Στο Νεπάλ, επιστήμονες και πνευματικοί ηγέτες τιμούν έναν ετοιμοθάνατο παγετώνα

Επιστήμονες και πνευματικοί ηγέτες στον παγετώνα Γιάλα. Αφιέρωμα στον παγετώνα Γιάλα, 12 Μαΐου 2025. Φωτογραφία: Jitendra Raj Bajracharya/ICIMOD.

Στις 12 Μαΐου 2025, Ημέρα του Βούδα , βουδιστές μοναχοί και επιστήμονες ερευνητές συγκεντρώθηκαν για να αποτίσουν φόρο τιμής στον παγετώνα Γιάλα στην κοιλάδα Λανγκτάνγκ του Νεπάλ. Το Διεθνές Κέντρο για την Ορεινή Ανάπτυξη (ICIMOD), μια διεθνής ΜΚΟ με έδρα το Κατμαντού, συνεργάστηκε με τοπικούς ηγέτες των ιθαγενών κοινοτήτων για να οργανώσει αυτήν την εκδήλωση με στόχο την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ταχεία υποχώρηση του Γιάλα και την ανάδειξη του κινδύνου στους παγετώνες Ινδουιστικών Ιμαλαΐων (HKH). Κάλεσαν ηγέτες της κοινότητας, τοπικούς καθηγητές πανεπιστημίων και διεθνή μέσα ενημέρωσης στον φόρο τιμής, ο οποίος περιελάμβανε μια κεντρική τελετή που πραγματοποιήθηκε από πνευματικούς ηγέτες.

Το ICIMOD συχνά αναφέρεται στην περιοχή HKH ως τον « παλμό του πλανήτη ». Εκτεινόμενοι σε 8 χώρες και εκβάλλοντας σε 10 μεγάλα ποτάμια συστήματα , οι παγετώνες HKH παρέχουν καθαρό νερό σε σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Αλλά τώρα, η Γιάλα αντιμετωπίζει τον θάνατο των παγετώνων. Ένας παγετώνας μπορεί να κηρυχθεί νεκρός όταν η κίνηση του πάγου του έχει σταματήσει: ο παγετώνας δεν ρέει πλέον. Η Γιάλα προβλέπεται να είναι ο πρώτος παγετώνας στο Νεπάλ που θα πεθάνει.

Η Γιάλα έχει συρρικνωθεί κατά 66% από το 1974. Από τότε που το ICIMOD ξεκίνησε την ετήσια επιτόπια εργασία και εκπαίδευση εκεί το 2011, ο παγετώνας έχει υποχωρήσει σημαντικά, με αποτέλεσμα οι ερευνητές να μετακινήσουν την αρχική τους βάση. Μελέτες προβλέπουν ότι η Γιάλα θα πεθάνει μέχρι τη δεκαετία του 2040.

Εάν αυτή η πρόβλεψη επαληθευτεί, η Γιάλα θα ενταχθεί στις τάξεις άλλων νεκρών παγετώνων. Το 2019, πραγματοποιήθηκε τελετή για τον παγετώνα Okjökull στην Ισλανδία. Διοργανώθηκε από τους ανθρωπολόγους του Πανεπιστημίου Rice, Cymene Howe και Dominic Boyer . Ένα μήνα μετά την πρώτη τελετή, η Ελβετία διοργάνωσε μια μνημόσυνη τελετή για τον παγετώνα Pizol . Ακολούθησαν και άλλες κηδείες παγετώνων στο Μεξικό, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία. Η τελετή στη Γιάλα, ωστόσο, ήταν ένας φόρος τιμής.

Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Pasang Sherpa του Πανεπιστημίου Tribhuvan , ο όρος «κηδεία» είναι εκτός τόπου για τον κυρίως θιβετιανό βουδιστικό πληθυσμό. Ο Sherpa δήλωσε στο GlacierHub ότι τα μέλη της κοινότητας σκόπευαν την εκδήλωση ως «μια πνευματική προσφορά προς τιμήν του παγετώνα Yala, για την προώθηση της ευημερίας και την προσευχή για τη μακροζωία του παγετώνα».

