Τι είναι ένα ηφαίστειο σε θερμό σημείο τύπου hotspot;
Στη γεωλογία, ένα θερμό σημείο είναι μια περιοχή του μανδύα της Γης από την οποία ανεβαίνουν θερμά λοφία, σχηματίζοντας ηφαίστεια στον υπερκείμενο φλοιό.
Η Σαμόα αποτελείται από μια γραμμική αλυσίδα ηφαιστειακών νησιών που βρίσκονται στην κορυφή της τεκτονικής πλάκας του Ειρηνικού. Η Σαμόα είναι ένα παράδειγμα ενός από τα τουλάχιστον 28 ηφαιστειακά θερμά σημεία που τροφοδοτούνται από νέφη και υποτίθεται ότι υπάρχουν στην επιφάνεια της Γης. Σχήμα που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του Drew Reinhard.
Με τον ίδιο τρόπο που τα λοφία ανεβαίνουν πλωτά σε μια λάμπα λάβας, θεωρητικά, τα λοφία μάγματος του μανδύα (λιωμένο πέτρωμα) ανεβαίνουν πλωτά από μια πηγή μέσα στον βαθύ μανδύα της Γης. Όταν ένα τέτοιο λοφίο ανεβαίνει στον ρηχό μανδύα, λιώνει εν μέρει και το τήγμα μπορεί στη συνέχεια να ανέβει στην επιφάνεια όπου μπορεί να εκραγεί ως ηφαίστειο θερμής εστίας. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα θερμών σημείων διακρίνεται από το ότι δεν προέρχεται από διεργασίες που παράγουν την πιο κοινή υποθαλάσσια ηφαιστειακή δραστηριότητα που εμφανίζεται στα όρια των τεκτονικών πλακών της Γης.
Τα μανδυακά λοφία που σχηματίζουν θερμά σημεία θεωρείται ότι είναι σχετικά ακίνητα, ενώ οι υπερκείμενες τεκτονικές πλάκες συνήθως δεν είναι. Έτσι, καθώς μια πλάκα κινείται πάνω από την τοποθεσία μιας έκρηξης λοφίου, μεταφέρει διαδοχικά παλαιότερα ηφαίστεια μαζί της. Καθώς τα ηφαίστεια των θερμών σημείων μεταφέρονται με την κίνηση των πλακών μακριά από το λοφίο του μανδύα, η ηφαιστειακή δραστηριότητα των θερμών σημείων σταματά. Τελικά, τα ηφαίστεια των θερμών σημείων σβήνουν, υποχωρούν σταδιακά και διαβρώνονται από τη δράση των κυμάτων. Με την πάροδο του γεωλογικού χρόνου, αυτές οι διεργασίες παράγουν γραμμές νησιών, ατολών και υποθαλάσσιων ορέων, γνωστές ως ίχνη ή αλυσίδες θερμών σημείων. Τα νεότερα, ενεργά ηφαίστεια βρίσκονται μέσα σε μια περιοχή της πλάκας που επικαλύπτει το λοφίο του μανδύα. Προοδευτικά παλαιότερα ηφαίστεια σχηματίζουν γραμμικές αλυσίδες στην επιφάνεια της κινούμενης τεκτονικής πλάκας, κατάντη του θερμού σημείου. Οι γεωλόγοι χρησιμοποιούν τις κατευθύνσεις αυτών των ηφαιστειακών αλυσίδων, μαζί με την ηλικιακή εξέλιξη των ηφαιστείων της αλυσίδας, για να ανακατασκευάσουν την ιστορία της σχετικής κίνησης μεταξύ των πλακών.
Τα νησιά της Χαβάης και η αλυσίδα των υποθαλάσσιων ορέων που συνεχίζουν την τάση τους για περίπου 6.000 χιλιόμετρα (3.750 μίλια) στον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό αποτελούν παράδειγμα μιας διαδρομής με θερμά σημεία. Το νησί της Χαβάης είναι το νεότερο και πιο ενεργό ηφαίστειο στην αλυσίδα. Η ενεργή ηφαιστειακή δραστηριότητα στο υποθαλάσσιο όρος Λόιχι, το οποίο βρίσκεται στα νοτιοανατολικά άκρα του νησιού της Χαβάης, ωστόσο, μπορεί να σηματοδοτήσει τη μελλοντική τοποθεσία για τη δημιουργία ενός νέου νησιού στην αλυσίδα της Χαβάης.
Ενώ η θεωρία της ηφαιστειακής δραστηριότητας σε θερμά σημεία εξηγεί με επιτυχία τη γραμμική σχέση μεταξύ ηλικίας και απόστασης σε ορισμένες μακρόβιες ηφαιστειακές αλυσίδες (π.χ., τα νησιά Σαμόα και Χαβάη), δεν δίνει εξήγηση για το χρονικό και χωρικό πρότυπο της ηφαιστειακής δραστηριότητας σε άλλες (π.χ., τα νησιά Κουκ-Αούστραλ, Μάρσαλ, Γκίλμπερτ και Λάιν). Αυτό έχει οδηγήσει σε επιστημονική συζήτηση σχετικά με το εάν τα θερμά σημεία είναι στην πραγματικότητα βαθιά φαινόμενα ή ακόμη και «σταθερά» στη θέση τους, με ορισμένους ερευνητές να εγκαταλείπουν εντελώς τη θεωρία των θερμών σημείων. Αυτή είναι η φύση της επιστήμης και ο λόγος για τον οποίο συνεχίζουμε να εξερευνούμε και να μαθαίνουμε.
Γεωδίφης με πληροφορίες από noaa.gov
https://oceanexplorer.noaa.gov/ocean-fact/volcanic-hotspot/