Ο Ιπποκράτης και οι Ασκληπιάδες στους Δελφούς
Περίπου το 1865, το Καστρί χτισμένο στη θέση των αρχαίων Δελφών. Χαμηλά διακρίνεται το μοναστήρι της Παναγίας - στη θέση του αρχαίου Γυμνασίου - που στις ανασκαφές γκρεμίστηκε και μεταφέρθηκε πιο κάτω στον ελαιώνα.[Φωτογραφία , Paul Baron des Granges].
«Θέσσαλος Ἱπποκράτης τ’ Ἀσκληπιοῦ ἐκγεγαῶτες οὐκ ἀπὸ δαιμονίου θῆκαν ἄεθλα τέχνης.εἰ γάρ τωι τὰ νοσοῦν τ’ ἀποτρέψαι κῦδος ὀπηδεῖ, τοῖσδε μόνοις θνητ[ῶν τοῦτ’ ἀπένειμε θεός».Αρχαία επιγραφή βρέθηκε στη Φωκίδα, Δελφοί, πρώτο μισό του 4ου αιώνα π.Χ, τη δημοσίευσε ο Pomtow στα «Νέα Δελφικά Ευρήματα II. Νέες Δελφικές Επιγραφές· Νέα Δελφικά Ευρήματα III. Ο Ιπποκράτης και οι Ασκληπιάδες στους Δελφούς 1-77, 303-338]».
Το έργο δημοσιεύθηκε στο Clio, to 1918: Contributions to Ancient History είναι το παλαιότερο ακαδημαϊκό περιοδικό για την αρχαία ιστορία, που ιδρύθηκε το 1897 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1901. Ονομάστηκε έτσι από την Κλειώ, τη μούσα των ιστοριών του Ηροδότου. Ωστόσο, δεν έφερε αυτό το όνομα εξαρχής. Οι πρώτοι πέντε τόμοι δημοσιεύθηκαν αποκλειστικά ως Contributions to Ancient History.Το Κλειώ εκδόθηκε από το 1901 έως το 1944 από τον Dieterich Verlag στη Λειψία.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Α. Ο ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΣΚΛΗΠΠΙΑΔΕΣ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ
- 1.Αγαλμα του Ιπποκράτη στους Δελφούς
- 2.Ηλικία θανάτου του Ιπποκράτη
- 3.Αγαλμα ασθενούς
- 4.Επίγραμμα
- 5.Χάλκινο αγαλματίδιο
- 6.Οι Νεβρίδες στους Δελφούς
Β.ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΟΜΤΟΦ
Γ.ΠΗΓΕΣ
Α.Ο ΙΠΠΟΚΡΆΤΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΣΚΛΗΠΙΆΔΕΣ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ.
Ο Γερμανός επιγραφολόγος και κλασσικός φιλόλογος Χανς Ρούντολφ Πόμτοφ γνώστης των επιγραφών των Δελφών αναλύει στη δημοσιευμένη εργασία του Delphische Neufunde II. Neue delphische Inschriften Delphische Neufunde III.Hippokrates und die Asklepiaden in Delphi από το 1918, στο παλαιότερο ακαδημαϊκό περιοδικό για την αρχαία ιστορία Κλειώ, αφιερωμένο στη μούσα των Ιστοριών του Ηροδότου, τη στενή σχέση με το τους Δελφούς των Ασκληπιάδων: πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την εποχή του Ιπποκράτη.
1.Άγαλμά του Ιπποκράτη αφιερωμένο από τον ίδιο ή τον γιο του Θεσσαλό;
«Θέσσαλος Ἱπποκράτης τ’ Ἀσκληπιοῦ ἐκγεγαῶτες οὐκ ἀπὸ δαιμονίου θῆκαν ἄεθλα τέχνης.εἰ γάρ τωι τὰ νοσοῦν τ’ ἀποτρέψαι κῦδος ὀπηδεῖ, τοῖσδε μόνοις θνητ[ῶν τοῦτ’ ἀπένειμε θεός» Το σχετικό επίγραμμα εκτιμά ο Pomtow ότι είναι του 4ου π.Χ. Στις τρεις πιθανότητες που τον προβλημάτισαν ως σοβαρές σκέψεις: είτε η βάση ανήκει σε προηγούμενο ανάθημα , είτε υποστήριζε ένα άγαλμα του Ιπποκράτη που ο ίδιος ο γιατρός είχε καθαγιάσει, είτε ο γιος του Θεσσαλός είχε ανεγείρει το άγαλμα του πατέρα του (λιγότερο πιθανό: το δικό του). Οι δύο τελευταίες περιπτώσεις (ειδικά η τρίτη) του φάνηκαν για πολύ καιρό οι μόνες πιθανές, αλλά και επειδή σημαντικές παραλληλίες σίγουρα μιλούσαν υπέρ του ίδιου του αγάλματος του Ιπποκράτη.
Σχεδόν σύγχρονο ένα προηγούμενο ανάθημα, το οποίο εδραιώνει τη σύνδεση μεταξύ των Ασκληπιάδων και των Δελφών, είναι τα ίχνη που άφησε εκεί ο θεῖος Ἱπποκράτης.
Συνολικά, η ροή της σκέψης και της διατύπωσης του έχει ως εξής:Ο Ιπποκράτης της Θεσσαλίας από την Κω έσωσε αυτόν τον άνθρωπο με τη βοήθεια της θεότητας μέσω της τέχνης του και τον καθαγίασε εδώ. Γιατί αν ένας θεός έδινε σε κάποιον την ικανότητα να θεραπεύει τέτοιες ασθένειες, τότε μόνο μεταξύ των θνητών ακολουθεί η αθάνατη φήμη. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι λέξεις διασώζειν και διασωζεσθαι θεωρούνται όροι, techu, για τη σωτηρία από ασθένεια και ότι η λέξη μόνοις πιθανώς αναφέρεται στα Ασκληπιεία και τους Ασκληπιάδες γύρω από τον Ιπποκράτη (τους γιους του, Θεσσαλό και Δράκωνα), αφού διαφορετικά το μονωι θα αρκούσε. Η εξήγηση ως άγαλμα του Ιπποκράτη προτάθηκε και όχι ως το άγαλμα ενός δεύτερου ασθενούς, ούτε για έναν Απόλλωνα κ.λπ., αλλά, όπως δείχνει το χαρακτηριστικό παράδειγμα του Γοργία, πιθανώς μόνο για το πορτρέτο του ίδιου του αφιερωμένου προσώπου. Διότι μια εκπληκτικά στενή σχέση αναδύθηκε μεταξύ του μεγάλου σοφιστή και του μεγάλου γιατρού, γεγονός που έκανε επίσης πιθανό έναν παραλληλισμό μεταξύ των αγαλμάτων τους. Ο Παυσανίας αναφέρει αυτό του Γοργία μόνο λόγω της επιχρύσωσής του, με τις λακωνικές λέξεις: Έριχρυσος δὲ εἰκών, ἀπόθημα Γοργίου τοῦ ἐκ Λεοντίνου, αὐτὰς Γοργίας ἐστiν (X 18.7). Αν το άγαλμα του Ιπποκράτη ήταν επίσης χρυσό, θα είχε ονομαστεί και αυτό από τον Περιηγητή. Όσον αφορά τον χρόνο της αφιέρωσης στον Γοργία γνωρίζουμε μόνο ότι έλαβε χώρα πριν από τη δεύτερη παραμονή του στην Αθήνα (η πρώτη είχε πραγματοποιηθεί το 427),
Ο Γοργίας πέρασε την τελευταία δεκαετία ή δεκαετίες του στη Θεσσαλία, και ο Ιπποκράτης το δεύτερο μισό της ζωής του.Ο πρώτος τιμάται, μεταξύ άλλων, από τον Ιώσιο των Φερών, ενώ ο Θεσσαλός, που πήρε το όνομά του από την υιοθετημένη πατρίδα του, αργότερα πήγε από εκεί στην αυλή του Αρχέλαου Γ΄ της Μακεδονίας ως προσωπικός υποτελής. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα ήταν λογικό να συμπεράνουμε ότι ο ίδιος ο Ιπποκράτης έστησε το άγαλμά του στους Δελφούς σε άμεση μίμηση του Γοργία, αλλά το ολύμπιο άγαλμα του πρώτου είναι πιθανό να αποδυναμώσει την πειστικότητα αυτού του παραλληλισμού (Λ. π.χ. Ολυμπ. αρ. 293). Όπως είναι γνωστό, ανεγέρθηκε από τον μαθητή και ανιψιό του Γοργία, τον Ιπποκράτους, και διακοσμήθηκε με τέσσερις δίστιχους. Συνεπώς, δεδομένης της φαινομενικά απλής σημασίας του «αγάλματος» του Ιπποκράτη, θα έπρεπε κανείς να συμπεράνει ότι η παραλληλία έγκειται μάλλον στο γεγονός ότι λίγο μετά τον θάνατο του Γοργία, ο Έυμολπος του αφιέρωσε το ολυμπιακό άγαλμα και, μετά από αυτό του Ιπποκράτη του Θεσσαλού, το δελφικό άγαλμα. Ωστόσο, και οι δύο θα μπορούσαν να είναι γιατροί, και για πολύ καιρό αυτό μου φαινόταν το πιο πιθανό.Ανεγέρθηκαν ταυτόχρονα, σε άμεση συνεκτίμηση μεταξύ τους, γύρω στο 370.
