Ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός σε μία αρχαία επιγραφή της Κω

Αποσπάσματα από τις εφημερίδες Ἄστυ και Ἀμάλθεια, 26 Μαρτίου 1904 και 28 Μαρτίου 1904. 

Ανακοίνωση της ανακάλυψης επιγραφής στο νησί της Κω από τον R. Herzog, στην οποία αναφέρεται η επίθεση των Γαλατών στο ιερό των Δελφών.

Στις αρχές του 20ού αιώνα (συγκεκριμένα μεταξύ 1900 και 1914), ο Rudolf Herzog, Γερμανός αρχαιολόγος, ανακάλυψε μια σημαντική επιγραφή στο νησί της Κω που αναφέρει την ιστορική γαλατική επίθεση στο ιερό των Δελφών το 279 π.Χ. 

Ο Herzog (1871–1940) διηύθυνε τις ανασκαφές στην Κω εκείνη την εποχή για λογαριασμό του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, ιδιαίτερα στην περιοχή του Ασκληπιείου. Η επιγραφή βρέθηκε στο Ασκληπιείο της Κω, το διάσημο αρχαίο θεραπευτικό κέντρο αφιερωμένο στον θεό Ασκληπιό. 

Περιεχόμενο της επιγραφής: Το κείμενο είναι ένα διάταγμα της πόλης της Κω. Αναγνωρίζει τα προσόντα ενός πολίτη (πιθανώς του Νικομήδη, γιου του Αριστάνδρου) που διακρίθηκε, μεταξύ άλλων, στην απόκρουση των Γαλατών. Η επιγραφή περιγράφει τα γεγονότα γύρω από την γαλατική εισβολή στους Δελφούς και την επακόλουθη εκδίωξη των επιτιθέμενων. 

Ιστορική σημασία: Η επιγραφή αποτελεί σημαντική επιγραφική πηγή για τις λεγόμενες «Κελτικές επιδρομές» (Γαλατική εισβολή) στην Ελλάδα και τη Μικρά Ασία τον 3ο αιώνα π.Χ. Παρέχει πληροφορίες από πρώτο χέρι σχετικά με την κινητοποίηση των ελληνικών πόλεων-κρατών εναντίον των εισβολέων και τη σημασία του ιερού των Δελφών ως πανελλήνιου κέντρου αντίστασης. Η επιγραφή αποτελεί βασικό έγγραφο για την ελληνιστική ιστορία και συχνά αναφέρεται ως «Λαύδης Νικομήδης» (Εγκώμιο του Νικομήδη).

1.ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ

Διάταγμα της Κω που ευχαριστεί για τη νίκη των Ελλήνων επί των Γαλατών στους Δελφούς.  Άθικτη στήλη από λευκό μάρμαρο, βρέθηκε στο Ασκληπιείο Κω από τον R.Herzog, διάταγμα του 278 π.Χ. CRAI (1904) 164-173 - Syll.³ 398 - G. Nachtergael, Les Galates (1977) 401, 1.

