Ο Πιστόλας και το λυκάκι

«Λύκου βίον ζῆν», λεγόταν για όσους ζούσαν από την κλοπή.

Η Αχλάδα, η Ώνια και οι αμμοθίνες με κέδρους στον αλλουβιακό Κάμπο της ιταλοκρατούμενης Κεφάλου, δεκαετία του ΄20.

Στα τέλη οθωμανοκρατίας και στις αρχές ιταλοκρατίας οι Κεφαλιανοί πήγαιναν μέλι στα απέναντι μικρασιατικά παράλια και έφερναν λάδι.

Έμαθα ότι κατά την επιστροφή του ένας Κεφαλιανός έφερε ένα μικρο λύκο, άγνωστο από ποιο μέρος της Μικρασίας[ ίσως από τη Χερσόνησο της Δωρίδας]. Το λυκάκι ήταν επιθετικό και άγριο με αποτέλεσμα να σκοτώνει τα άλλα ζώα. 

Ο Πιστόλας

Το πρόβλημα λέγεται ότι πήρε μεγάλες διαστάσεις, αφού παρατηρήθηκε μέχρι και την Αντιμάχεια. 

Οι κάτοικοι και οι πιστικοί βρέθηκαν σε απόγνωση  με αποτέλεσμα να οργανωθούν σε ομάδες για να το βρουν και να το σκοτώνουν. 

Τελικά του έστησαν ενέδρα στην Ώνια, στον Κάμπο της Κεφάλου, όπου φονεύτηκε από κάποιο που έμεινε γνωστός στα κεφαλιανά δρώμενα με το παρατσούκλι «Πιστόλας».

Την ιστορία αναφέρει και ο Αναστάσιος Καραναστάσης, στα Ποιμενικά του:

«Κάποτε, ἐπὶ Ἰταλικῆς κατοχῆς, τὸ 1924, ξεφάνηκεν ἕνας λύκος στὸ νησί, ἄγνωστον ἀπὸ ποῦ καὶ πῶς ἦρθε, καὶ ἔκαμεν ἀφάνταστες ζημιὲς στὰ μαντριὰ καὶ στὰ μοσχάρια, ἰδίως στὴν περιφέρεια τῆς Κεφάλου. Επιστρατεύτηκαν τότε οἱ καλύτεροι κυνηγοὶ τοῦ νησιοῦ, τοῦ ᾿στησαν πολλὲς φορὲς καρτέρι καὶ κἄποτε τὸν πέτυχαν καὶ τὸν ξεμπέρδεψαν. ᾿Απὸ τότε δὲν ξαναφάνηκεν ἄλλος».

Λύκοι στην Κω

«Τὸ μέγιστον τῶν ἀγρίων θηρίων ἐν Ἑλλάδι, σύμβολο λαιμαργίας και σκληρότητας»,Όμηρος. Είναι το άγριο σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογένειας canidae που διακρίνεται για την απληστία και την αιμοβορία του («ὧς τοὺς ἀμφὶ λύκοι κρατερώνυχες ἠδὲ λέοντες σαῑνον» Ομήρου Οδύσσεια.Το όνομα λύκος είναι τουλάχιστον ομηρικό.

 Ένα χαριτωμένο λυκάκι, φωτογραφία από το διαδίκτυο.

Από όλα τα ζώα της ξηράς, ο λύκος έχει τις ισχυρότερες υπερφυσικές δυνάμεις και είναι ο πιο ολοκληρωμένος κυνηγός.

«Είναι πολύ καλύτερο να περπατάς μόνος σαν τον λύκο παρά να ακολουθείς το κοπάδι. Για τους μοναχικούς λύκους το να πατήσουν το πόδι τους στο σωστό μονοπάτι είναι υψίστης σημασίας ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περπατήσουν μόνοι σε αυτόν τον δρόμο», αυτό και άλλα πολλά μου είχε πει ένας σοφός πιστικός της κεφαλιανής υπαίθρου, ο Αντώνης,  τότε που γυρνούσα στα βουνά της Κεφάλου.

«Οἱ φοβερώτεροι ἐχθροὶ τῶν γιδοπροβάτων, οἱ λύκοι, δὲν ὑπάρχουν στὴν Κῶ. Πυκνά δάση, ὅπου θὰ ἡμποροῦσαν νὰ φωλιάσουν, δὲν ἀναπτύσσονται» γράφει ο Καραναστάσης. 

Λύκοι [και δάση] υπήρχαν στην αρχαία Κω όπως μαρτυρούν τόσο οι παραστάσεις ντόπιων ψηφιδωτών, τα απολιθωμένα αρχεία όσο η παλαιογεωγραφία του νησιού, ωστόσο μετά την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο πρέπει οριστικά να εξαφανίστηκαν.

