Οι αόρατοι κίνδυνοι της ανόδου της στάθμης της θάλασσας: οι πλημμύρες από κάτω
Η βοτσαλώδης παραλία μπροστά από το ξενοδοχείο Θεοξένια της πόλης Κω, του αρχιτέκτονα Φίλιππου Βώκου έχει πλέον χαθεί λόγω ανθρωπογενών παρεμβάσεων και της αόρατης κλιματικής δράσης.
Δεν είναι η μόνη περιοχή της Κω, αλλά είναι η πιο γνωστή επειδή τυγχάνει να βρίσκεται καθημερινά δίπλα μας. Επιπλέον αρκετές περιοχές της παράκτιας Κω έχουν υποστεί καθιζήσεις από τους μεγάλους σεισμούς του παρελθόντος και πλέον λειτουργούν ως ταμιευτήρες συγκέντρωσης επιφανειακών νερών.
Τι θα λέγατε αν κάποιος σας μιλούσε για τις πλημμύρες από κάτω και τους αόρατους κίνδυνους της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Τα τελευταία χρόνια ερευνητές επιδεικνύουν μια αξιόπιστη μέθοδο για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο η άνοδος της θάλασσας θα μπορούσε να αυξήσει τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων, μεταδίδοντας δυνητικά κινδύνους πλημμύρας μακριά από την ενδοχώρα.
Καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να οδηγεί την άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας, πολλοί άνθρωποι που ζουν σε παράκτιες περιοχές βλέπουν ήδη τις επιπτώσεις.
Η διάβρωση των ακτών επιταχύνεται και μετατοπίζει τις ακτές προς την ενδοχώρα και οι καταιγίδες χειροτερεύουν. Αλλά το να κρύβεται κάτω από την επιφάνεια είναι μια άλλη σημαντική συνέπεια που μέχρι στιγμής δεν είναι κατανοητή: Η άνοδος των υπόγειων υδάτων.
Τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι σε ορισμένες παράκτιες περιοχές χαμηλού υψομέτρου με ρηχά υπόγεια ύδατα, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα οδηγήσει σε ταυτόχρονη άνοδο της στάθμης των υπόγειων υδάτων, με δυνητικούς σοβαρούς κινδύνους για τα σπίτια, τις επιχειρήσεις και άλλες υποδομές.
Σε μια νέα εργασία που δημοσιεύθηκε πρόσφατα οι ερευνητές οι Cox et al. επικεντρώθηκαν στην παράκτια πόλη Dunedin της Νέας Ζηλανδίας, επιδεικνύοντας μια μέθοδο για την πρόβλεψη του τρόπου με τον οποίο η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μπορεί να αλλάξει τα επίπεδα των υπόγειων υδάτων και συνεπώς να αυξήσει τους κινδύνους πλημμύρας στην ενδοχώρα.
Το South Dunedin δεν διαφέρει πολύ με τη σημερινή Κω, καθώς αντιμετωπίζει ήδη περιοδικές πλημμύρες που θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολες με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Οι ερευνητές περιγράφουν την πόλη ως ένα παιδί αφίσας για τις κοινότητες της Νέας Ζηλανδίας που ανταποκρίνονται και προσαρμόζονται στην κλιματική αλλαγή και την άνοδο των θαλασσών.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα 2019-2023 από ένα δίκτυο 35 αισθητήρων υπόγειων υδάτων που είναι εγκατεστημένοι στην παράκτια γη του Dunedin, όπου βρίσκεται μεγάλο μέρος της υποδομής της πόλης. Συνέκριναν τα δεδομένα των αισθητήρων με δεδομένα για τις παλίρροιες, τις βροχοπτώσεις και άλλους παράγοντες για να προβλέψουν τη μελλοντική επίδραση της άνοδο της στάθμης της θάλασσας στα υπόγεια ύδατα.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα οδηγήσει πρώτα σε άνοδο της στάθμης των υπόγειων υδάτων που θα μειώσει την ικανότητα της ξηράς να απορροφά τις βροχοπτώσεις. Με περαιτέρω άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τα υπόγεια ύδατα μπορεί να ανέβουν ακόμη περισσότερο και να αρχίσουν να προκαλούν προβλήματα ενώ είναι ακόμα κάτω από το έδαφος, όπως συντριπτικά συστήματα αποχέτευσης, διείσδυση υπόγειων και αποσταθεροποίηση θεμελίων κτιρίων. Τελικά, τα υπόγεια ύδατα μπορεί να ανέβουν αρκετά ψηλά ώστε να αναδυθούν ως πηγές και να προκαλέσουν πλημμύρες.
Οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι κίνδυνοι πλημμύρας που προκύπτουν από την άνοδο των υπόγειων υδάτων μπορεί να επεκταθούν πολύ πιο μακριά στην ενδοχώρα από ό,τι αναμένουν πολλοί άνθρωποι. Επιπλέον, αν υποτεθεί ότι η προστατευτική τοπογραφία του φράγματος των αμμόλοφων του Dunedin δεν υφίσταται σημαντική αλλαγή, αυτές οι επιπτώσεις των υπόγειων υδάτων θα συμβούν νωρίτερα από οποιαδήποτε άμεση πλημμύρα από την ανερχόμενη θάλασσα.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι η προσέγγισή τους περιέχει βασικές υποθέσεις και αβεβαιότητες - για παράδειγμα, ότι τα υπόγεια ύδατα και η στάθμη της θάλασσας θα ανέβουν με τον ίδιο ρυθμό και ο υδροφόρος ορίζοντας θα διατηρήσει περίπου το ίδιο σχήμα, αλλά ότι οι συντηρητικές προβλέψεις είναι πολύτιμες για τον σχεδιασμό και τη διαχείριση των κινδύνων στο Dunedin.
Επειδή η μέθοδος είναι σχετικά απλή και φθηνή, θα μπορούσε επίσης να εφαρμοστεί σε παρόμοιες παράκτιες περιοχές σε όλο τον κόσμο, λένε.
Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα eos.org
https://eos.org/research-spotlights/flooding-from-below-the-unseen-risks-of-sea-level-rise
Stanley, S. (2025), Flooding from below: The unseen risks of sea level height, Eos, 106, https://doi.org/10.1029/2025EO250093 . Δημοσιεύθηκε στις 12 Μαρτίου 2025.