Διοκλῆς Φιλίνου εἶπε· ἐπειδὴ τῶν βαρ-

βάρων στρατείαν ποιησαμένων ἐπὶ

τοὺς Ἕλλανας καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν ἐν

Δελφοῖς, ἀναγγέλλεται τὸς μὲν ἐλ-

5 θόντας ἐπὶ τὸ ἱερὸν τιμωρίας τετεύ-

χεν ὑπὸ θεοῦ καὶ ὑπὸ τῶν ἀνδρῶν

τῶν ἐπιβοαθησάντων τῶι ἱερῶι ἐν τᾶι

τῶν βαρβάρων ἐφόδωι, τὸ δὲ ἱερὸν διαπε-

φυλάχθαι τε καὶ ἐπικεκοσμῆσθαι τοῖς

10 <ἀ>πὸ τῶν ἐπιστρατευσάντων ὅπλοις,

τῶν δὲ λοιπῶν τῶν στρατευσάντων

τοὺς πλείστους ἀπολώλεν ἐν τοῖς γε-

νομένοις ἀγῶσι ποτὶ τοὺς Ἕλλανας

αὐτοῖς· vac. ὅπως οὖν ὁ δᾶμος φανε-

15 ρὸς ἦι συναδόμενος ἐπὶ τᾶι γεγενημέ-

ναι νίκαι τοῖς Ἕλλασι καὶ τῶι θεῶι χαρισ-

τήρια ἀποδιδοὺς τᾶς τε ἐπιφανείας

τᾶς γεγενημένας ἕνεκεν ἐν τοῖς περὶ

τὸ ἱερὸν κινδύνοις καὶ τᾶς τῶν Ἑλλά-

20 νων σωτηρίας, vacat ἀγαθᾶι τύχαι, δε-

δόχθαι τῶι δάμωι, τὸν ἀρχιθέωρον καὶ

τοὺς θεωροὺς τοὺς ἁιρημένους, ἐπεί κα

ἀφίκωνται εἰς Δελφούς, θῦσαι τῶι Ἀπόλ-

λωνι τῶι Πυθίωι βοῦν χρυσόκερω ὑπὲρ

25 τᾶς τῶν Ἑλλάνων σωτηρίας καὶ ἐπεύ-

χεσθαι τῶι τε δάμωι τῶι Κώιων γίνεσ-

θαι τὰ ἀγαθὰ καὶ μεθ’ ὁμονοίας πολι-

τεύεν ἐν δαμοκρατίαι, καὶ τοῖς ἐπιβοα-

θήσασι τῶν Ἑλλάνων τῶι ἱερῶι εὖ ἦμεν

30 ἐς τὸν ἀεὶ χρόνον· ποιήσασθαι δὲ θυσίαν

καὶ τοὺς προστάτας τῶι τε Ἀπόλλωνι

τῶι Πυθίωι καὶ τῶι Διὶ τῶι Σωτῆρι καὶ τᾶι

Νίκαι· θυσάντω δὲ τῶν θεῶν ἑκάστωι

ἱερεῖον τέλευν· ἐν ἇι δέ κα ἁμέραι τὰν θυ-

35 σίαν ποιῶνται, ἱερὰν τὰν ἁμέραν ἦμεν καὶ

στεφαναφορεῖν τοὺς πολίτας καὶ τοὺς

παροίκους καὶ τὸς ἄλλος τὸς ἐνδα-

μεῦντας ἐγ Κῶι πάντας· ὁ δὲ ἱεροκᾶρυξ

ἀνειπάτω ὅτι ὁ δᾶμος ἱερὰν ἄγει τὰν ἁμέραν

40 ἐπὶ τᾶι τῶν Ἑλλάνων σωτηρίαι καὶ νίκαι,

τοῖς δὲ στεφαναφορήσασι λώιον καὶ ἄ-

μεινον ἦμεν· τὰν δὲ θυσίαν ποείσθων ἐν

τῶι μηνὶ τῶι Πανάμωι· τοὶ δὲ ταμίαι δόντω

ἐς μὲν τὰν ἐν Δελφοῖς θυσίαν δραχμὰς

45 τετρακοσίας, ἐς δὲ τὰν ἐγ Κῶι δραχμὰς

ἑκατὸν ἑξήκοντα· τοὶ δὲ προστάται ἐπι-

μεληθέντω ὅπως τοῖς τε θεωροῖς ἀποσ-

ταλῆι τὸ ἀργύριον καὶ ταὶ ἐγ Κῶι θυσίαι γέ-

νωνται· τοὶ δὲ πωληταὶ μισθωσάντω ἀ-

50 ναγράψαι τὸ ψάφισμα ἐστάλαν λιθίναν

καὶ ἀναθέμεν ἐς τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀσκλαπιοῦ.