2.Ηλικία θανάτου του Ιπποκράτη;
Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζω ότι ο Ιπποκράτης πέθανε σε ηλικία 90 ετών (καταγράφονται 85, 90, 104, 109), κάτι που είναι πιθανότερο από το 104 ή το 109: γιατί αυτή η καταγραφή ηλικίας, που μαρτυρείται από τον Γοργία, χάνει την αξιοπιστία της λόγω επανάληψης. Δεδομένης αυτής της τρίτης πιθανότητας, της ανέγερσης από τον Θεσσαλό, θα μπορούσε κανείς να προτείνει το εδάφιο 3 που προστίθεται από τον αρχαιολόγο Χίλερ.
Τέλος, για τη δεύτερη πιθανότητα, ότι ο ίδιος ο Ιπποκράτης αφιέρωσε το άγαλμά του, ο Χίλερ σκέφτηκε:Όποιος συγκρίνει τις τρεις προσθήκες θα διαπιστώσει ότι μόνο στην πρώτη εκδοχή η προσθήκη του δεύτερου δίστιχου έχει επαρκές κίνητρο και ότι συνολικά είναι εμφανής μια κατάλληλη εξέλιξη της σκέψης, ενώ οι άλλες δύο, ειδικά η τελευταία, υποφέρουν από αμφισβητήσιμα κενά σκέψης. Δεν χρειάζεται να εγκαταλείψει κανείς την ελπίδα ότι ένα ή δύο θραύσματα, όσο μικρά κι αν είναι, μπορεί να έρθουν στο φως στους Δελφούς που θα αποκλείσουν τις εναλλακτικές λύσεις που είναι ακόμη δυνατές.
3.Άγαλμα Ασθενούς αφιερωμένο από τον Ιπποκράτη σύμφωνα με τον Παυσανία
Το άγαλμα ενός άρρωστου που έχει υποστεί στέρηση σκελετού, αφιερωμένο από τον Ιπποκράτη, περίπου του 400-375 π.Χ.
Το γεγονός ότι ένα τέτοιο καθιστό άγαλμα υποστηρίζει σθεναρά την άποψή μας ότι η ίδια η αδυνατισμένη μορφή είχε τον εαυτό της σε ομοίωμα βλέπουμε την ανάθημα κάποιου που αναρρώνει.Ο Παυσανίας αναφέρει το παραπάνω χωρίο στο Χ 2, 6 για τον θάνατο του Φάυλλου:νοσεροῦ) χρονιωτέρου, κατερρυηκότος τε ἤδη τὰς σάρκας καὶ τὰ ὀστᾶ ὑπολειπομένου μόνα ἀνάθημα δὲ ὑπὸς Δελφῶν. ἰατροῦ, τούτῳ δὴ ἑαυτὸν ἐοικέναι τῷ ἀναθήματι ἔδοξεν ὁ Φάυλος· αὐτίκα δὲ ὑπολαβοῦσα αὐτὸν φθινώδης νόσος ἐπετέλει τοῦ ἐνυπνίου τὴν μαντείαν. Όσον αφορά τη μακροχρόνια αμφιλεγόμενη εξήγηση αυτής της περιγραφής αναθέματος, ο Blümner Paus. Τομ. III, 630f. βρήκε το σωστό: ως προς το περιεχόμενο, δεν θα μπορούσε να είναι σκελετός που εννοούσε εδώ, όπως σκέφτονταν οι περισσότεροι: γιατί ένα πτώμα ή ένας σκελετός, ως κάτι ακάθαρτο, δεν πρέπει να καθαγιάζεται σε ένα τέμενος, ούτε κατά την εικόνα του. Αντίθετα, όπως χρησιμοποίησε ήδη ο de Witte ένα χάλκινο αγαλματίδιο για σύγκριση, το οποίο με έντονα ρεαλιστικούς όρους απεικονίζει έναν άνδρα με σκελετό, καθισμένο σε μια καρέκλα (Rev. archéol. 1 σελ. 458 κ.ε. και πίν. 13), και πώς αυτό το αγαλματίδιο αναμφίβολα αντιπροσωπεύει το ανάθημα .
Είτε επρόκειτο για σοβαρά άρρωστο άτομο είτε για κάποιον που
ανάρρωνε από σοβαρή ασθένεια, σύμφωνα με τις εξηγήσεις του Treu, το
υποτιθέμενο ανάθεμα του Ιπποκράτη σίγουρα αντιπροσώπευε έναν τέτοιο
ασθενή, πιθανώς έναν φθισικό.1) Το αν πραγματικά προερχόταν από τον
Ιπποκράτη δεν μπορεί να προσδιοριστεί, αλλά στην τέχνη της εποχής εκείνης,
όπως καταδεικνύει ο Treu με το παράδειγμα του «aeger sine fine laudatus» (Πλ.
35, 100) που ζωγράφισε ο ζωγράφος Αριστείδης, τέτοιες εργασίες δεν θα ήταν ανήκουστες. Με βάση αυτή τη σίγουρα σωστή ερμηνεία, ο Blümner προτείνει στη συνέχεια την εισαγωγή ενός νοσεροῦ, νοσοῦντος, ἀσθενοῦς ή παρόμοιου στο κενό μετά το χαλκοῦ , εκ των οποίων το πρώτο επιλέγεται παραπάνω λόγω του ομοιοτελειώματος-εροῦ, επειδή αυτός είναι ο ευκολότερος τρόπος για να εξηγηθεί η παράλειψη μιας λέξης. Ίσως θα έπρεπε να γραφτεί ακόμη και το χρονιώτερου (νοσεροῦ) ή, ακόμα καλύτερα (νοσοῦντος) χρονίωτερον (χρονιώτερον ως επίρρημα στον Πίνδαρο). Μόνο ένα πράγμα παρέβλεψε ο Blümner στο συμπέρασμά του, δηλαδή ότι έχουμε ένα σαφές ανάθεμα του Ιπποκράτη (σχετικά με τον γιο του Θεσσαλό) στους Δελφούς.
Αλλά μόλις αποδειχθεί η σύνδεσή του με τους Δελφούς, δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να αμφισβητήσουμε την ακρίβεια της δελφικής δήλωσης του Παυσανία ή να αρνηθούμε στον Ιπποκράτη το ανάθημα από την πρακτική του. Δεδομένου ότι μια τέτοια απεικόνιση ενός σοβαρά άρρωστου ατόμου είναι δύσκολο να αναδημιουργηθεί χωρίς μοντέλο, μπορεί να υποτεθεί ότι ο καλλιτέχνης γνώριζε καλά τον αργότερα θεραπευμένο άνδρα κατά τη διάρκεια της παρατεταμένης ασθένειάς του και ότι η ιστορία βασίζεται επομένως στην αλήθεια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ολόκληρη η ιστορία του Παυσανία προέρχεται από τον Θεόπομπο, του οποίου η αφήγηση για τον Τρίτο Ιερό Πόλεμο αφθονούσε σε τέτοια χαρακτηριστικά ανέκδοτα. Αναφέρεται στην αφήγησή του για την ακόλαστη ζωή του Φάυλλου (φιλογύναιος Θεόπ. από το 182) και για τον θάνατό του: περιπεσών νόσο φθινάδι (Διόδωρος 16, 38,6,σίγουρα από τον Θεόπ.). Παρεμπιπτόντως, αρχικά φαίνεται σαν ο Περιηγητής να μην είδε ο ίδιος αυτό το άγαλμα, επειδή αργότερα λείπει από την περιγραφή των Δελφών. Διαφορετικά, πιθανότατα θα είχε δώσει έμφαση στην αυτοψία του, ή τουλάχιστον θα είχε γράψει ἐστί αντί για ἐν τοῖς ἀναθήμασι - μίμημα ἦν.
