Μια ένδειξη για αρχαία ζωή;

Μια άποψη του βόρειου πόλου του Άρη, που δημιουργήθηκε με τη λήψη εικόνων όπως φαίνονται από το διαστημόπλοιο Mars Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και την εφαρμογή τοπογραφικών δεδομένων από το Mars Orbiter Laser Altimeter που βρισκόταν στην πλέον ανενεργή αποστολή Mars Global Surveyor της NASA.Από: ESA/DLR/FU Berlin/NASA MGS MOLA Science Team.

Μια ένδειξη για αρχαία ζωή; Τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες μέσα στην παγωμένη δίνη του Άρη.

Η βόρεια πολική δίνη του Άρη εγκλωβίζει την ατμόσφαιρά του σε ακραίο κρύο και σκοτάδι, παγώνοντας τους υδρατμούς και προκαλώντας μια δραματική αύξηση του όζοντος. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η έλλειψη ηλιακού φωτός και υγρασίας επιτρέπει στο όζον να συσσωρεύεται ανεξέλεγκτα. Αυτή η ανακάλυψη, που έγινε με δεδομένα από τα διαστημόπλοια της ESA και της NASA, θα μπορούσε να αποκαλύψει στοιχεία για τη χημεία της ατμόσφαιρας του Άρη στο παρελθόν και τις δυνατότητες για ζωή.

Η πολική δίνη του Άρη κρύβει ένα ανατριχιαστικό μυστικό

Οι επιστήμονες πρόσφατα κατέγραψαν μια σπάνια εικόνα των σκληρών χειμερινών συνθηκών που στροβιλίζονται πάνω από τον βόρειο πόλο του Άρη. Μέσα στον πολικό στρόβιλο του πλανήτη, οι θερμοκρασίες πέφτουν δραματικά - πολύ πιο κρύες από τον αέρα έξω - και το συνεχές σκοτάδι του μεγάλου χειμώνα του Άρη επιτρέπει στα επίπεδα του όζοντος στην ατμόσφαιρα να αυξηθούν απότομα.

«Η ατμόσφαιρα μέσα στον πολικό στρόβιλο, από κοντά στην επιφάνεια έως περίπου 30 χιλιόμετρα ύψος, χαρακτηρίζεται από ακραίες χαμηλές θερμοκρασίες, περίπου 40 βαθμούς Κελσίου ψυχρότερες από ό,τι έξω από τον στρόβιλο», δήλωσε ο Δρ. Κέβιν Όλσεν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ο οποίος παρουσίασε τα αποτελέσματα στην κοινή συνάντηση EPSC-DPS2025 στο Ελσίνκι.

Σε αυτά τα ακραία χαμηλά, η μικρή ποσότητα υδρατμών στην ατμόσφαιρα του Άρη παγώνει και κατακάθεται στο πολικό παγοκάλυμμα. Αυτή η αλλαγή έχει εντυπωσιακή επίδραση στα επίπεδα του όζοντος. Κανονικά, το όζον καταστρέφεται όταν αντιδρά με μόρια που σχηματίζονται καθώς το υπεριώδες ηλιακό φως διασπά τους υδρατμούς. Αλλά όταν οι ατμοί παγώνουν εντελώς, αυτές οι αντιδράσεις σταματούν. Χωρίς να έχει απομείνει τίποτα για να το διασπάσει, το όζον αρχίζει να συσσωρεύεται μέσα στη δίνη.

«Το όζον είναι ένα πολύ σημαντικό αέριο στον Άρη - είναι μια πολύ αντιδραστική μορφή οξυγόνου και μας λέει πόσο γρήγορα συμβαίνει η χημεία στην ατμόσφαιρα», δήλωσε ο Όλσεν. «Κατανοώντας πόσο όζον υπάρχει και πόσο μεταβλητό είναι, γνωρίζουμε περισσότερα για το πώς άλλαξε η ατμόσφαιρα με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και για το αν ο Άρης είχε κάποτε ένα προστατευτικό στρώμα όζοντος όπως στη Γη».