Οι Λάμα (τοπικοί πνευματικοί ηγέτες) έκαναν προσφορές φρούτων, ρυζιού και γάλακτος. Ο Σέρπα είπε ότι «ο ρόλος τους είναι κρίσιμος για αυτό το είδος τελετουργίας». Προσευχήθηκαν για να «καθαρίσουν» τον παγετώνα, να εξαγνίσουν την περιοχή και να προσκαλέσουν τους θεούς να παραμείνουν περισσότερο. Ο Σάραντ Τζόσι, αναλυτής παγετώνων στο ICIMOD , δήλωσε στο GlacierHub ότι η κλιματική αλλαγή και η ρύπανση της Γιάλα έχουν ερμηνευτεί ως μολύνση σε μια κοινότητα όπου η φύση θεωρείται ιερή.

Σε μια συνέντευξη με το GlacierHub, η Chimi Seldon του ICIMOD δήλωσε: «Η Γιάλα είναι μία από τις πολλές κορυφές αυτής της κοιλάδας, που θεωρείται από τους ντόπιους ως η πατρίδα των θεών... Η Γιάλα είναι πολύ ξεχωριστή. Το αλάτι και το νερό της θεωρούνται φαρμακευτικά. Λέγεται ότι αν ένα γιακ βόσκει στους πρόποδές της, η τροφή και το γάλα είναι καλύτερα».

Πολλοί λαοί σε όλο τον κόσμο έχουν πιστέψει σε μια σύνδεση μεταξύ της φύσης και του πνευματικού. «Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, οι άνθρωποι έχουν κατανοήσει τη σχέση τους με το νερό, τον άνεμο, τη φωτιά και τη γη στο πλαίσιο της σχέσης τους με τον Θεό ή με κάποιο θεϊκό ον ή όντα», δήλωσε η Karenna Gore, διευθύντρια του Κέντρου για την Ηθική της Γης , ενός συνεργαζόμενου κέντρου στη Σχολή Κλίματος του Πανεπιστημίου Columbia. Αυτή η κατανόηση και η σύνδεση ήταν παρούσα στο πρόσφατο αφιέρωμα στη Γιάλα.

Ορισμένες παλαιότερες τελετές σε παγετώνες χρησιμοποιούσαν θρησκευτικές τελετουργίες που σχετίζονταν με το πένθος. Άλλες ήταν κοσμικές και άλλες είχαν πιο άμεση πολιτική εστίαση και μήνυμα. Κάθε μία αναπόφευκτα σηματοδοτεί μια μη αναστρέψιμη απώλεια λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πολλές τελετές περιλάμβαναν ένα κοινό στοιχείο: την τοποθέτηση αναμνηστικής πλάκας στο σημείο του παγετώνα. Δύο τέτοιες γρανιτένιες πλάκες που περιείχαν ποιήματα τοποθετήθηκαν στη Γιάλα.

Δύο γρανιτένιες πλακέτες με ποιήματα στο πλαίσιο μιας τελετής για τον παγετώνα περιλαμβάνουν ποιήματα των Andri Snær Magnason και Manjushree Thapa, έχουν τοποθετηθεί στους πρόποδες του παγετώνα Yala. Φωτογραφία: Jitendra Bajracharya/ICIMOD.

Ένα ποίημα γράφτηκε από τον Ισλανδό συγγραφέα Άντρι Σνέρ Μάγκνασον . Τα ίδια λόγια εμφανίζονται σε πλάκες σε αρκετές πρώην τοποθεσίες παγετώνων στην Ισλανδία, το Μεξικό, τα Πυρηναία και τώρα, στον παγετώνα Γιάλα στο Νεπάλ: «Ξέρουμε τι συμβαίνει και τι πρέπει να γίνει, μόνο εσείς ξέρετε αν το κάναμε εμείς».

