Πριν από 2.300 χρόνια ο Αριστοτέλης έγραψε για τη συνείδηση, τη φιλοσοφία και την ψυχή.
Το De Anima - Περί ψυχής [Οργανικός κόσμος και ψυχή - βιβλία 3] δεν είναι απλώς μία τριλογία.
Είναι ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα όλων των εποχών.
Να γιατί...
To De Anima παρουσιάζει τη θεωρία του Αριστοτέλη για την Ψυχή ως τη μορφή ή την ουσία των ζωντανών όντων. Υποστηρίζει ότι η Ψυχή είναι αχώριστη από το σώμα. - σε αντίθεση με την άποψη του Πλάτωνα για μια αθάνατη, χωριστή Ψυχή...
Ο Αριστοτέλης χωρίζει την ψυχή σε τρεις τύπους: Η θρεπτική ψυχή (φυτά). Η ευαίσθητη ψυχή (ζώα). Η λογική ψυχή (άνθρωποι) .Κάθε ανώτερος τύπος περιλαμβάνει τις δυνατότητες αυτών που βρίσκονται κάτω από αυτόν.
Μία από τις πιο σαγηνευτικές ιδέες στο De Anima είναι η θεωρία της αντίληψης του Αριστοτέλη. Συγκρίνει τη διαδικασία με το πώς το κερί δέχεται το αποτύπωμα ενός δαχτυλιδιού με μια όμορφη αναλογία...
«Γενικά, για κάθε αντίληψη, μπορούμε να πούμε ότι η αίσθηση είναι αυτή που έχει τη δύναμη να δέχεται μέσα της τις αισθητές μορφές των πραγμάτων χωρίς την ύλη -με τον τρόπο που ένα κομμάτι κερί παίρνει την εντύπωση ενός δακτυλίου σφραγίδας χωρίς το σίδερο ή τον χρυσό»
Αυτή η αναλογία υποδηλώνει ότι οι αισθήσεις μας λαμβάνουν τη μορφή ή την ουσία των αντικειμένων -χωρίς τη φυσική τους ύλη...
Στο De Anima ο Αριστοτέλης εισάγει επίσης την ιδέα της «κοινής λογικής» - δεν σημαίνει κοινή γνώση, αλλά μια κεντρική ικανότητα που ενσωματώνει πληροφορίες από όλες τις αισθήσεις. Αυτή η έννοια επηρέασε τις μεταγενέστερες θεωρίες της συνείδησης.
Περιέχει τον περίφημο ορισμό της ψυχής του Αριστοτέλη ως- «η πρώτη πραγματικότητα ενός φυσικού σώματος που έχει δυνητικά ζωή». Αυτή η κρυπτική δήλωση έχει γίνει αντικείμενο πολλών συζητήσεων...
Είναι ενδιαφέρον ότι ο Αριστοτέλης υποστηρίζει ότι ο Νους είναι μοναδικός μεταξύ των ικανοτήτων της Ψυχής. Ισχυρίζεται ότι είναι «αναμεμιγμένο» με το σώμα και δυνητικά αθάνατο. - φαινομενικά αντικρούοντας τη γενική του άποψη για τη σχέση Ψυχής-σώματος.
Αυτή η φαινομενική αντίφαση έχει οδηγήσει σε αιώνες επιστημονικής συζήτησης. Κάποιοι το βλέπουν ως απόδειξη της πλατωνικής επιρροής, ενώ άλλοι υποστηρίζουν διάφορες ερμηνείες για να το συμβιβάσουν με τη συνολική φιλοσοφία του Αριστοτέλη.
Το De Anima περιέχει επίσης συναρπαστικές συζητήσεις για τον ύπνο, τα όνειρα και τη μνήμη. Ο Αριστοτέλης βλέπει αυτά τα φαινόμενα ως σωματικές διεργασίες συνδεδεμένες με τη φυσιολογία της καρδιάς και του αίματος...
Μία από τις πιο σημαντικές πτυχές του De Anima είναι η θεωρία του Αριστοτέλη για τη νόηση -διαιρείται σε ενεργητική και παθητική νόηση. Η φύση της ενεργού διανόησης έχει συζητηθεί έντονα μέχρι σήμερα...
Ο Αριστοτέλης δηλώνει κρυπτικά: «Και στην πραγματικότητα, ο νους, όπως περιγράψαμε, είναι αυτό που είναι λόγω του ότι γίνονται όλα τα πράγματα, ενώ υπάρχει ένα άλλο που είναι αυτό που είναι λόγω του ότι γίνονται όλα τα πράγματα».
Αυτή η διάκριση έχει ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους -από το να βλέπεις την ενεργό διάνοια ως θεϊκό στοιχείο στους ανθρώπους, μέχρι να την δεις ως μεταφορά για τη διαδικασία της αφαίρεσης.
Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή του De Anima είναι η συζήτηση του Αριστοτέλη για τη «φαντασία» . Τη βλέπει ως ένα είδος εσωτερικής αίσθησης που γεφυρώνει την αντίληψη και τη σκέψη. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό...
Ο Αριστοτέλης γράφει: «Η ψυχή δεν σκέφτεται ποτέ χωρίς νοητική εικόνα».
Εν κατακλείδι, το De Anima του Αριστοτέλη παραμένει μια πλούσια πηγή φιλοσοφικής διορατικότητας και επιστημονικής εικασίας. Οι ιδέες του συνεχίζουν να προκαλούν σκέψεις και συζητήσεις - καθιστώντας το αληθινό κλασικό της δυτικής φιλοσοφίας.
https://x.com/ClassicalAegis/status/1899471666436022780