Αλλά ολόκληρο το απόσπασμα, συμπεριλαμβανομένου του ἐλέγετο ὑπὸ
Δελφῶν, μπορεί να έχει ληφθεί εδώ κυριολεκτικά από τον Θεόπομπο, και
επομένως το ανάθεμα μπορεί να έχει παραλειφθεί αργότερα στην
Περιήγηση των Δελφών, του Παυσανία.
4. Το Επίγραμμα του Ιπποκράτη
Πριν από 30 χρόνια, αντέγραψα ένα δυσδιάκριτο θραύσμα ασβεστόλιθου στο παλιό μουσείο στο Καστρί[δεν είναι αυτό στην Κέφαλο της Κω αλλά ο αρχαιολογικός χώρος σήμερα των Δελφών με την κοιλάδα του Πλειστού προς τα ανατολικά]. Η προέλευσή του ήταν άγνωστη, αλλά ίσως προερχόταν από τις ανασκαφές του Haussoullier (1880) (?)[ 1852, Παρίσι-1926, Γάλλος ελληνιστής, επιγραφολόγος και αρχαιολόγος]. Αργότερα βρήκα ένα χειρόγραφο αντίγραφο στην πλάκα VI στο Nikitsky, Delphic Epigr. Studies, το οποίο ο συγγραφέας έστειλε τον Νοέμβριο του 1895. Αυτό κυκλοφόρησε από τον Preuner σε ευρύτερους κύκλους και ερμηνεύτηκε με οξυδέρκεια ως αναφορά στον Ιπποκράτη (Ein Delphic Weihgesch 1). Το αγαλματίδιο αναπαράγεται παρακάτω στην Ενότητα Γ, Εικ. 11. de ossium humanor, larvarumque up. antiquos imaginibus (Βερλίνο 1874) σελ. 49. Treu.
Το επίγραμμα στο οποίον αναφέρεται είναι άγνωστης προέλευσης. Ωστόσο αυτού του είδους οι επιγραφές συνήθως γράφονταν στον τόπο προέλευσης τους από υλικά ντόπια. O Γερμανός αρχαιολόγος L.Ross όταν πέρασε από την Κω-Κέφαλο αφηγείται επιπλέον και την τοπική παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Ιπποκράτης είχε αποθέσει στον βράχο της Παλαιόνυφης δηλαδή στη νησίδα Καστρί τα συγγράματά του, που βρέθηκαν αργότερα. Το Καστρί αποτελείται από ηφαιστειακό πέτρωμα και από ασβεστόλιθο. Αν ήταν από εκεί μια έρευνα θα μπορούσε να δώσει τις δέουσες απαντήσεις.
5. Χάλκινο αγαλματίδιο φθισικού
Περίπου τα 2/3 του φυσικού του μεγέθους).Εικ. 11. εμφανίζει τη λέξη «Φθισικοί». Αυτός ο όρος αναφέρεται σε άτομα που πάσχουν από φθίση, έναν παλαιότερο ιατρικό όρο για την πνευμονική φυματίωση].
Το 1844, ένα μικρό χάλκινο ειδώλιο, ύψους 1,5 cm, βρέθηκε
κοντά στο Soissons[Σουασόν στις όχθες του ποταμού Aisne, περίπου 100
χλμ. βορειοανατολικά του Παρισιού] στην Aisne.
Στη συνέχεια περιλήφθηκε στη συλλογή Jessaint, αλλά τώρα βρίσκεται στο Coll. Cook στο Ρίτσμοντ (Michaelis, Anc. Marbl. in Gr. Britain 629, 29). Ο Longpérier Rev. archéol. I σελ. 458 κ.ε. και πίν. 13 (επανειλημμένα επίσης στα Έργα II, πίν. 2), ο οποίος επαινεί την προσεκτική κατασκευή - τα μάτια είναι τοποθετημένα σε ασήμι - και επισημαίνει ότι εισήχθη στη Γαλατία μέσω Ρώμης. Το στυλ, λόγω της πλήρους ομοιότητας του χτενίσματος με τα αγάλματα του Αυγούστου, παραπέμπει στην περίοδο λίγο πριν από τον Χριστό.
Τα πόδια της καρέκλας ή του σκαμπό στο οποίο κάθεται το άγαλμα λείπουν,
αλλά λέγεται ότι φαίνονται καλυμμένα στο πίσω μέρος από τα φαρδιά ενδύματα που φτάνουν στο πάτωμα δεξιά και αριστερά, ενώ στο μπροστινό μέρος, όταν τα βλέπουμε από μπροστά, κρύβονται από τα πόδια του καθήμενου. 1) Ωστόσο,αυτός ο υπολογισμός είναι σωστός μόνο εάν το θραύσμα ανήκε στην πλάκα 15 βάσης και όχι σε ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα, τα οποία είναι συνήθως ευρύτερα από το τελευταίο.
Το 1884 και το 1887, δεν δίναμε ακόμη προσοχή σε πράγματα όπως μια λεία, καρό ή στεφανωμένη άνω επιφάνεια και δεν βρήκα ξανά το θραύσμα αργότερα. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό ότι η αναθηματική επιγραφή ήταν κανονικά χαραγμένη και εδώ στην πλάκα βάσης, αλλά ότι, από την άλλη πλευρά, το μικρό, βάθους μόνο 19 cm, κομμάτι της άνω επιφάνειας δεν θα αποκαλύψει τίποτα ουσιαστικό για τις τρύπες των ποδιών της καρέκλας ή κάτι παρόμοιο. Η ασθενής φιγούρα είναι τόσο αδυνατισμένη που όλα τα πλευρά της προεξέχουν, και στα χέρια, το κεφάλι και το σώμα της, έχουν απομείνει σχεδόν μόνο δέρμα και οστά. Το ίδιο το σώμα είναι λυγισμένο προς τα εμπρός από αδυναμία, με την παθολογική πτυχή του συνόλου να εκφράζεται με έντονο ρεαλισμό. Αναμφίβολα, βλέπουμε ανάθημα κάποιου που αναρρώνει από φθίση. 1). Στο ένδυμα, από γόνατο σε γόνατο, το όνομα Εὐδαμίδας είναι διακεκομμένο, και πάνω από το κάτω στρίφωμα, είναι χαραγμένο το πατρώνυμο Περδίκ(κα), προσθέτοντας φυσικά το ἀνέθηκε. Αυτή η επιγραφή (IG XIV 2536) χρονολογείται λίγο μετά τον Χριστό, λόγω του στρογγυλού έψιλον και σίγμα, του επιμήκους δέλτα, κ.λπ. Το σπάνιο όνομα Περδίκκας οδηγεί στη Μακεδονία, από όπου προερχόταν και ένας Ευδαμίδας. Ήταν Φρούραρχος του Κασσάνδρου το 279 (Πολύαινος II 29).
