Ο κερασφόρος «Πάνας» των Άλπεων;

Η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων έφτασε, αλλά δεν είναι μόνο γιρλάντες και ζεστό κρασί. Στις αλπικές πόλεις της Αυστρίας, της Βαυαρίας, του Νότιου Τιρόλου, της Σλοβενίας και σε μέρη της Τσεχικής Δημοκρατίας, κάτι πιο σκοτεινό περιπλανιέται στους δρόμους....

Ο Krampus, ο κερασφόρος αντι-Άγιος Βασίλης, επέστρεψε! Το όνομά του προέρχεται από τη γερμανική λέξη Krampen, που σημαίνει «νύχι».Ενώ δεν είναι Έλληνας, μοιάζει με τον Πάνα και ορισμένα από τα χαρακτηριστικά του είναι παρόμοια με δαιμονικά πλάσματα σε άλλες μυθολογίες, κάτι που θα μπορούσε να είναι η πηγή της σύγχυσης.Η προέλευση του είναι ασαφής, αλλά αγγίζει και έχει στοιχεία από τα διονυσιακά έθιμα. Ορισμένοι λαογράφοι και ανθρωπολόγοι έχουν υποθέσει ότι μπορεί να έχει προχριστιανική προέλευση.

Το όνομα  Krampus δεν χρησιμοποιούνταν ευρέως μέχρι τους τελευταίους αιώνες, αλλά η προέλευση του πλάσματος είναι παγανιστικής προέλευσης. Βασίζεται στη γερμανική μυθολογία, μαζί με παραλλαγές από άλλες μυθολογίες.

Τη νύχτα της 5ης Δεκεμβρίου, αυτές οι τρομακτικές φιγούρες θα ξεχυθούν από τις σκιές κρατώντας αλυσίδες και έναν διακόπτη, και ενώ ο Άγιος Νικόλαος ανταμείβει τα καλά παιδιά με δώρα, ο Κράμπους απειλεί να σκοτώσει ή να πάρει μακριά τα κακά. Θορυβώδες, χαοτικό και εντελώς μαγευτικό, το τρέξιμο του Κράμπους είναι ένα θέαμα λαογραφίας που οι ντόπιοι λαμβάνουν σοβαρά υπόψη και οι τουρίστες δεν χορταίνουν. Για μια νύχτα, μια χειμερινή χώρα των θαυμάτων μεταμορφώνεται σε μια σπαρακτική παράσταση τρόμου.

Στην Κεντρική Ευρωπαϊκή λαογραφία, ο Κράμπους είναι κερατοφόρο, ανθρωπόμορφο ον που περιγράφεται ως «μισός τράγος και μισός δαίμονας».

Ο Κράμπους συνήθως παρουσιάζεται ως άντρας με κέρατα, με ένα γκροτέσκ ανθρώπινο πόδι και ένα πόδι κατσίκας. Συνήθως είναι καλυμμένος με μαύρα μαλλιά και έχει μια πολύ μακριά γλώσσα που μοιάζει με φίδι ή δράκο. Αυτές οι ιδιότητες έχουν κάνει τον Κράμπους ολοένα και περισσότερο χαρακτήρα για κοστούμια και ταινίες τρόμου.

Σε βίντεο η  χριστουγεννιάτικη παρέλαση Krampus, Αυστρία.

Συζητώντας τις παρατηρήσεις του το 1975, ενώ βρισκόταν στο Irdning, μια μικρή πόλη στη Στυρία, ο ανθρωπολόγος John J. Honigmann έγραψε ότι: «Η γιορτή του Αγίου Νικολάου που περιγράφουμε ενσωματώνει πολιτιστικά στοιχεία ευρέως διαδεδομένα στην Ευρώπη. Ο ίδιος ο Άγιος Νικόλαος έγινε δημοφιλής στη Γερμανία γύρω στον 11ο αιώνα. Η γιορτή αφιερωμένη σε αυτόν τον προστάτη των παιδιών είναι μόνο μία χειμερινή περίσταση στην οποία τα παιδιά είναι αντικείμενα ιδιαίτερης προσοχής, ενώ άλλες είναι η Martinmas, η Γιορτή των Αγίων Αθώων και η Πρωτοχρονιά. Οι μασκοφόροι διάβολοι που ενεργούν θορυβωδώς και ενοχλούν τους εαυτούς τους είναι γνωστοί στη Γερμανία τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα, ενώ οι μασκοφόροι διάβολοι με ζώα που συνδυάζουν τρομερές-κωμικές (schauriglustig) γελοιότητες εμφανίστηκαν σε μεσαιωνικά εκκλησιαστικά έργα. Μια μεγάλη βιβλιογραφία, μεγάλη από την οποία προέρχεται από Ευρωπαίους λαογράφους, ασχολείται με αυτά τα θέματα. ... Οι Αυστριακοί στην κοινότητα που μελετήσαμε γνωρίζουν αρκετά καλά την ανάμειξη «ειδωλολατρικών» στοιχείων με χριστιανικά στοιχεία στα έθιμα του Αγίου Νικολάου και σε άλλες παραδοσιακές χειμερινές τελετές. Πιστεύουν ότι ο Krampus προέρχεται από ένα παγανιστικό υπερφυσικό που αφομοιώθηκε με τον χριστιανό διάβολο».

Τον 17ο αιώνα, ο Κράμπους συνδυάστηκε με τον Άγιο Νικόλαο ως βοηθός. Επειδή ο Νικόλαος είναι άγιος, δεν ήταν λογικό ή θεωρούνταν αγιώδης συμπεριφορά για τον Νικόλαο να επιβάλλει τιμωρίες. Επομένως, ένας βοηθός ανατέθηκε στον Άγιο Νικόλαο, όπως ο Αγρότης Ρούπερτ, ο Σμούτσλι, ο Περ Φουετάρ ή ο Ζβάρτε Πιετ, οι οποίοι κατέβαιναν στην καμινάδα ή τιμωρούσαν τα άτακτα παιδιά. Ο Κράμπους υπηρετούσε τον Άγιο Νικόλαο στον ίδιο ρόλο.

Μετά τις εκλογές του 1932 στην Αυστρία, η παράδοση του Κράμπους απαγορεύτηκε από το καθεστώς Ντόλφους υπό το κληρικό φασιστικό Πατρικό Μέτωπο (Vaterländische Front) και το Χριστιανοκοινωνικό Κόμμα.

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα  ΝΕΧΤΑ και τη Βικιπαίδεια