Διαιτησία Κώων, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ
.jpg)
«μηνὸς Καρνείου ἑνδεκάτ̣αι ...»
Αρχαία επιγραφή σε φωτογραφία που λήφθηκε την δεκαετία του ΄30 πιθανώς από το Ασκληπιείο της Κω. Από το αρχείο του αρχαιολόγου L.Morricone.
Διαιτησία Κώων για οριακή διαφορά μεταξύ Κλαζομεναίων και Τηίων από την αρχαία Τέω. Τέσσερα μη ενωμένα θραύσματα στήλης από λευκό μάρμαρο. Στην φωτογραφία είναι ένα από τα 4 θραύσματα, προφανώς από το αρχικό πάνω μέρος της.Βρέθηκε στο Ασκληπιείο Κω περίπου του 250-200 π.Χ κατά τον M. Segre, Iscr. di Cos (1993).
Η διαιτησία ήταν ένας πανάρχαιος θεσμός στην αρχαία Ελλάδα. Στόχος της αρχαίας διαιτησίας ήταν να καταλήξει σε μια ειρηνική διευθέτηση και να αποφευχθεί η αιματοχυσία. Όταν δύο ανεξάρτητα κράτη στην Ελλάδα ήταν οι διαφωνούντες, μερικές φορές προσέφευγαν σε τρίτο ανεξάρτητο κράτος για να διαιτητεύσει π.χ στην Κω, τον 4ο αιώνα π.Χ, σύμφωνα με την παραπάνω επιγραφή.
Το 1978 ο G. Pugliese Carratelli δημοσίευσε ένα έγγραφο που είχε επιγραφεί σε μαρμάρινη στήλη που ανακαλύφθηκε το 1935 στο Ασκληπιείο της Κω.
Η επιγραφή, που καλύπτει και τις δύο πλευρές του λίθου, δίνει τις λεπτομέρειες μιας διαιτησίας που διεξήχθη στην ηπειρωτική χώρα της Μικράς Ασίας από μια ομάδα Κώων δικαστών.
Η χρονολόγησή της, φαίνεται να είναι στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Εδώ είναι οι αρχικές γραμμές της έκδοσης του Pugliese Carratelli της επιγραφής στο μπροστινό μέρος της πέτρας:
[- · Καρν]έωι ενδεκάτ[αι - -
[τάδε διεδίκασαν οἱ δικαστ]αὶ οἱ τῶν Κώιων [
[ - - - ]τος, Θεόφαντος ΛΑ[
I - ]ιφάνης Σατύρου, Ξενοί -
[ - - κατὰ τοὺς νόμους] τῶμ πόλεων καὶ κατὰ τὸ διά[γραμμα]
[τὸ Αντιγόνου - - - ]ικου Θρασυκλεῦς Τηίου καὶ Δημ[ - - - ]
[ - - - - - ] μὲ[ν] ᾿Αρτέμωνος Κλεισίππου, Μεγαθ[ύμου]
[ Κλα]ζομενίων δὲ Πυθέου τοῦ Ἡροκράτους [ - - - ]
[-------]... ΣΥ . οντος ὑπὲρ τῆς χώρας τῆς ἀμφις)-
[βητουμένης - - ] . . . Κλαζομενίαν ε[ἶ]ναι, τὰ δὲ ἐν ἀριστ[ε]- [ρᾶι - - - - ] τῶν ὅρων τῆς Κολωφονίας ἀπὸ τοῦ τάφου τοῦ...
Η Τέως ήταν παραθαλάσσια πόλη της Ιωνίας. Αποικία των Μινυαίων από τον Ορχομενό, Ιώνων και Βοιωτών. Στην πόλη λατρευόταν ο Διόνυσος. Η πόλη ήταν φημισμένη για το κρασί της ενώ σε αυτή λγεται ότι υπήρχε o μεγαλύτερος ναός του Διονύσου του αρχαίου κόσμου.Διετέλεσε μία από τις 12 πόλεις της ιωνικής κοινοπολιτείας.Η Τέως ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του ιωνικού αποικισμού. Η πόλη φέρεται ότι πρωτοκατοικήθηκε από το 1000 π.Χ. Πρώτος οικιστής της αναφέρεται ο Βοιωτός Αθάμας από τον Ορχομενό. Μετά έεφτασαν Ίωνες με επικεφαλής τον Άποικο.