Και είναι γνωστό ότι ο Ιπποκράτης λέγεται ότι θεράπευσε τον βασιλιά Περδίκκα (Σωρανός, στο Westerm. Biogr. 450, 2), όπως ακριβώς έπρεπε να υποθέσουμε με το δελφικό άγαλμα και να το εξηγήσουμε στο συμπλήρωμα, και όπως ακριβώς και το φθισικό στο αγαλματίδιό μας προφανώς θεραπεύτηκε επίσης. Αν λάβουμε υπόψη πόσο εξαιρετικά σπάνιες ήταν τέτοιες σκελετικές αναπαραστάσεις - το αγαλματίδιο είναι το μόνο παράδειγμα που μας έχει φτάσει - και ότι η ελληνική τέχνη συνήθως επαναλάμβανε μια επιτυχημένη εκτέλεση μόνο με μικρές, κατά περίπτωση τροποποιήσεις, προκύπτει, πρώτον, ότι το ύστερο ειδώλιο δεν είναι μια πρωτότυπη εφεύρεση, αλλά πρέπει να έχει αντιγραφεί από ένα μεγαλύτερο αγαλματώδες μοντέλο. Δεύτερον, ότι, εφόσον το πρώτο πιθανότατα αφιερώθηκε ως ανάθημα από έναν Μακεδόνα που είχε αναρρώσει από φθίση, δικαιολογημένα αναζητούμε το πρωτότυπο στη Μακεδονία ή την Κεντρική Ελλάδα. Αν, από την άλλη πλευρά, γνωρίζαμε από τον Παυσανία ότι ένα τέτοιο άγαλμα βρισκόταν στους Δελφούς ως ανάθημα από τον διάσημο γιατρό, και αν η περιγραφή του περιηγητή αντιστοιχεί τόσο ακριβώς στην εικόνα μας 11 ώστε οι προηγούμενες παρεξηγήσεις («σκελετός») στις οποίες προκάλεσε να εξαλείφονται μόνο από αυτή τη ζωντανή εικόνα, και αν τελικά το δελφικό πρωτότυπο υπήρχε μέχρι τα ύστερα χρόνια από τότε που έχουμε τη βάση του, και αν ήταν ένα τόσο εξαιρετικό, ρεαλιστικό έργο τέχνης που εμφανίστηκε, για παράδειγμα, στον Φωκέα ηγεμόνα (Φάυλλο) σε ένα όνειρο - τότε μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε ότι το μόνο σωζόμενο αντίγραφο ανάγεται άμεσα (ή έμμεσα) στο μόνο πρωτότυπο που γνωρίζουμε, δηλαδή στο Ανάθεμα του Ιπποκράτη στους Δελφούς. ο Παυσανίας κατονομάζει τον ίδιο δωρητή (Ιπποκράτη) και δίνει την περιγραφή του αναθέματος: η τελευταία μας επιτρέπει να συμπληρώσουμε σωστά τους στίχους και να αναγνωρίσουμε το υπάρχον χάλκινο αγαλματίδιο ως ανάλογο: αυτό το καθιστό αγαλματίδιο ανάγεται σε ένα διάσημο μεσοελληνικό πρωτότυπο, δηλαδή στη δική μας βάση και στο Δελφικό Ιπποκράτειο Ίδρυμα. Η περίοδος του αναθέματος στους Δελφούς προσδιορίστηκε από τον χαρακτήρα της επιγραφής στο 400-370, αλλά πιθανότατα είναι πιο κοντά στην πρώτη ημερομηνία από τη δεύτερη, έτσι ώστε να μπορεί κανείς να υποθέσει ότι ο Ιπποκράτης, περίπου 65 ετών, αφιέρωσε αυτό το άγαλμα ως ἐπίδειγμα τέχνης.
Εάν παρατηρηθούν ανατομικές ανακρίβειες στο μικρό αντίγραφο - σύμφωνα με τον Longpérier, λείπουν το στέρνο και οι ψεύτικες πλευρές - θα αποδοθούν στον οστεολογικά ανεπαρκή, απρόσεκτο αντιγραφέα (ο οποίος παρέλειψε επίσης τα πόδια της καρέκλας, βλέπε παραπάνω), είτε στον κατασκευαστή. του ίδιου του αγαλματιδίου ή στον κατασκευαστή ενός ενδιάμεσου αντιγράφου βασισμένου στο Δελφικό πρωτότυπο. Το γεγονός ότι ο Ιπποκράτης δεν θα ανεχόταν τέτοια αμέλεια από την πλευρά του καλλιτέχνη που παρήγγειλε αποδεικνύεται από την εναπομένουσα, εξαιρετικά ζωντανή απεικόνιση του αδυνατισμένου άνω μέρους του σώματος, το οποίο, όπως αποδεικνύει η σκόπιμη έκθεσή του, ήταν, κατά μία έννοια, το κύριο χαρακτηριστικό. Φτάνει στο σημείο που ο προσεκτικός παρατηρητής αναγνωρίζει στα συμπτυχωμένα μαλακά μέρη του προσώπου, τα μυτερά ζυγωματικά, τη μύτη και το πηγούνι, την έντονα προεξέχουσα κάτω γνάθο, τα βαθιά βυθισμένα μάτια κ.λπ., τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του διάσημου προσώπου Ιπποκράτη που περιγράφεται στο Πρότυπο της Αρχαιότητας , το οποίο όχι μόνο εμφανίζεται λίγο πριν τον θάνατο, αλλά μπορεί επίσης να προκληθεί, όπως εδώ, από μεγάλη εξάντληση, μετά από μακρά νηστεία ή ακόμα και από σοβαρή απώλεια αίματος.
6.Οι Νεβρίδες στους Δελφούς.
Μπορούμε να προχωρήσουμε στους παλαιότερους Ασκληπιάδες. όπου φαίνεται να υπάρχουν μόνο τριτοκλασάτες λογοτεχνικές πηγές. Αυτές σώζονται στο τέλος των νόθων επιστολών της Ιπποκρατικής συλλογής.
Ο φερόμενος ως λόγος του Ιπποκράτη προς τους Θεσσαλούς και τέλος ο Πρεσβευτικός, λόγος του Θεσσαλού προς τους Αθηναίους (Littré IX, 404 κ.ε.). Αν και οι δύο τελευταίοι είναι επίσης μόνο φανταστικοί λόγοι, πρέπει να είναι αρκετά παλιοί, καθώς ο Ερωτιανός, ο οποίος φυσικά αγνοεί τα γράμματα, το δόγμα και πολλά νόθα στοιχεία, ανέφερε ρητά αυτούς τους δύο (με αντίστροφη σειρά) ως τα τελευταία κομμάτια του Corpus Hippocraticum του.
Δεδομένου ότι αυτός ο πρεσβευτικός λόγος αντιπροσωπεύει έναν σε
μεγάλο βαθμό περιφρονημένο, αλλά ανεκτίμητο, θησαυρό πληροφοριών τόσο
για τις αρχαίες σχέσεις των Ασκληπιάδων με τους Δελφούς όσο και για τον
Πρώτο Ιερό Πόλεμο, πρέπει να τον εξετάσουμε πιο προσεκτικά. Γιατί ο Petersen (Philol. 4, 215 κ.ε.) επιχείρησε να εκμεταλλευτεί τις ιστορικές του πληροφορίες με έναν εν μέρει άκριτο, εν μέρει υπερκριτικό τρόπο, καταλήγοντας στο τελικό συμπέρασμα ότι γράφτηκε από τον σοφιστή Θρασύμαχο το 411 για τον Θεσσαλό, κανείς δεν αφιέρωσε χρόνο για να προβεί στην απαραίτητη ιστορική ανάλυση, ούτε ο Preuner (Hermes 29, 553, 1), ούτε ο Herzog (Koische Forsch. 216, σημείωση),ούτε εγώ, αν και έχω επανειλημμένα οδηγηθεί σε αυτό εδώ και 25 χρόνια από τους χρησμούς και τα αναθέματα. Άλλωστε, δεν υπήρχε αξιόπιστη βάση για να αποφασιστεί εάν ολόκληρη αυτή η παράδοση για τους Ασκληπιάδες στους Δελφούς είχε ή θα μπορούσε να έχει κάποια ιστορική τεκμηρίωση. Τώρα η πραγματικότητά της έχει διαπιστωθεί και έτσι η ανάλυση του σχετικού κύριου τμήματος του Πρεσβευτικού μπορεί να αναβληθεί. Ωστόσο, δεδομένου ότι η ομιλία βρίσκεται σε μια απομακρυσμένη τοποθεσία και είναι τυπωμένη εκεί χωρίς την παραμικρή δομή, δηλαδή χωρίς παραγράφους ή τμήματα, το πρώτο της μέρος, το οποίο αφορά μόνο εμάς εδώ, θα επαναληφθεί με σαφήνεια.
Η αφήγηση του ιερού πολέμου στο πρώτο μέρος του Πρεσβευτικού ανάγεται στις αρχαίες παραδόσεις των Κωιων Ασκληπιάδων (και των Θεσσαλών Ηρακλειδών), των οποίων ο πρόγονος Νέβρος συμμετείχε στον πόλεμο. Αυτές οι παραδόσεις, οι οποίες, όπως είναι κατανοητό, ανέφεραν ελάχιστα ή καθόλου για τον Κλεισθένη ή τον Σόλωνα, καταγράφηκαν γραπτώς στο πρώτο μισό ή στα μέσα του 5ου αιώνα, όχι πολύ πριν από τον Ηρόδοτο. (Αυτό υποδεικνύεται επίσης από το κείμενο στο Ηρώδη VII, 163, την κάπως αινιγματική ιστορία του Κάδμου, που στάλθηκε από τον Γέλωνα για να παρατηρήσει τις επιτυχίες του Ξέρξη. Αυτή η γραπτή πηγή χρησιμοποιήθηκε εκτενώς, εν μέρει αυτολεξεί, από τον Κώα ρήτορα, ο οποίος συνέθεσε τον Πρεσβευτικό ως σχολικό θεατρικό έργο, με σημαντικές συντομογραφίες και παραλείψεις. Για την περίοδο αυτού του έργου.