2. ΜΙΑ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΚΩ ΕΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΓΕΓΟΝΟΣ

Εφημερίδα Ἄστυ 15/28 Μαρτίου 1904

Ο ἐν Τυβίγγῃ τῆς Γερμανίας καθηγητής Ερζον ἀνακαλύψας πρὸ μικροῦ ἐν τῇ νήσῳ Κῷ ἑλληνικὴν ἐπιγραφὴν ἀναφερομένην εἰς τὴν ὑπὸ τῶν Γαλατῶν προσβολὴν τῶν Δελφῶν ἀπέστειλεν ἀντίγραφον αὐτῆς εἰς τὴν ἐν Παρισίοις Ακαδημίαν τῶν Επιγραφῶν καὶ τῶν Καλῶν Τεχνῶν. Ἐν τῇ τελευταίᾳ τῆς Ακαδημίας συνε δρίᾳ ὁ κ. Σολομών Ρέινακ ἀνακοινοῖ εἰς τὰ μέλη γαλλικήν μετάφρασιν τῆς ἐπιγραφῆς ταύ της, ἥτις ἀναφέρεται εἰς τὸ ἑπομενον ἱστορικὸν γεγονός:

Η πόλις τῆς Κῶ, μαθοῦσα κατὰ μάρτιον τοῦ 278 π. Χ. ὅτι οἱ Γαλᾶται κατὰ τῶν Δελφῶν ἐπιτεθέντες ἀπεκρούσθησαν κατὰ δεκέμβριον τοῦ 279 ἐξέδωκε ψήφισμα ἐκφρᾶζον τὴν χαρὰν αὐτ τῆς ἐπὶ τῷ αἰσίῳ ἀγγέλματι. Χάριτας όμολο γεῖ τῷ θεῷ τῶν Δελφῶν Απόλλωνι, ὅστις ὑπερεμάχησε τοῦ ἱεροῦ αὐτοπροσώπως καὶ ἔσωσεν αὐτό. Πρέσβεις ἐκ Κῶ ἀποστέλλονται εἰς τὸ μαντεῖον ἵνα καταθέσωσι τό ψήφισμα, προσενέγ κωσιν εἰς θυσίαν ταῦρον χρυσόκερων, ἐπικαλέσθῶσι τοῦ θεοῦ τὴν προστασίαν καὶ παρακα λέσωσιν ἵνα χορηγήσῃ τὴν εἰς τὸ διηνεκές εὐδαιμονίαν τοῖς ἐκ τῶν Ελλήνων βοηθήσασιν ὑ-πὲρ τοῦ ἱεροῦ. Αλλαι θυσίαι, κατὰ τὸ ψήφισμα. ἀποφασίζεται νὰ προσενεχθῶσιν εἰς Δία τὸν σωτῆρα καὶ εἰς τὴν Νίκην, ἡ δ᾽ ἡμέρα τῶν θυ-σιῶν τούτων νὰ λογισθῇ ὡς ἡμέρα ἑορτῆς καὶ ὁ λαὸς τῆς Κῶ νὰ στεφανηφορῇ αὐτὴν ἑορτάζων. Ὑπὲρ τῶν ἐν Δελφοῖς θυσιῶν ὁρίζεται δαπάνη δραχ. 400 καὶ ἑτέρα δρ. 160 ὑπὲρ τῶν ἐν Κῷ. Αποφασίζεται δὲ νὰ χαραχθῇ τὸ ψήφισμα ἐπὶ στήλης μαρμαρίνης καὶ ἱδρυθῇ ἡ στήλη ἐντὸς τοῦ ναοῦ τοῦ Ασκληπιοῦ ἐν Κῷ.

Τοιοῦτον εἶναι τὸ κείμενον τῆς ἐπιγραφῆς, ἦν ὁ κ. Ερζογ ἀνέγνωσεν ἐπὶ τῆς στήλης ταύτης, τὴν ὁποίαν ἔσχε τὸ εὐτύχημα ν᾿ ἀνακαλύψῃ ἀκεραίαν.

3. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Εφημερίδα Αμάλθεια 13/26 Μαρτίου 1904

Ὁ ἐν Τυβίγγῃ τῆς Γερμανίας καθηγητής κ. Ερζογ ἀνακαλύψας πρὸ μικροῦ ἐν τῇ νήσῳ Κῷ ἑλληνικὴν ἐπιγραφὴν ἀναφερομένην εἰς τὴν ὑπὸ τῶν Γαλατῶν προσβολὴν τῶν Δελ-φῶν, ἀπέστειλεν ἀντίγραφον αὐτῆς εἰς τὴν ἐν Παρισίοις ᾿Ακαδημίαν τῶν Ἐπιγραφῶν καὶ τῶν Καλῶν Τεχνῶν. Ἐν τῇ τελευταίᾳ τῆς ᾿Ακαδημίας συνεδρίᾳ ὁ κ. Σολομών Ρέϊνακ ἀνακοινοῖ εἰς τὰ μέλη γαλλικὴν μετάφρασιν τῆς ἐπιγραφῆς ταύτης, ἥτις ἀναφαίνεται εἰς τὸ ἐπόμενον ἱστορικὸν γεγονός.

Ἡ πόλις τῆς Κῶ, μαθοῦσα κατὰ Μάρτιον τοῦ 278 π.Χ. ὅτι οἱ Γαλᾶται κατὰ τῶν Δελφῶν ἐπιτεθέντες ἀπεκρούσθησαν κατὰ Δεκέμ-βριον τοῦ 279, ἐξέδωκε ψήφισμα ἐκφρᾶζον τὴν χαρὰν αὐτῆς ἐπὶ τῷ αἰσίῳ ἀγγέλματι. Χάριτας ὁμολογεῖ τῷ θεῷ τῶν Δελφῶν᾿ Απόλλωνι, ὅσα τις ὑπερεμάχησε τοῦ ἱεροῦ αὐτοπροσώπως καὶ ἔσωσεν αὐτό. Πρέσβεις ἐκ Κῶ ἀποστέλλονται εἰς τὸ μαντεῖον ἵνα καταθέσωσι τὸ ψήφισμα, προσενέγκωσιν εἰς θυσίαν ταύρον χρυσόκερων, ἐπικαλεσθῶσι τοῦ θεοῦ τὴν προστασίαν καὶ παρακαλέσωσιν ἵνα χορηγήσῃ τὴν εἰς τὸ διη-νεκές εὐδαιμονίαν τοῖς ἐκ τῶν Ἑλλήνων βοη-θήσασιν ὑπὲρ τοῦ ἱεροῦ. ῎Ἄλλαι θυσίαι, κατὰ τὸ ψήφισμα, ἀποφασίζεται νὰ προσενεχθῶσιν εἰς Δία τὸν σωτῆρα καὶ εἰς τὴν Νίκην, ἡ δὲ ἡμέρα τῶν θυσιῶν τούτων θὰ λογισθῇ ὡς ἡμέρα ἑορτῆς καὶ ὁ λαὸς τῆς Κῶ νὰ στεφανη-φορῇ αὐτὴν ἑορτάζων. Ὑπὲρ τῶν ἐν Δελφοῖς θυσιῶν ὁρίζεται δαπάνη δραχμῶν 400 καὶ ἐτέρα δρ. 160 ὑπὲρ τῶν ἐν Κῷ. ᾿Αποφασίζεται δὲ νὰ χαραχθῇ τὸ ψήφισμα ἐπὶ στήλης ἐκ μαρμάρου καὶ ἱδρυθῇ ἡ στήλη ἐντὸς τοῦ ναοῦ τοῦ ᾿Ασκληπιοῦ ἐν Κῷ. IZT

Τοιοῦτον εἶνε τὸ κείμενον τῆς ἐπιγραφῆς, ἣν ὁ κ. Ερζογ ἀνέγνωσεν ἐπὶ τῆς στήλης ταύτης, τὴν ὁποίαν ἔσχε τὸ εὐτύχημα ν᾿ ἀνακαλύψῃ ἀκεραίαν.

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα archives.dainst.org

περισσότερα,

1.Ασκληπιείο των Κώων, 2024

2.https://archives.dainst.org/index.php/informationobject/browse?page=1&topLod=0&sort=relevance&repos=&query=Kos&sq0=Kos&sortDir=desc

3.https://inscriptions.packhum.org/text/349639?hs=190-195%2C1067-1072%2C2084-2089

4.https://inscriptions.packhum.org/text/208326

Από το αρχείο του R.Herzog.