Οι Κλαζομενές ή Κλαζομεναί, Κλαζομενή κατά την βυζαντινή πέριοδο, ιδρύθηκε από αποίκους με αρχηγό τον Πυρφόρο από την Κολοφώνα, την πιθανή γενέτειρα του Απελλή. Ήταν σημαντική αρχαία πόλη της Μικράς Ασίας, στην Ιωνία νότια της Σμύρνης, γνωστή για τα μελανόμορφα αγγεία και τις σαρκοφάγους της. Πατρίδα του προσωκρατικού φιλοσόφου Αναξαγόρα και του Αριστομένη. Το 380 π.Χ βρέθηκε υπό την περσική κυριαρχία, μέχρι που καταλήφθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο, ο οποίος ένωσε την πόλη με το απέναντι ομώνυμο νησάκι χτίζοντας ένα κυματοθραύστη, λείψανα του οποίου σώζονται ακόμα και σήμερα.
Η διαιτησία εμφανίζεται στην αυγή της ελληνικής ιστορίας. Δεν αφορούσε μόνο κράτη αλλά και άτομα.
Ο Όμηρος περιέγραψε την ακόλουθη σκηνή στην Ιλιάδα, ένα ποίημα που συντέθηκε κατά τον 8ο αιώνα π.Χ. Σκεφτόταν τη δική του ζωή, όταν η κοινωνία περνούσε από την οικογενειακή βεντέτα σε μια νόμιμη κοινότητα. Σύμφωνα με την αφήγηση του Ομήρου, ο δολοφόνος ενός άνδρα προσέφερε πλήρη αποζημίωση, αλλά ο εκπρόσωπος (ο πλησιέστερος συγγενής συνήθως) απέρριψε οποιαδήποτε αποζημίωση. Η διαμάχη μεταξύ του δολοφόνου και του εκπροσώπου έγινε δημόσια στην πλατεία της αγοράς. Στη συνέχεια, οι δυο τους προσέφυγαν σε έναν άνδρα «γνώστη του νόμου» για να αποφανθεί. Προήδρευε ενώ όποιος επιθυμούσε μιλούσε υπέρ του ενός ή του άλλου. Στη συνέχεια, εμπιστεύτηκε την κρίση «στους πρεσβυτέρους, που κάθονταν πάνω σε γυαλισμένες πέτρες σε έναν ιερό κύκλο, που ο καθένας με τη σειρά του κρατούσε το μαχαίρι και έλεγε τη γνώμη του». Χωρίς αμφιβολία η πλειοψηφία οδήγησε στην απόφαση. Εναπόκειτο στον πρόεδρο, ο άνδρας που ζητήθηκε αρχικά να διαιτητεύσει, να μεταφέρει και να επιβάλει την απόφαση, αν ήταν δυνατόν.
Για διαφορές σε ατομικό επίπεδο, σύμφωνα με πρόσφατες ιστορίες της αρχαίας Ελλάδας, η διαιτησία εξελίσσεται από εθιμικό δίκαιο σε δημόσια ποινική δικαιοσύνη, κάπου μεταξύ 800 και 400 π.Χ.
Πριν από την άνοδο μιας επίσημης κυβέρνησης, η αρχαία Ελλάδα είχε ένα λειτουργικό σύστημα επιβολής του ποινικού νόμου. Το χρονοδιάγραμμα γύρω από την άνοδο των κυβερνητικών θεσμών στην αρχαία Ελλάδα προήλθε από τις ποινικές μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα. H άνοδος ενός κυβερνητικού συστήματος ήταν περισσότερο αποτέλεσμα ιδιωτικού παρά δημόσιου συμφέροντος σύμφωνα με τον Daniel.J. D'Amico,2009.
Γεωδίφης
Πηγές:
1.L.Morricone/saia
2.https://www.jstor.org/stable/20187405
3.https://inscriptions.packhum.org/text/349834?hs=1025-1031%2C1712-1718
4.Arbitration in Ancient Greece -N. G. L. Hammond,1985
Μικρά Ασία, η Τέως και οι Κλαζομενές από τον κλασσικό Άτλαντα της Ginn & Company του 1886 ,που σχεδιάστηκε από τον χαρτογράφο Keith Johnston.