«Αλλά είπες ότι ο πάγος θα εξαφανιζόταν σε 10 χρόνια!»

Αρκτικός πάγος… Πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, ορισμένοι επιστήμονες προέβλεψαν ότι οι θαλάσσιοι πάγοι της Αρκτικής το καλοκαίρι θα εξαφανίζονταν «σύντομα». Αυτές οι προβλέψεις αναφέρθηκαν από τον Αλ Γκορ και έτυχαν μεγάλης δημοσιότητας. Ωστόσο, δεν έτυχαν ευρείας αποδοχής στην επιστημονική κοινότητα και διαψεύστηκαν γρήγορα. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό εξακολουθεί να εμφανίζεται συχνά. Ώρα για μια βαθύτερη εμβάθυνση στο τι συνέβη και γιατί...

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι αντιφρονούντες του κλίματος αναφέρουν παλαιότερες «αποτυχημένες προβλέψεις» για να ενισχύσουν το επιχείρημά τους ότι δεν χρειάζεται να γίνει τίποτα για την κλιματική αλλαγή. [Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν μπαίνουν στον κόπο να αναφέρουν τις προβλέψεις που ήταν επιδέξιες, αλλά ας μην επεκταθούμε σε αυτό!]. Για πολύ καιρό, η αγαπημένη τους υποτιθέμενη «αποτυχημένη πρόβλεψη» ήταν ότι υπήρχε συναίνεση για την επικείμενη μια νέα εποχή των παγετώνων τη δεκαετία του 1970 (ένα θέμα που έχουμε καλύψει πολλές φορές ), αλλά πιο πρόσφατα έχει στραφεί στην υποτιθέμενη πρόβλεψη του Αλ Γκορ ότι «ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής το καλοκαίρι θα εξαφανιζόταν» σε σύντομο χρονικό διάστημα. 

Αυτό τα έχει όλα - το σπασμωδικό «Αλλά Αλ Γκορ!», μια συγχώνευση του Αλ Γκορ με την επιστημονική κοινότητα, ακούγεται κατάλληλα αποκαλυπτικό και, φυσικά, ο θαλάσσιος πάγος της Αρκτικής το καλοκαίρι δεν έχει εξαφανιστεί (έχει μειωθεί μόνο κατά 40% περίπου):

Ανωμαλίες στην έκταση του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής το καλοκαίρι από το NSIDC, με επισημασμένες τις εξαιρετικές χρονιές 2007 και 2012 (δεδομένα έως τον Ιούλιο του 2025).

Τι είπε στην πραγματικότητα ο Αλ Γκορ;

Αν γυρίσουμε πίσω στον Δεκέμβριο του 2007, αμέσως μετά την συγκλονιστική μείωση του θαλάσσιου πάγου εκείνο το καλοκαίρι, ο Γκορ εκφώνησε την ομιλία αποδοχής του για το Νόμπελ Ειρήνης που είχε λάβει από κοινού με την IPCC. Σε αυτήν είπε:

Στις 21 Σεπτεμβρίου του περασμένου έτους, καθώς το Βόρειο Ημισφαίριο απομακρύνθηκε από τον ήλιο, οι επιστήμονες ανέφεραν με πρωτοφανή αγωνία ότι το παγοκάλυμμα του Βόρειου Πόλου «πέφτει από έναν γκρεμό». Μια μελέτη εκτίμησε ότι θα μπορούσε να εξαφανιστεί εντελώς κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε λιγότερο από 22 χρόνια. Μια άλλη νέα μελέτη, που θα παρουσιαστεί από ερευνητές του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ αργότερα αυτή την εβδομάδα, προειδοποιεί ότι αυτό θα μπορούσε να συμβεί σε μόλις 7 χρόνια.

Τι ρεπορτάζ έκανε;

Αυτή ήταν μια ειλικρινής αναφορά. Η πρώτη μελέτη (νομίζω) αναφέρεται σε ένα άρθρο σχολιασμού στο EOS (ή ίσως σε μια προεκτύπωση αυτού), το οποίο σημείωνε την κακή απόδοση των κλιματικών μοντέλων στην παρακολούθηση της απώλειας πάγου της Αρκτικής και έκανε μια ειδική εκτίμηση ότι ο θαλάσσιος πάγος του καλοκαιριού θα είχε εξαφανιστεί γύρω στο 2030. Η δεύτερη (προσεχής) αναφέρεται σε μια παρουσίαση του φθινοπώρου στο AGU 2007 που θα έδινε ο Wieslaw Maslowski, ο οποίος εκείνη την εποχή εφάρμοσε ένα από τα μοντέλα πάγου με την υψηλότερη ανάλυση που ήταν διαθέσιμα. Ωστόσο, η πρόβλεψή του δεν βασιζόταν άμεσα στο μοντέλο πάγου του, αλλά μάλλον σε μια γραμμική παρέκταση του όγκου του πάγου από το μοντέλο του:

Γράφημα από τους Maslowski et al (2012) που δείχνει τις προβλέψεις που έκανε στα τέλη του 2007 (ματζέντα).