Η γενεαλογία του Νεβρού.
Θα πρέπει να σημειωθεί εκ των προτέρων ότι, όπως έχει δείξει ο Herzog(Koische Forsch. 215f.), στα τρία [ή μάλλον μόνο στα δύο που αναφέρθηκαν] ψευδοεπιγράμματα, μπορούν να αναγνωριστούν σχολικά έργα της ρητορικής σχολής Κώων, στα οποία το τρελό μείγμα αλήθειας και μυθοπλασίας μιλάει για μια εποχή στην οποία ο Ιπποκράτης ήταν ήδη μια θρυλική προσωπικότητα και η ιστορία του 6ου και 5ου αιώνα είχε περιβληθεί από σκοτάδι», το οποίο επομένως θα έπρεπε να προέρχεται γύρω στο 300. Θα δούμε, ωστόσο, ότι οι πηγές του ρήτορα συντάχθηκαν τουλάχιστον πριν από την καταστροφή του ναού των Δελφών το 371, αλλά σίγουρα εκτείνονται πολύ περισσότερο.Προκειμένου να διαχωριστεί σαφέστερα ο ιστορικός πυρήνας του λόγου από τις ρητορικές φράσεις που τον περιβάλλουν, οι τελευταίες δίνονται με ψιλά γράμματα. Το κείμενο δίνεται ουσιαστικά σύμφωνα με το Littré IX, 404κ.ε. Κάποια πράγματα έχουν βελτιωθεί σύμφωνα με τον Hercher, [Epistologr.312 κ.ε.], με τον οποίο δεν μπορώ να συμφωνήσω ούτε με την αυστηρή εφαρμογή του Ιωνικού ούτε με τις πολλές αυθαίρετες αλλαγές. Θα ήταν επειγόντως επιθυμητό ένας ειδικός να βρει χρόνο για μια πραγματική αναθεώρηση.
Η ιστορική ανάλυση του Πόμτοφ επί όλων αυτών προτείνει τα εξής:Σε αντίθεση με την αντιμετώπιση ολόκληρου του Πρεσβευτικού από τον Χρ. Πέτερσεν (Φιλολ. 4, 215 κ.ε.) και την έκθεσή του «σχετικά με τη γλώσσα που χρησιμοποιείται στην ομιλία της πρεσβείας» (258 κ.ε.), μόνο το προηγούμενο Δελφικό τμήμα θα υποβληθεί σε ανάλυση πηγών. Λόγω του μήκους του δοκιμίου, ήταν απαραίτητο να παραλειφθεί αυτή τη φορά η τακτική παράθεση όλων των αναφορών και της προηγούμενης βιβλιογραφίας.
Η παλιά καλή πηγή ξεκινά από τη σύγχυση της Κρίσας και της Κίρρας, η οποία ήταν δημοφιλής τόσο νωρίτερα όσο και αργότερα. Είναι η μόνη αρχαία γραφή που γνωρίζει μόνο τη γνήσια Κρίσα και δείχνει την αξιοπιστία της μέσα από χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως η αναφορά της χαμένης πόλης των Μελαΐων. Και ενώ ο Αισχίνης, όπως και ο προγενέστερος Έφορος (Διόδ. IX, 16) και ο μεταγενέστερος Παυσανίας (X, 37, 4 κ.ε.) δεν έχει ιδέα πού βρισκόταν η Κρίσα, την ταυτίζουν με την Κίρρα της εποχής τους δίπλα στη θάλασσα και αναφέρουν μύθους για υποτιθέμενες γενιές (γένη παρανομώτατα Κιρραῖοι καὶ ᾿Ακραγαλίδαι), η πηγή μιλάει σωστά για το ἔθνος Κρισαῖον, που βρισκόταν σφηνωμένο ανάμεσα στη Λοκρίδα και τη Φωκίδα. Σε αυτήν ανήκε η περιοχή γύρω από το ιερό των Δελφών, περαιτέρω η Κρισαία Πεδιάδα και τέλος τα Όρη Κίρφις.
Στη συνέχεια, ο λόγος για το ξέσπασμα του πολέμου αναφέρεται σωστά: η αλαζονεία εναντίον των επισκεπτών του Θεού περιγράφεται με μερικά ρητορικά σχήματα. Ακολουθεί η πρώτη φάση του πολέμου, η ήττα των Κρισαίων από τους Αμφικτίονες σε μια μάχη και η καταστροφή των ανοιχτών, μικρών πόλεών τους [π.χ., Κραυγαλλίων, Μέλαιναι]. Σε όλα αυτά, σχεδόν καμία λέξη δεν είναι υπερβολική. Συμπεριλαμβανομένης της γεωγραφικής περιγραφής, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να την περιγράψει με μεγαλύτερη ακρίβεια σήμερα. Περικύκλωση της οχυρωμένης πρωτεύουσας, ανεπιτυχής πολιορκία, ασθένειες του πολιορκητικού στρατού. Η πόλις μεγίστη δεν αναφέρεται ότι ονομαζόταν Κρίσα ήταν γνωστή στους ρήτορες και τους ακροατές από τον Όμηρο, και ότι δεν μπορεί να είναι άλλη αποδεικνύεται από την προσθήκη - őκου ὁ ἱππικὸς ἀγὼν τίθεται. Το πού έλαβε χώρα, το γνωρίζουμε από τον Πίνδαρο: στην πεδιάδα κάτω από τον βράχο της Κρίσας Και όποιος έχει δει τα κυκλώπεια τείχη του φρουρίου της πόλης, πάχους έως και 18 πόδια, θα πιστέψει την πηγή μας ότι θεωρούνταν ανθεκτικά στις καταιγίδες και απόρθητα. Και εδώ, βρίσκουμε σαφείς, τοπογραφικά σωστές πληροφορίες παντού, όπως ακριβώς η τελική εμφάνιση ασθένειας στον στρατό που έκανε τον αποκλεισμό είναι αυταπόδεικτη.
Το ότι οι Αμφικτίονες στράφηκαν στον θεό επιβεβαιώνεται από τον Αισχίνη, ο οποίος, όπως και ο Παυσανίας, βασίζεται στον Έφορο. Αλλά τοποθετούν την έρευνα πριν από τον πόλεμο, όπου έχει ελάχιστο νόημα, και το πρώτο, στην παράφρασή του Ctes. 108 (το μοντέλο του οποίου ήταν μετρικά: πάντ᾽ ἤματα), αναφέρει ως κύριο σημείο: τον πόλεμο εναντίον των Κρισαίων και των Κραουγαλίδων μέχρι την εξόντωσή τους και την αφιέρωση ολόκληρης της επικράτειάς τους στον θεό.Στο μαντείο μας, η Κως αναφέρεται τώρα για πρώτη φορά, και ολόκληρη η διατύπωση του πρωτοτύπου της έχει τροποποιηθεί τόσο ελάχιστα από τον ρήτορα που κάποιος θα μπορούσε ακόμα και σήμερα να αποκαταστήσει αυτά τα εξάμετρα. Είναι αυτονόητο ότι αυτοί οι στίχοι ήταν αρχαίοι.