Το ρόβερ ExoMars Rosalind Franklin της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, το οποίο έχει προγραμματιστεί να εκτοξευθεί το 2028, θα αναζητήσει ίχνη αρχαίας ζωής στον πλανήτη. Αν ο Άρης κάποτε είχε ένα στρώμα όζοντος που να προστατεύει την επιφάνειά του από την υπεριώδη ακτινοβολία, αυτό το προστατευτικό φράγμα θα μπορούσε να τον είχε κάνει πολύ πιο φιλόξενο για ζωή δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Πώς σχηματίζεται η πολική δίνη του Άρη

Η πολική δίνη του Άρη αναπτύσσεται ως μέρος του εποχιακού κύκλου του, λόγω της αξονικής κλίσης 25,2 μοιρών του πλανήτη. Όπως και η Γη, ο Κόκκινος Πλανήτης βιώνει εποχιακές μετατοπίσεις και καθώς τελειώνει το καλοκαίρι στα βόρεια, σχηματίζεται μια στροβιλιζόμενη δίνη πάνω από τον πόλο και παραμένει μέχρι την άνοιξη.

Στη Γη, η πολική δίνη μπορεί μερικές φορές να αποσταθεροποιηθεί και να μετατοπιστεί νότια, στέλνοντας κρύο αέρα σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Μια παρόμοια διαδικασία μπορεί να συμβεί στον Άρη, δίνοντας στους ερευνητές πολύτιμες ευκαιρίες να μελετήσουν το εσωτερικό της δίνης.

«Επειδή οι χειμώνες στον βόρειο πόλο του Άρη βιώνουν απόλυτο σκοτάδι, όπως στη Γη, είναι πολύ δύσκολο να μελετηθούν», λέει ο Όλσεν. «Μπορώντας να μετρήσουμε τη δίνη και να προσδιορίσουμε αν οι παρατηρήσεις μας βρίσκονται μέσα ή έξω από τη σκοτεινή δίνη, μπορούμε πραγματικά να καταλάβουμε τι συμβαίνει».

Διερεύνηση της Δίνης

Ο Όλσεν συνεργάζεται με το διαστημόπλοιο ExoMars Trace Gas Orbiter της ESA, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Συγκεκριμένα, η Ατμοσφαιρική Χημεία Σουίτα (ACS) του διαστημοπλοίου μελετά την ατμόσφαιρα του Άρη παρατηρώντας το άκρο του Κόκκινου Πλανήτη όταν ο Ήλιος βρίσκεται στην άλλη πλευρά του πλανήτη και λάμπει μέσα από την ατμόσφαιρα. Τα μήκη κύματος στα οποία απορροφάται το ηλιακό φως αποκαλύπτουν ποια μόρια υπάρχουν στην ατμόσφαιρα και πόσο ψηλά πάνω από την επιφάνεια βρίσκονται.

Ωστόσο, αυτή η τεχνική δεν λειτουργεί κατά τη διάρκεια του απόλυτου σκοταδιού του χειμώνα στον Άρη, όταν ο Ήλιος δεν ανατέλλει πάνω από τον βόρειο πόλο. Οι μόνες ευκαιρίες να ρίξουμε μια ματιά μέσα στη δίνη είναι όταν χάνει το κυκλικό της σχήμα, αλλά για να γνωρίζουμε ακριβώς πότε και πού συμβαίνει αυτό, απαιτούνται πρόσθετα δεδομένα.

Για αυτό, ο Όλσεν στράφηκε στο όργανο Mars Climate Sounder στο Mars Reconnaissance Orbiter της NASA για να μετρήσει την έκταση της δίνης μέσω μετρήσεων θερμοκρασίας.

«Αναζητήσαμε μια ξαφνική πτώση της θερμοκρασίας - ένα σίγουρο σημάδι ότι βρισκόμασταν μέσα στη δίνη», είπε ο Όλσεν. «Η σύγκριση των παρατηρήσεων του ACS με τα αποτελέσματα από το Mars Climate Sounder δείχνει σαφείς διαφορές στην ατμόσφαιρα μέσα στη δίνη σε σύγκριση με το εξωτερικό. Αυτή είναι μια συναρπαστική ευκαιρία να μάθουμε περισσότερα για τη χημεία της ατμόσφαιρας του Άρη και πώς αλλάζουν οι συνθήκες κατά τη διάρκεια της πολικής νύχτας για να επιτρέψουν τη συσσώρευση του όζοντος».

Τα αποτελέσματα παρέχονται από την Europlanet .

Γεωδίφης με πληροφορίες από τη σελίδα sciencedaily

περισσότερα,

https://www.europlanet.org/epsc-dps2025-marss-chilly-north-polar-vortex-creates-a-seasonal-ozone-layer/

https://www.sciencedaily.com/releases/2025/10/251018102124.htm