Κάποιος θα μπορούσε εύλογα να αναρωτηθεί γιατί μια πρόβλεψη που έγινε το 2007 συμπεριλήφθηκε σε ανασκόπηση μόλις το 2012, παρά το γεγονός ότι είχε λάβει μεγάλη δημοσιότητα εκείνη την εποχή; Θα το εξετάσουμε.

Ο Γκορ συνέχισε να αναφέρεται στην πρόβλεψη του Μασλόφσκι τουλάχιστον μέχρι το 2009.

Τα επόμενα χρόνια, μερικοί άλλοι άνθρωποι μπήκαν στο παιχνίδι της πρόβλεψης του θαλάσσιου πάγου χρησιμοποιώντας παρόμοιες, κάπως ανορθόδοξες μεθοδολογίες. Κύριος ανάμεσά τους ήταν ο Peter Wadhams, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Ο Wadhams (και μια ομάδα που αυτοαποκαλούνταν «Ομάδα Έκτακτης Ανάγκης για το Αρκτικό Μεθάνιο» (AMEG)) άρχισαν να δείχνουν γραφήματα παρεκβολής του πάχους του πάγου από το μοντέλο PIOMASS του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον :

Ένα τυπικό γράφημα (περίπου το 2012) του είδους που παρουσίασε ο Peter Wadhams χρησιμοποιώντας το πάχος πάγου PIOMASS και μια εκθετική προσαρμογή που «προβλέπει» μια Αρκτική χωρίς πάγο έως το 2015.

Ακόμα και χωρίς να είναι κανείς ειδικός στον θαλάσσιο πάγο, θα μπορούσε να αμφισβητήσει ορισμένες από αυτές τις μεθόδους: αφελείς προσαρμογές σε θορυβώδη δεδομένα που εξάγονται εκτός εύρους, το περίεργο γεγονός ότι οι ίδιες μέθοδοι που εφαρμόστηκαν σε δεδομένα έκτασης ή περιοχής έδωσαν εντελώς διαφορετικούς χρόνους συνθηκών χωρίς πάγο και, το πιο προφανές, η έλλειψη οποιασδήποτε φυσικής μοντελοποίησης για τη μελλοντική κατάσταση. Σίγουρα, τα τυπικά κλιματικά μοντέλα (CMIP3 εκείνη την εποχή) που χρησιμοποιήθηκαν στα σενάρια συμπεριφέρονταν πολύ συντηρητικά, αλλά να τα αγνοήσουμε εντελώς...;

Δεν θυμάμαι αν ήμουν στην ομιλία του Maslowski στο AGU το 2007, αλλά θυμάμαι ότι τον είδα να παρουσιάζει παρόμοια αποτελέσματα τουλάχιστον μερικές φορές. Και ακόμα κι αν δεν ήταν παρών, τα αποτελέσματά του συζητήθηκαν ευρέως μεταξύ των σχετικών επιστημόνων σε πολλά εργαστήρια. Από όσο θυμάμαι, οι απόψεις ήταν αρκετά έντονα αρνητικές.

Ποια είναι η φυσική πίσω από την πρόβλεψή σας;

Το 2014, η Βασιλική Εταιρεία φιλοξένησε ένα εργαστήριο για τη μείωση του πάγου της Αρκτικής . Προσκλήθηκα να δώσω μια ομιλία σχετικά με τις παλαιοκλιματικές προοπτικές για την αλλαγή του θαλάσσιου πάγου, τη μοντελοποίηση και το μεθάνιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Peter Wadhams ήταν εκεί και παρουσίασε ένα γράφημα πολύ παρόμοιο με το παραπάνω. Αν ψάξετε προσεκτικά στο μηχάνημα Wayback, μπορείτε να βρείτε μερικές από τις ηχογραφήσεις από τη συνάντηση και, συγκεκριμένα, αν ακούσετε την περίοδο ερωτήσεων και απαντήσεων από την ομιλία του, μπορείτε να με ακούσετε να ρωτάω [43:00] αν υπήρχε κάποια φυσική βάση για μια τέτοια παρέκταση. Η απάντηση ήταν όχι. [Παράλληλα, αυτό ήταν ένα από τα πρώτα εργαστήρια για το κλίμα που αγκάλιασαν πραγματικά το Twitter (όπως ήταν τότε) ως μέσο ευρύτερης διάδοσης, αν και αυτό δεν εκτιμήθηκε από τον συγκεκριμένο ομιλητή!]. Παραδόξως, ο Wadhams διατήρησε την πεποίθησή του ότι το 2015 (σε λιγότερο από ένα χρόνο απόσταση σε αυτό το σημείο) θα ήταν χωρίς πάγο το καλοκαίρι.