Η Αμφικτυονική πρεσβεία στην Κω. Φαινόταν να είναι ένα καθαρό παραμύθι, βασισμένο στο λογοπαίγνιο των Νεβρός και Έλαφος. Αλλά προλαμβάνοντας αυτό, πρέπει κανείς να αναρωτηθεί: αν ο Αισχίνης κατονομάζει τον Σόλωνα ως τη μόνη αξιοσημείωτη προσωπικότητα στον πόλεμο, αν ο Παυσανίας, από την ίδια πηγή (Έφορος), αποδίδει επίσης στον Σόλωνα το τέχνασμα της δηλητηρίασης του νερού με ελλέβορο, το οποίο αργότερα οδήγησε στην κατάκτηση της Κρίσας, ενώ άλλοι κατονομάζουν τον Κλεισθένη (Φροντίνος III, 7, 6) ή τον Ευρύλοχο (Πολύαινος VI, 13) ως εφευρέτη,. Είναι αυτό πιο αξιόπιστο από το να το αποδώσουμε σε έναν Ασκληπιάδη; (Θυμηθείτε την Ιπποκράτεια επιστ. ΧΧΙ περὶ ἑλλεβορισμού). Και αν σκεφτούμε την αρχαία σύνδεση μεταξύ των Δελφών και των Μερμνάδων, των τότε θησαυρών των Κλαζομενών και της Κνίδου. Όπου βρισκόταν ο άλλος κλάδος των Ασκληπιάδων, τα δώρα του Κροίσου, εν ολίγοις, ολόκληρο το εμπόριο των Ανατολικών Ελλήνων με τους Δελφούς στο πρώτο μισό και τα μέσα του 6ου αιώνα, θα είχε η αποστολή στην Κω και η κλήση ενός διάσημου γιατρού, του Νέβρου, κάτι αδύνατο ή ακόμα και απίθανο σε αυτήν; Ο Αθηναίος Αισχίνης αποδίδει στον Σόλωνα πρωταγωνιστικό ρόλο στον Ιερό Πόλεμο, ο Σικυώνιος Μέναιχμος (και ο Παυσανίας) αναδεικνύουν τον Κλεισθένη ως ανώτατο ηγέτη (Βουσόλτος Α΄, 693, 4). Δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει τους Κώους ρήτορες που αναδεικνύουν τις δραστηριότητες του Νέβρου από την αρχαία πηγή και τις τοποθετούν στο προσκήνιο, χωρίς, ωστόσο, όπως αυτοί οι συγγραφείς, να καταπνίγουν τον πραγματικό ηγέτη, τον Ευρύλοχο.
Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών, περίπου 1910. Ο Ομφαλός το σύμβολο των Δελφών κάτω απο το βλέμμα της Σφίγγας των Ναξίων.
Τώρα, όσον αφορά αυτό το λεκτικό παιχνίδι, η τεκμηριωμένη ύπαρξη των ονομάτων Νεβρὸς Νεβροῦ και του οικογενειακού κλάδου Νεβρίδαι Νεστορίδαι, ακόμη και του Ἔλαφου σε κωικές επιγραφές έρχεται στο φως. Ο Χρύσος μπορεί να βρεθεί εκεί, όπως φυσικά και σε μεταγενέστερες εποχές μαρτυρείται ο Ιπποκράτης και ο Θεσσαλός, ακόμη και ο Δράκων (αυτό ήταν το όνομα του δεύτερου γιου του Ιπποκράτη) και ο Γοργίας στην ίδια επιγραφή. Ο Πρεύνηρος Ερμής 29, 552, 1 είχε ήδη επιστήσει την προσοχή στους Κώους με ονόματα που αποτελούνται από το Πυθο (ibid. 553, 1), τα οποία υποδηλώνουν άμεση σύνδεση με τους Δελφούς και σίγουρα δεν προέκυψαν την εποχή αυτών των επιγραφών, αλλά ανάγονται στην αρχαιότητα. Τέλος, βρέθηκε το ανάθεμα του Κώιού Ασκληπιάδη Αίνιος, το οποίο ήταν ακόμη καθαγιασμένο τον 6ο αιώνα. Ο Ασκληπιάδης Αίνιος που βρέθηκε στον Πειραιά, ο οποίος αναφέρεται στο ρήμα των Νεβρίδων (βλ. 5. 327) ακριβώς στη μέση μεταξύ του Νέβρου και του μεγάλου Ιπποκράτη ως εγγονός του πρώτου, θείος του δεύτερου ακόμη και στη Σπάρτη, αργότερα μαρτυρείται ένας Ασκληπιάδης Νεβρίδας ἰάτρος. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα απροσδόκητα πλούσια επιγραφικά στοιχεία, μέσω των οποίων τα ονόματα και οι λεπτομέρειες του Πρεσβευτικού λαμβάνουν μια απροσδόκητη αυθεντικοποίηση, δεν μπορεί πλέον κανείς να αμφιβάλλει για την πραγματικότητα της βοήθειας των Νεβρίδων στον Ιερό Πόλεμο, πόσο μάλλον όπως επιβεβαιώνεται παρακάτω από Την ανανέωση της προξενίας για τον Ιπποκράτη-Θεσσαλό.
Αν κάποιος αναζητήσει έναν μεσάζοντα που επέστησε την προσοχή του θεού και των Αμφικτιόνων στην Κω και τον Νέβρο, δεν είναι δύσκολο να το βρει. Το ότι οι Ασκληπιάδες ήταν μια αρχαία θεσσαλική οικογένεια αναφέρθηκε παραπάνω .Ενώ ανίχνευσαν την πατρική καταγωγή πίσω στον Ασκληπιό, οι Νεβρίδες και ο Ιπποκράτης ανήγαγαν επίσης τη μητρική καταγωγή στον Ηρακλή (Presbent. 28). Τώρα, σύμφωνα με τις πληροφορίες για τις οποίες δεν υπάρχει λόγος αμφιβολίας, ο Ευρύλοχος ήταν επίσης Ηρακλείδης, και έτσι η σύνδεση αποκαθίσταται, ειδικά επειδή ο ρήτοράς μας τονίζει συχνά τη σχέση του Θεσσαλού με τους Ηρακλείδες. Οι πληροφορίες σε αυτήν την ενότητα φέρουν τη σφραγίδα της καλύτερης και παλαιότερης παράδοσης τόσο καθαρά που ήταν η πρώτη που με έκανε να αναγνωρίσω την αξία της πηγής της. Ο πληροφοριοδότης του Παυσανία (ο Έφορος και οι οπαδοί του) αφηγείται με τον περίφημο τρόπο την ιστορία της διώρυγας, η οποία εκτράπηκε από τον Πλείστο και τροφοδοτούσε την πόλη με νερό, η οποία εκτράπηκε από τον Σόλωνα, γεμίστηκε με έναν ελλέβορο και εκτράπηκε πίσω, έτσι ώστε οι αμυνόμενοι να μην μπορούν πλέον να προστατεύουν το τείχος λόγω της συνεχούς αποστράγγισης. Αυτός ο αδέξιος σχεδιασμός ενός πραγματικού στρατηγήματος μπορεί να έχει εφευρεθεί μόνο από ανθρώπους που δεν γνώριζαν ούτε την Κρίσα ούτε την Κίρρα ούτε τον Πλείστο και δεν είχαν ιδέα για την τοπική φύση. Η αναφορά ταίριαζε στην Κρίσα σαν γάντι, καθώς η πόλη καθόταν ενθρονισμένη στο Στέφανο[ι] της περίπου 400 πόδια πάνω από την κοίτη του Πλείστου, ενώ η Κίρρα βρισκόταν δίπλα στη θάλασσα. Δεν πολιορκήθηκε ούτε καταστράφηκε, έχει τις δικές της πηγές και δεν χρειαζόταν τροφοδοσία από τον ξερό ποταμό» (Ξεροπηγάδι είναι το σημερινό ). Ο μαρμάρινος δίσκος του Αινείου χρονολογείται στο 525 π.Χ.Δεν είναι ο Σόλωνας που δηλητηριάζει τον Πλείστο, αλλά ένα υδραγωγείο που ανακαλύφθηκε τυχαία είναι γεμάτο με φάρμακα από τον γιατρό Νεβρο. Όποιος γνωρίζει την περιοχή ξέρει πόσο ακριβώς ταιριάζει η περιγραφή. Το βραχώδες χείλος του Κρίσα δεν έχει νερό. Οι πλησιέστερες πηγές βρίσκονται ανηφορικά, 20 λεπτά βορειοδυτικά, κοντά στο σημερινό Χρυσό. Μία από αυτές, σίγουρα η πλησιέστερη, στη σημερινή πλατεία του χωριού, διακόπηκε με το ακόμα δυνατά αναβλύζον ρέμα της και διοχετεύτηκε υπόγεια στη Στεφανή. Αυτός ο αγωγός, φυσικά φτιαγμένος από πήλινους σωλήνες, διαπεράστηκε από το άλογο του Ευρύλοχου με την οπλή του καθώς κυλούσε. Πιθανώς το χωμάτινο κάλυμμα είχε χαλαρώσει και βυθιστεί από τον καιρό κατά τη διάρκεια των ετών της πολιορκίας, και ο Ασκληπιάδης έριξε καθαρτικά που δεν κατονομάστηκαν από τον συνοπτικό ρήτορα, αλλά τα οποία πιθανότατα υπήρχαν στον Ελλέβορο επειδή ήταν επίσημο εκεί, δηλαδή βρισκόταν σε σχεδόν πολύ έντονη ποιότητα στον Παρνασσό.