Σε μια συνέντευξη με το GlacierHub, ο Magnason εξέφρασε ότι το ποίημα είναι «κάτι που θα αντηχούσε στα βουνά που τώρα απουσιάζουν από παγετώνες... ίσως κάποιος το βρει αυτό μετά από 1.000 χρόνια και να συνδέσει τις τελείες ».Είπε ότι οι τελετές μνήμης ήταν σημαντικές ως «πολιτιστική δημιουργία» και μια ευκαιρία να «οριστούν ιστορικές στιγμές» και να σηματοδοτηθεί η απώλεια στα μεταβαλλόμενα τοπία.

Η Manjushree Thapa , συγγραφέας γεννημένη στο Νεπάλ με έδρα τον Καναδά, η οποία πέρασε χρόνια ταξιδεύοντας σε όλη την περιοχή των Ιμαλαΐων, έγραψε τα εξής: « Γιάλα, όπου οι θεοί ονειρεύονται ψηλά στα βουνά, όπου το κρύο είναι θεϊκό... Ονειρευτείτε έναν παγετώνα και τους πολιτισμούς κατάντη. Ολόκληρα οικοσυστήματα: η δική μας τροφή. Το σύμπαν. Και όλα όσα γνωρίζουμε και όλα όσα αγαπάμε ».

Εκτός από τα πνευματικά της στοιχεία, η τελετή συνδέθηκε με την έναρξη μιας νέας φάσης επιτόπιας εργασίας για ορισμένους επιστήμονες που παρευρέθηκαν. Συνεργάτες από τα κοντινά Πανεπιστήμια Τριμπουβάν και Κατμαντού εκπαιδεύτηκαν επί τόπου σε μεθόδους μέτρησης παγετώνων μαζί με διεθνείς συναδέλφους. Το ICIMOD δήλωσε ότι ο παγετώνας Γιάλα «παίζει κρίσιμο ρόλο στην εκπαίδευση παγετωνολόγων στην περιοχή των Ιμαλαΐων» και στην έρευνα.

Ένας αυτόματος μετεωρολογικός σταθμός εγκαταστάθηκε από έναν νεαρό ερευνητή στη Γιάλα το 2019, στο πλαίσιο των προσπαθειών του ICIMOD να παρακολουθεί τα μεταβαλλόμενα καιρικά πρότυπα και να συλλέγει δεδομένα.

Η συνεργασία σε αυτή την τελετή μεταξύ της τοπικής κοινότητας, των επιστημόνων και των διεθνών συναδέλφων ήταν ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα του φόρου τιμής. Η κλιματική αλλαγή γίνεται αισθητή στην τοπική κοινότητα, με μεταβαλλόμενα καιρικά πρότυπα, έντονες βροχοπτώσεις και μεγαλύτερο κίνδυνο πλημμυρών για μια περιοχή που είναι ήδη επιρρεπής σε πλημμύρες και κατολισθήσεις . Όπως δήλωσε ο Thapa, « οι κοινότητες που ζουν στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής δεν είναι οι ίδιες η αιτία.... Πολύ πλουσιότερες, πιο βιομηχανοποιημένες χώρες είναι οι ένοχοι εδώ». Οι αλλαγές πολιτικής σε διεθνές επίπεδο είναι απαραίτητες για την πλήρη αντιμετώπιση του ζητήματος της παγετώδους ύφεσης και των άμεσων συνεπειών της, όπως η διαχείριση των φυσικών πόρων και η αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών σε φυσικές καταστροφές. Η ουσιαστική συνεργασία μεταξύ εμπειρογνωμόνων και τοπικών κοινοτήτων που μεταφέρθηκε στο μνημείο για τη Γιάλα μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση παγκόσμιων αλλαγών αυτής της κλίμακας.

Γεωδίφης με πληροφορίες από το columbia.edu

https://news.climate.columbia.edu/2025/09/18/in-nepal-scientists-and-spiritual-leaders-honor-a-dying-glacier/