασμένου καλοκαιριού. Την ιστορία του ψαρά και το νερό της πηγής του Τεκέ της Ιπποκράτους.Και τα τρία περιστατικά συμπίπτουν χρονικά. Τέλη Γενάρη έως και αρχές Φλεβάρη παρατηρούνται τόσο η χοάνη στο λιμάνι όσο και η ξαφνική ροή από θαλασσινό νερό της πηγής μέσα στην πόλη.  

Αν ήταν πρόδρομα επεισόδια του μεγαλύτερου σεισμού που ακολούθησε ή τυχαία προς το παρόν δεν μπορεί να απαντηθεί με βεβαιότητα. Ομως η σεισμική ακολουθία του Γενάρη ήταν η σημαντικότερη που είχε καταγραφεί, πριν από την 21η Ιουλίου, κάλλιστα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έναυσμα. Άλλωστε οι διεργασίες του Ρήγματος Gokova Transfer [δες χάρτη] επηρεάζουν το Ρήγμα Κω όσο και την συστάδα Ρηγμάτων Gokova. Αν μεταφέρθηκε η δραστηριότητα μετά από 6 μήνες στο γειτονικό ρήγμα δεν είναι καθόλου απίθανο. Ίσως, την ίδια περίοδο στην πόλη συνέβησαν και άλλα περίεργα περιστατικά, μέχρι στιγμής άγνωστα. Τελευταία άκουσα ότι οι αινιγματικοί θόρυβοι που ταλαιπώρησαν την Λάμπη μετά τον σεισμό έγιναν αντιληπτοί δυτικότερα και από άλλους κατοίκους της περιοχής.

Κλείνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω την Φράνσυ που μοιράστηκε τις σκέψεις και τους προβληματισμούς μαζί μας.

​

Γεωδίφης

Πηγές

1.Βικιπαίδεια

2.EMSC

3.Ιστοσελίδα, diss.rm.ingv.it/

4.Ημερολόγιο ενός προαναγγελθέντος σεισμού, ψηφιακό βιβλίο μπορείτε να το κατεβάσετε με τον σύνδεσμο

https://drive.google.com/file/d/0BxTgdOlHGoJcdWVEcVZZRndOLTg/view?usp=sharing

την Β΄Εκδοση

Χάρτης με μωβ γραμμές σημειώνονται τα εμπλεκόμενα ρήγματα με την σεισμική ακολουθία του τελευταίου 15/μερου του Γενάρη 2017 στον Κεραμεικό Κόλπο. Με κόκκινες γραμμές τα ρήγματα που ενεργοποιήθηκαν κατά το σεισμικό γεγονός της 21ης Ιουλίου. Με τον άσπρο κύκλο επισημαίνεται η περιοχή που συνέβη το φαινόμενο των Αλκυονίδων. Με κίτρινη υπογράμμιση είναι το κύριο συμβάν 4.1 της ακολουθίας του Γενάρη. Με αστέρι εμφανίζεται το επίκεντρο του φονικού σεισμού των 6.6.

Ο σεισμός στις 25-1-2017 με μέγεθος 4.1 συνέβη στην Χερσόνησο της Κνίδου, έξι μήνες πριν το συμβάν της 21ης Ιουλίου.