Αυτές οι χαρακτηριστικές λεπτομέρειες είναι τόσο άψογες, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, που πρέπει να αναχθούν στην παράδοση των Ηρακλειδών ή των Ασκληπιάδων (Ευρύλοχος-Νέβρος), η οποία είχε επιβιώσει στην Κω, ενώ η πατρίδα είχε ήδη κατοικηθεί τον 5ο αιώνα. Δεν μπορούσε πλέον να διακρίνει μεταξύ Κρίσας και Κίρρας και τον 4ο αιώνα συνέθεσε τον ιερό πόλεμο για τον εαυτό του μόνο από μερικούς παλιούς χρησμούς και όρκους, καθώς και από τα ονόματα Σόλων, Αλκμέων, Κλεισθένης και μια αόριστη ανάμνηση στρατιωτικής πονηριάς .
Ενώ βρήκαμε παλιά παράδοση στα χαρακτηριστικά που αναφέρονται στην πηγή μας, δεν μπορούμε απλώς να απορρίψουμε τα προηγουμένως άγνωστα, ανεξέλεγκτα πράγματα, όπως ο μυστηριώδης Καλυδώνιος και ο θάνατος του Χρυσού. Κυρίως επειδή ο ρήτορας προφανώς το έχει συντομεύσει τόσο πολύ που έχει παραλείψει το σημείο της αξίας του Καλυδώνιου. Το γεγονός ότι ολόκληρη η πράξη του συνίστατο στην αναρρίχηση στο τείχος μετά τον κύριό του, ο οποίος σκοτώθηκε αμέσως μετά, είναι σχεδόν αβάσιμο και δεν εξηγεί ούτε την ιδιαίτερη έμφαση που έδωσε σε αυτό ο ρήτορας ούτε την υποτιθέμενη ανταμοιβή για ολόκληρη την πόλη της Καλυδώνας. Σημαντικές λεπτομέρειες πρέπει να έχουν παραλειφθεί εδώ. Για παράδειγμα, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ο Καλυδώνιος εκδικήθηκε τον θάνατο του κυρίου του και σκότωσε τον Μερμώδη. Ο τρόπος με τον οποίο εισάγονται οι Κρισαίοι, ο Μερμώδης και ο Λύκος, υποδηλώνει επίσης ότι το πρωτότυπο ήταν πολύ πιο λεπτομερές και περιείχε μια πλήρη ιστορία του Ιερού Πολέμου στην Κωϊκή-Θεσσαλική εκδοχή. Το γεγονός ότι η ακρόπολη της Κρίσας αποτελούνταν από ένα τεράστιο ακρόπυργο είναι επίσης εμφανές από το μαντείο. Ο Ελλέβορος από τον Παρνασσό ήταν στην πραγματικότητα πολύ ισχυρός και επομένως ακατάλληλος για ιατρική χρήση αλλά ήταν απόλυτα κατάλληλος για τον παραπάνω σκοπό. Η καλύτερη, ηπιότερη εκδοχή του απαντάται σε αφθονία στην Αντίκυρα, η οποία είναι επομένως διάσημη και βρίσκεται πέρα από την Κίρφη· στον Έφορο, όπου αναφέρεται ρητά και ο πύργος της πόλης. Ως ορόσημο της περιοχής, πρέπει να ήταν ορατό μακριά στη θάλασσα και μέχρι την Πελοπόννησο. Το συμπέρασμα μας φέρνει τη χρονολόγηση. Η πηγή δεν γνωρίζει ακόμη τον καινός νεώς στους Δελφούς, ο οποίος ξεκίνησε μετά την καταστροφή του παλαιού το 371 και εγκαινιάστηκε το 330. Ο συγγραφέας του συνδέει σωστά την ίδρυση του Γυμναστικού-Ιππώπειου Αγώνα με την κατάκτηση της Κρίσας, αλλά υπερβάλλει και συνδέει επίσης την κατασκευή του ναού των Αλκμεωνιδών, του οποίου ο προκάτοχος κάηκε μόλις 40 χρόνια μετά τον Ιερό Πόλεμο, με την επιτυχή λήξη του πολέμου. Παρ' όλα αυτά, του είμαστε ευγνώμονες γι' αυτό, επειδή μας επιτρέπει να μάθουμε τόσο το κατά προσέγγιση ferminus post quem scripsit: δηλαδή τον 5ο αιώνα, αφού η μνήμη της σύνδεσης μεταξύ των μεγάλων γεγονότων στην πατρίδα του 6ου αιώνα είχε σταδιακά ξεθωριάσει στην Ανατολική Ελλάδα και την Κω, όσο και το ακριβές terminus ante quem: λίγο πριν από τον Ηρόδοτο, μέσω του ιστορικού έργου του οποίου αυτά τα γεγονότα (η κατασκευή των Αλκμεωνιδών στους Δελφούς, κ.λπ.) ζωντάνεψαν για πρώτη φορά για τους Ανατολικούς Έλληνες.
Η προτίμηση για τα παλιά μαντεία, για τα οποία μαθαίνουμε το τελευταίο μέρος εδώ, οδηγεί επίσης σε αυτή την εποχή: το "τω δόντι ἃ ἔδωκε δόντες" ήταν σε μια μετρική ρήση που παραλείφθηκε από τον ρήτορα, η πληροφορία της οποίας έχει χαθεί για εμάς. Τέλος, ο τάφος του Χρυσού στον Ιππόδρομο: μαρτυρεί άμεσα την τοποθεσία του τελευταίου κάτω από το Στεφάνι και τον πύργο, όπως θα αποδειχθεί παρακάτω , και όποιος επιτρέπει στη φαντασία του λίγη σπατάλη θα μπορούσε να δει μια ποτέ εντελώς διακοπτόμενη σύνδεση μεταξύ του όμορφου, πλούσιου χωριού, το οποίο γιορτάζεται στα σύγχρονα ελληνικά δημοτικά τραγούδια ως τὸ Χρυσὸν τὸ χρυσωμένος, με το... Ήθελε να χτίσει έναν τάφο για τον γενναίο Νεβρίδη με το ίδιο όνομα. Αλλά μπορεί να λέει τέτοια πράγματα μόνο ήσυχα στον εαυτό του, ποτέ φωναχτά σε ιστορικούς του 20ού αιώνα.
Αποτέλεσμα. Δεδομένου ότι ο ρήτορας επιστρέφει για να μιλήσει και ξεκινά το δεύτερο κεφάλαιό του επίσης πλούσιο σε ιστορίες για τους Νεβρίδες, αλλά δεν περιέχει πλέον τίποτα το Δελφικό, το αποτέλεσμα της παραπάνω ανάλυσης μπορεί να συνοψιστεί: Η αφήγηση του ιερού πολέμου στο πρώτο μέρος του Πρεσβευτικού ανάγεται στις αρχαίες παραδόσεις των Κωιων Ασκληπιάδων (και των Θεσσαλών Ηρακλειδών), των οποίων ο πρόγονος Νέβρος συμμετείχε στον πόλεμο. Αυτές οι παραδόσεις, οι οποίες, όπως είναι κατανοητό, ανέφεραν ελάχιστα ή καθόλου για τον Κλεισθένη ή τον Σόλωνα, καταγράφηκαν γραπτώς στο πρώτο μισό ή στα μέσα του 5ου αιώνα, όχι πολύ πριν από τον Ηρόδοτο. (Αυτό υποδεικνύεται επίσης από το κείμενο στο Ηρώδη VII, 163, την κάπως αινιγματική ιστορία του Κάδμου, που στάλθηκε από τον Γέλωνα για να παρατηρήσει τις επιτυχίες του Ξέρξη, η οποία φωτίζεται σαφώς μόνο από τον Πρεσβευτή. Αυτή η γραπτή πηγή χρησιμοποιήθηκε εκτενώς, εν μέρει αυτολεξεί, από τον Κώα ρήτορα, ο οποίος συνέθεσε τον Πρεσβευτικό ως σχολικό θεατρικό έργο, με σημαντικές συντομογραφίες και παραλείψεις.
Η κατασκευή του δελφικού ναού των ετών 370-330 δεν λαμβάνεται υπόψη επειδή ο ρήτορας, για να διατηρήσει την πλασματική άποψη ότι ο λόγος εκφωνήθηκε από τον Θεσσαλό (411; σύμφωνα με τον Petersen), αναγκάστηκε να αγνοήσει τον νέο ναό. Ωστόσο, δεδομένου ότι, αφενός, εξακολουθεί να γνωρίζει για τη δελφική ανανέωση της προξενίας για τον Ιπποκράτη και τον Θεσσαλό, και αφετέρου, μπορεί να την έγραψε μόνο κάποια στιγμή μετά τον θάνατο του Θεσσαλού, ο λόγος ανήκει στο δεύτερο μισό του 4ου αιώνα, όπου και προστέθηκε αμέσως στο Ιπποκρατικό Σώμα.