Η εξάρτησή του λύκου από τα μεγάλα ζώα , το οριστικό κλείσιμο του Ερμαφρόδιτου Ισθμού και το κυνήγι κατά την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο μπορεί να προταθεί ως αιτία της εξαφάνισής τους, μαζί με την κλιματική αλλαγή και τον ανταγωνισμό με άλλα είδη, ή συνδυασμός αυτών των παραγόντων. Οι λύκοι έζησαν στο νησί πριν από 10000 χρόνια, όμως ακολούθησε η παρακμή τους, αυτό μπορεί να προτείνει η παλαιογεωγραφία του νησιού.

Χώρα της Κω. Λεπτομέρεια μωσαϊκού από άγρια πανίδα προφανώς του νησιού. Λύκος είναι επίσης το όνομα πολλών ανθρώπων στη μυθολογία μας. Ήταν ένας από τους Τελχίνες που πολέμησαν υπό τον Διόνυσο στην Ινδική εκστρατεία του και λέγεται ότι έχτισε ναό στον Απόλλωνα Λύκιο στις όχθες του ποταμού Ξάνθου. Λύκος, γιος του Προμηθέα και του Κελαίνου, αδελφός του Χίμαιρου. Οι αδελφοί λέγεται ότι είχαν τάφους στην Τρωάδα.

Οι ντόπιοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον οριστικό αφανισμό τους επειδή οι λύκοι κυνηγούσαν τα ζώα τους, ενώ και το μεγαλύτερο μέρος της γης όπου ζούσαν άρχισε να μειώνεται με το κλείσιμο  του στενού Κω-Αλικαρνασσού.

Το λιοντάρι μπορεί να είναι πιο δυνατό, αλλά ο λύκος είναι πιο ασυμβίβαστος, αμείλικτος, δεν τα παρατάει ποτέ και δεν κοιτάζει πίσω λένε όσοι τους έχουν ζήσει.

Εχθροί των κοπαδιών

Οι μόνιμοι εχθροί των κοπαδιών και των μαντρών των βοσκών της Κω ήταν οι γύπες και οι αλεπούδες.

«Μόνιμοι ἐχθροὶ τῶν κοπαδιῶν τῆς Κῶ εἶναι ἡ βυτσίλλα καὶ ἡ ἀλαποῦ (ἀλεποῦ). Ἡ βυτσίλλα εἶναι ἕνα μεγάλο πουλί, ποὺ συγγενεύει μὲ τὸν ἀΰπη") (γῦπα). Γαντζώνει μὲ τὰ νύχια της τὸ τρυφερό, τὸ νεογέννητο ἀρνὶ ἢ ρίφι, τὸ μεταφέρει στὶς κορυφὲς τῶν λόφων ἢ στὰ ἀπόκρημνα μέρη τῶν βουνῶν καὶ ἀνενόχλητη τὸ κατασπαράζει. Οἱ πιστικοὶ τὴ φοβερίζουν μὲ ντουφεκιὲς καὶ καμιὰ φορά, ἂν τὴν πετύχουν τὰ σκάγια, τὴ σωρφειάζουν )».

«Δεύτερος ἐχθρὸς εἶναι ἡ ἀλαποῦ ἢ κυρὰ Μαρζιά, ἡ κατάρα, ὅπως τὴ λένε χαρακτηριστικὰ οἱ πιστικοὶ ἀναμεταξύ τους. Ἡ κυρά - Μαρξιὰ δρᾷ κυρίως τὶς νύχτες τοῦ χειμώνα, ὅταν ἀρχίσῃ τὸ γεννολόϊ. Γυροφέρνει στὰ βοσκοτόπια καί, ἂν τύχῃ νὰ γεννήσῃ παράμερα καμιὰ προβατίνα, ἁρπάζει τὸ μικρό της καὶ τὸ συγυρίζει. Οἱ πιστικοὶ τὴ φοβοῦνται ᾿σὰν τὴν κατάρα, ὅπως χαρακτηριστικὰ καὶ τὴν ὀνομάζουν. Τῆς στήνουν παγίδες, ἀλλὰ σπάνια τὴν παθαίνει» σημειώνει ο αείμνηστος Καραναστάσης.

Γεωδίφης

Πηγές:

1.Παιδί της Ρέας

2. Ποιμενικά- Αν. Καραναστάσης,1956

3. Μπάμπης Χαμπίτσος 

4. Παλιές φωτογραφίες της Κω/φβ