Για να είμαι σαφής, δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι ιδιαίτερα ευφυής στο να είμαι σκεπτικός απέναντι σε αυτές τις προβλέψεις. Σχεδόν όλοι στον τομέα δεν είχαν πειστεί από αυτές τις παρεκβολές από την αρχική παρουσίαση στη συνάντηση της AGU του 2007 και μετά. Ο λόγος για τον οποίο αυτές οι προβλέψεις δεν έγιναν ποτέ επιστημονικά αξιολογημένες από ομοτίμους; Φαντάζομαι ότι ήταν η δυσκολία να βρεθούν κριτικοί που βρήκαν αυτές τις μεθόδους αξιόπιστες.

Μαθήματα που αντλήθηκαν;

Η επιστήμη είναι πολύ ανταγωνιστική και οι επιστήμονες διαφυλάσσουν σθεναρά την ανεξαρτησία τους. Το να συμφωνήσουν έστω και σε ένα πράγμα απαιτεί μεγάλη προσπάθεια. Έτσι, θα υπάρχει πάντα ένα εύρος απόψεων και μεθόδων για οποιοδήποτε θέμα και άνθρωποι που θα προσκολλώνται σθεναρά σε αυτές. Η επιθυμία και η κουλτούρα των αξιολογήσεων (όπως η IPCC) προέκυψαν ειδικά για να συμπυκνωθεί αυτό το ευρύ φάσμα μεταξύ μεμονωμένων επιστημόνων σε μια πιο συνεκτική και καλύτερα ισορροπημένη αξιολόγηση με την οποία θα συμφωνήσει η μεγαλύτερη πλειοψηφία των ειδικών.

Εκ των υστέρων, είναι σαφές ότι ορισμένοι ξεγελάστηκαν από την τυχαιότητα, δίνοντας υπερβολικό βάρος στις διακυμάνσεις και όχι στη μακροπρόθεσμη τάση (η οποία, για να είμαστε ειλικρινείς, είναι ένα πανταχού παρόν πρόβλημα):

Τρέχουσα έκδοση του γραφήματος όγκου PIOMASS για τον Απρίλιο και τον Σεπτέμβριο (το ελάχιστο).

Θα μπορούσε κανείς να κοιτάξει πίσω σε αυτό το επεισόδιο και σε ό,τι έχει γίνει από τότε και να δηλώσει ότι οι επιστήμονες θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να είχαν εμποδίσει τον Maslowski και τον Wadhams από το να παρουσιάσουν τις ιδέες τους ή να μιλήσουν σε δημοσιογράφους ή να ανακτήσουν πολιτικούς. Αλλά αυτό είναι παράλογο: Κανένας επιστήμονας ή ομάδα επιστημόνων δεν έχει αυτή τη δύναμη, ούτε θα την ήθελε καν. Εναλλακτικά, άλλοι επιστήμονες θα μπορούσαν να εκφράσουν δυνατά τον σκεπτικισμό τους για αυτά τα αποτελέσματα και να παράγουν καλύτερες αξιολογήσεις. Αλλά και τα δύο αυτά πράγματα συνέβησαν. Κάποιοι μάλιστα πήγαν ένα βήμα παραπέρα και άρχισαν να στοιχηματίζουν ενάντια στις ακραίες προβλέψεις ( με αρκετή επιτυχία εκ των υστέρων ). Για σοβαρούς ανθρώπους, που ενδιαφέρονται για σοβαρές προβλέψεις, αυτό μπορεί να είναι αρκετό. Ωστόσο, όλα αυτά θα αγνοηθούν (και αγνοούνται) όταν κάποιος θέλει να γελάσει με το Fox News.

Αν οι άνθρωποι ενδιαφέρονται πραγματικά για το τι πιστεύει η επιστημονική κοινότητα, οι αξιολογημένες προβλέψεις της IPCC και παρόμοιων φορέων είναι η καλύτερη επιλογή σας. Μπορεί να είναι χρήσιμο να εξετάσετε το εύρος των μεμονωμένων προβλέψεων ή απόψεων, ιδίως σε καταστάσεις που εξελίσσονται γρήγορα, αλλά είναι πολύ δύσκολο να τις συζητήσετε δημόσια, χωρίς να υπάρχει κίνδυνος μεταγενέστερης διαστρέβλωσης.

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα realclimate.org

https://www.realclimate.org/index.php/archives/2025/09/but-you-said-the-ice-was-going-to-disappear-in-10-years/

W. Maslowski, J. Clement Kinney, M. Higgins, and A. Roberts, "The Future of Arctic Sea Ice", Annual Review of Earth and Planetary Sciences, vol. 40, pp. 625-654, 2012. http://dx.doi.org/10.1146/annurev-earth-042711-105345