Τα τιμητικά ψηφίσματα για τους Ασκληπιάδες μόνο αφού διαπιστωθεί επαρκώς η ηλικία και η αξιοπιστία της πηγής του Πρεσβευτικού, θα ασχοληθούμε με τις δύο νεβριδικές τιμές , η γνησιότητα των οποίων, μετά από όλα όσα ειπώθηκαν, δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί. Όπως στα λόγια του Ηροδότου για την Προμαντεία του Κροίσου: Δελφοὶ δὲ ἀντὶ τούτων ἴδοσαν Κροίσια καὶ Λυδοίσι προμαντήθην καὶ ἀτελείην καὶ προεδρίην καὶ ἐξεῖναι προέκυψε η διατύπωση του τιμητικού διατάγματος, που αναμφίβολα διαβάστηκε από τον συγγραφέα σε μεταγενέστερη στήλη (πιθανότατα τοποθετήθηκε δίπλα στα αναθέματα του Κροίσου), (Συλ. ν. 7): (Κροίσοι βασιλεῖ καὶ τοῖς Λυδοῖς (ή ἐπιτιμάν) γίνει, ἐπιτιμάν, τὸν Δελφοῖς. ὡς εὐεργέται ἐόντι Λελφῶν Ἐπὶ τοῦ δεῖνος ἄρχοντος), we are barely 40 years older Askie-piaden promancy from the words of Presbeutikos (§ 22): Ασκληπιάδας δὲ τοῖς ἐν Κῷ ἐδόθη Νέβρου χάριτι Μπορείτε να επαναφέρετε κάτι σαν αυτό.
Τα προνόμια προμαντείας και της προξενειας μπορούν αργότερα να παραχωρηθούν μόνο από τους ίδιους τους Δελφικούς (όπως στον Κροίσο), αλλά είναι προφανές ότι εκείνη την εποχή, αμέσως μετά τον Κρισαίο Πόλεμο, δεν είχαν ακόμη αυτονομία και κανένα δικαίωμα να καθορίζουν το μαντείο. Επομένως, όχι μόνο δεν πρέπει να προσβληθεί κανείς από την αναφορά της πηγής μας σχετικά με την παραχώρηση αυτής της (αργότερα κοινοτικής-Δελφικής) προμαντείας από τους νικηφόρους Αμφικτύονες, αλλά και να τη θεωρήσει ως ένδειξη γνήσιας αρχαιότητας. Και η προαναφερθείσα προσθήκη της προξενίας του μαντικού προαστίου από τους νικητές είναι εξίσου πιθανή με αυτήν που παραχωρήθηκε στον Κροίσο από τους Δελφικούς, αν και η τελευταία δεν αναφέρθηκε από τον ρήτορα.
Αν δούμε τώρα ότι ακόμη και το έτος 211 ο απεσταλμένος της πόλης των Σάρδεων στους Δελφούς αναφέρεται στην παλιά προξενεία και προμαντία που δίνονταν σε όλους τους Λυδούς, δηλαδή στους Σάρδεις καθώς και στους Σαρδηνούς, δηλαδή στην εποχή του Κροίσου πριν από 330 χρόνια, τότε η δήλωση του Πρεσβυτικού ότι η παλιά Ασκληπιάδα προμαντία ανανεώθηκε στον Ιπποκράτη και τον Θεσσαλό (μετά από 200 χρόνια) θα θεωρείται ακόμη περισσότερο αληθής.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΟΜΤΟΦ;
Ο Χανς Ρούντολφ Πόμτοφ (27 Μαρτίου 1859 στο Βερολίνο - 24 Μαρτίου 1925 στο Βερολίνο) ήταν Γερμανός κλασικός φιλόλογος, επιγραφολόγος και καθηγητής λυκείου. Είναι ένας από τους σημαντικότερους πρώτους εξερευνητές των Δελφών.
Αφού φοίτησε προσωρινά στο Γυμνάσιο Joachimsthal στο Βερολίνο, ολοκλήρωσε τις εξετάσεις Abitur στο Λατινικό Hauptschule στο Halle το 1877. Στη συνέχεια σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, όπου έλαβε το διδακτορικό του στις 18 Ιουλίου 1881, με τη διατριβή του De oraculis quae exstant Graecis trimetro iambico compositis. Στις 23 Μαΐου 1882, πέρασε τις κρατικές εξετάσεις για την υπηρεσία στο Γυμνάσιο και υπηρέτησε το δοκιμαστικό του έτος διδασκαλίας από τον Αύγουστο του 1882 έως τον Σεπτέμβριο του 1883 στη Σχολή Γραμμάτων Johanneum στο Αμβούργο. Από το 1884 και μετά, αφιερώθηκε στην έρευνα των αρχαίων Δελφών. Τον Ιούλιο του 1887, του ανατέθηκε από την Πρωσική Ακαδημία Επιστημών να δημοσιεύσει τις Δελφικές επιγραφές για το Corpus Inscriptionum Graecarum. Πέρασε μεγάλα χρονικά διαστήματα στους Δελφούς συλλέγοντας το υλικό και επίσης διεξήγαγε ανασκαφές εκεί. Ωστόσο, το πρακτικά ολοκληρωμένο έργο δεν μπόρεσε να τυπωθεί επειδή, μετά την έναρξη των γαλλικών ανασκαφών στους Δελφούς το 1892, οι Γάλλοι επέμειναν στη δημοσίευση των επιγραφών. Το σχέδιο αναβλήθηκε επομένως τον Νοέμβριο του 1899 κατόπιν αιτήματος της Ακαδημίας Επιγραφών και Καλών Γραφών του Παρισιού.
Ο Πόμτοφ αναγκάστηκε στη συνέχεια να επιστρέψει στη διδασκαλία. Από το Πάσχα του 1900, εργάστηκε ως δάσκαλος στο Βερολίνο, αρχικά στο Königliches Wilhelms-Gymnasium (Βασιλικό Λύκειο Wilhelm) και από το 1901 στο Luisengymnasium (Luisengymnasium). Το 1906, διορίστηκε καθηγητής. Εκτός από το διδακτικό του έργο, ο Πόμτοφ συνέχισε να μελετά την ιστορία, τις επιγραφές και τα μνημεία των Δελφών και δημοσίευσε πολυάριθμα έργα επί του θέματος. Μια περίληψη των μελετών του για την τοπογραφία των Δελφών μπορεί να βρεθεί στη συμβολή του στο Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft (Πραγματική Εγκυκλοπαίδεια Κλασικών Αρχαιοτήτων) του Pauly από το 1924. Ο Pomtow έπαιξε έναν μάλλον ατιμωτικό ρόλο στην αποτυχία του κοινού γερμανογαλλικού έργου για τη δημοσίευση των επιγραφών των Δελφών. Αφού έδειξε - όπως και ο Γάλλος ομόλογός του Théophile Homolle - ότι ήταν δύσπιστος και σχεδόν ανίκανος για συλλογική εργασία, κάτι που είχε σχεδόν οδηγήσει στην αποτυχία του έργου αρκετές φορές από τη δεκαετία του 1890 και είχε προκαλέσει επίσης δυσαρέσκεια στη γερμανική πλευρά, η δημοσίευση 26 αδημοσίευτων επιγραφών το 1913 οδήγησε στην τελική ρήξη.
Ο Pomtow πέθανε από καρδιακή πάθηση λίγο πριν από την ηλικία των 65 ετών. Κληροδότησε τη συλλογή επιγραφών του στον φίλο του Günther Klaffenbach, ο οποίος τη δώρισε στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.POMTOW, H., Delphische Neufunde II. Neue delphische Inschriften Delphische Neufunde III. Hippokrates und die Asklepiaden in Delphi 1-77, 303-338. Στον κάτω σύνδεσμο η μελέτη στα γερμανικά, όπως δημοσιεύθηκε το 1918.
2. Ασκληπιείο των Κώων,2024
3.Ασκληπιείο της Κεφάλου
4.Ναός Ασκληπιού και Υγείας της Κεφάλου
5.Προ ιπποκρατικοί γνωστοί Κώοι γιατροί
6.Παναγία Παλατιανή , της Κεφάλου
7. Εγκυκλοπαίδειες- Βικιπαίδεια ,Britannica, Treccani
8. Επιγραφές