Στον πλάτανο του θεϊκού Ιπποκράτη
Ο Πλάτανος του Ιπποκράτη σε μετασεισμική φωτογραφία, το 1937. Διακρίνεται η μαρμάρινη μεγάλη επιγραφή δίπλα στον συμπατριώτη μας, που είχαν τοποθετήσει οι Ιταλοί στο μνημείο τη δεκαετία του ΄20, με την οποία περιγράφεται στα ιταλικά ο Όρκος του Ιπποκράτη.Tι απέγινε, χάθηκε στο πλαίσιο αποφασιστοποίησης της ιστορίας του τόπου;
Φτάνουμε το βράδυ μπροστά στην Κω σπαρμένη με τα φώτα με τον γλυκό χαιρετισμό των κατοίκων της Πάτμου ακόμα στην καρδιά μας.
Την επόμενη μέρα η πόλη εμφανίζεται ολόλευκη κάτω από έναν εκτυφλωτικό ήλιο με τα χιλιάδες σπίτια της διάσπαρτα με πορτοκαλόκηπους, αμπέλια και ελαιώνες. Από τη μια πλευρά υπάρχει η ελληνική εκκλησία σε βυζαντινό ύφος της παρακμής, πιο δεξιά, ανάμεσα στους ελαιώνες και τις λεπτές κορυφές των μιναρέδων, στα αριστερά ανεμόμυλοι ξεκάθαρα σκιαγραφημένοι στον καταπράσινο βυθό του λόφου. Στην προκυμαία ένα πλήθος από αχθοφόρους και πολύχρωμους βαρκάρηδες και δεκάδες βάρκες με καπνόχρωμα πανιά ελλιμενισμένα στην προκυμαία. Κάποιοι γέροι με φούφουλα και παντελόνια σε βράκα φτάνουν κάτω από την άκρη του «Rodi» για να πουλήσουν πορτοκάλια και σταφίδες. Κυκλοφορούν σε μια γλώσσα που δεν είναι δική μας, αλλά που διατηρεί αρκετό αριθμό ιταλικών λέξεων.
Οι ναύτες από το Μπάρι στο μηχανοκίνητο πλοίο τους απευθύνονται ήδη λέγοντάς τους barba[μπάρμπα], μια λέξη που στην τοπική οικογενειακή διάλεκτο σημαίνει θείος όπως στη Λιγουρία.Μετράνε σε γρόσια. Οι όροι με τους οποίους μιλούν για τη θάλασσα και τον άνεμο είναι αυτοί των ψαράδων της Αδριατικής. Αυτό θυμίζει μερικές πολύ ακμάζουσες εποχές για το θαλάσσιο εμπόριο μας, όταν η ανατολική Μεσόγειος χτυπήθηκε από κάθε άποψη από τις γαλέρες των ανθηρών ναυτικών δημοκρατιών μας και οι λόφοι αυτών των νησιών ήταν διάσπαρτοι με βενετσιάνικα κάστρα. Αυτές ήταν οι εποχές κατά τις οποίες τα έθιμα, το εμπόριο, η ναυσιπλοΐα και η γλώσσα αυτών των πληθυσμών καταλήφθηκαν από την κυρίαρχη επιρροή των ένδοξων ανθρώπων της θάλασσας, και η ομιλία των Βενετών, των Πιζάνων, των Γενοβέζων και των Ναπολιτάνων αντηχούσε στο Μανδράκι ενώ τα πλοία σταματούσαν στα λιμάνια και φόρτωσαν,ξεφόρτωναν εμπορεύματα και τρόφιμα.
Η ιστορία είναι τώρα ανανεωμένη και πάνω σε εκείνη τη θάλασσα που κρύβει το ειδωλολατρικό τραγούδι και νιώθει το τραχύ πλήγμα των ναυτικών αντιπαλοτήτων των μεγάλων ιταλικών δημοκρατιών, η πίστη και τα λάβαρα της φασιστικής Ιταλίας δονούνται, ανυπομονώντας να ζήσουν τη μεγάλη της ώρα. Αποβιβαζόμαστε στο μικρό λιμανάκι γεμάτο καΐκια και ταρτάν και βρισκόμαστε αμέσως στην καρδιά της πόλης που έχει ήδη κτίρια και δρόμους έξω από τα παλιά τείχη.
Η ελληνική πόλη[Κως] είχε ασφαλώς μεγάλη ανάπτυξη, η σημερινή πόλη επηρεάζεται από την ευεργετική επιρροή της κυριαρχίας μας ιδιαίτερα από τότε που ο S. E. Lago ανέλαβε τη διοίκηση του Αιγαίου.
Οι τέχνες, τα γράμματα, οι βιομηχανίες και οι επιστήμες άκμασαν στην Ελληνική Κω. Ο Αριστοτέλης θυμάται τα πολύ ωραία υφάσματα της χώρας που ήταν η πατρίδα του μεγάλου ζωγράφου Απελλή που, σύμφωνα με την καλύτερη παράδοση, ζωγράφισε εκεί τον Αντίγονο και την Αφροδίτη Αναδυόμενη, καθώς και τον ποιητή Φιλέτα, δάσκαλο του Θεόκριτου.
Κοντά στο ναό του Ασκληπιού που ζει στο νησί, άκμασε για αιώνες μια φημισμένη θεραπευτική σχολή, που χάρισε στον πατέρα της ιατρικής, τον θεϊκό Ιπποκράτη, την πιο φωτεινή πόλη της αρχαιότητας. Ακόμα και σήμερα υπάρχει μια ιπποκράτεια κρήνη στην Κω και ένας ιπποκρατικός πλάτανος που στέκεται στην πλατεία Λόντζια και είναι ένα αληθινά γιγάντιο δέντρο με τον κορμό του δώδεκα μέτρα περιφέρεια και το πολύ χοντρό φύλλωμα του οποίου μια προστατευμένη βρύση βρίσκει καταφύγιο από μια μικρή εξάγωνη στοά με πεπλατυσμένο τρούλο. Επισκεπτόμαστε το κάστρο του δέκατου έκτου αιώνα που έχει την είσοδό του στην Piazza della Lonza και βγαίνουμε στη διώροφη ταράτσα στην οποία είναι διάσπαρτα αμέτρητα ερείπια κιόνων και επιστυλίων από τη μυκηναϊκή και την ελληνική εποχή.
Κάποιος επισκέπτεται τα ερείπια του ναού του Ασκληπιού και επιστρέφουμε στο πλοίο για το ταξίδι μας στην ιταλική Ρόδο και μας περιμένει με το απέραντο και ιπποτικό του ύφος και με τις χαριτωμένες δομές της φασιστικής εποχής.