H έκρηξη που συγκλόνισε τον Μεσαίωνα

Καλδέρα Segara Anak, δημιουργήθηκε από την έκρηξη του 1257. Φωτογραφία -Petter Lindgren.

«Όλα τα σπίτια καταστράφηκαν και επέπλεαν στη θάλασσα και πολλοί άνθρωποι πέθαναν» - παλιό κείμενο της Ιάβας.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών, επιστήμονες αναζητούσαν το ηφαίστειο που προκάλεσε μία «μυστηριώδη έκρηξη», η οποία καταγράφηκε μόνο με την υπογραφή θειικού άλατος σε πολικά φύλλα πάγου, το 1258. Αυτή η έκρηξη λένε οι ερευνητές ότι προκάλεσε σημαντικές κλιματικές διαταραχές στο βόρειο ημισφαίριο κατά τον 13ο αιώνα.

Η γιγαντιαία ηφαιστειακή έκρηξη συνέβη σε ένα μικρό νησί της Ινδονησίας προκαλώντας παγκόσμιο χάος στα μέσα του 13ου αιώνα, κάνοντας το καλοκαίρι, χειμώνα και αφήνοντας εκατομμύρια ανθρώπους και ζώα να λιμοκτονήσουν.

Στη Δυτική και η Κεντρική Ινδονησία υπάρχουν ελάχιστες άμεσες ιστορικές ενδείξεις για τις συνέπειες της έκρηξης του Σαμαλά. Το Babad Lombok περιγράφει πώς τα χωριά της Λομβόκ καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του μέσου του 13ου αιώνα. Η πόλη της Pamatan, πρωτεύουσα ενός βασιλείου στην Lombok, καταστράφηκε από την έκρηξη και εξαφανίστηκε από την ιστορία, αν και η βασιλική οικογένεια επέζησε σύμφωνα με παλιό κείμενο της Ιάβας. Χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν κατά τη διάρκεια της έκρηξης.

Η έκρηξη πιθανότατα είχε δείκτη ηφαιστειακής εκρηκτικότητας 7, γεγονός που την καθιστά μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις των τελευταίων 10.000 χρόνων. 

Ήταν ισχυρότερη από τις εκρήξεις του Όρους Tambora το 1815 και του Krakatoa το 1883. Εκρήξεις συγκρίσιμης έντασης περιλαμβάνουν την έκρηξη της λίμνης Κούρι κατά την 7η χιλιετία π.Χ., την έκρηξη του Όρους Μαζαμά κατά την 6η χιλιετία π.Χ., τη Μινωική έκρηξη και την έκρηξη της λίμνης Ilopango του Τίερα Μπλάνκα τον 6ο αιώνα.

Τα αεροζόλ που εγχύθηκαν στην ατμόσφαιρα μείωσαν την ηλιακή ακτινοβολία που φθάνει στην επιφάνεια της Γης, η οποία ψύχει την ατμόσφαιρα εδώ και αρκετά χρόνια και οδήγησε σε λοιμούς και προβλήματα σε καλλιέργειες στη Γη, αν και εξακολουθεί να συζητείται η ακριβής κλίμακα των θερμοκρασιακών ανωμαλιών και των συνεπειών τους. Είναι πιθανό ότι η έκρηξη συνέβαλε στην ενεργοποίηση της Μικρής Εποχής των Παγετώνων.

Αυτή η έκρηξη είχε τέσσερις ξεχωριστές φάσεις, δημιουργώντας εναλλασσόμενες στήλες έκρηξης φτάνοντας σε δεκάδες χιλιόμετρα στην ατμόσφαιρα και πυροκλαστικές ροές που έθαψαν μεγάλα τμήματα του νησιού Lombok. Οι ροές κατέστρεψαν τις κατοικίες, συμπεριλαμβανομένης της πόλης Ταμάν. Η τέφρα από την έκρηξη έπεσε τόσο μακριά όσο στο νησί Ιάβα. Το ηφαίστειο απελευθέρωσε περισσότερα από 10 κυβικά χιλιόμετρα  υλικού. Η έκρηξη παρατηρήθηκε από ανθρώπους που το κατέγραψαν σε φύλλα φοινίκων, στο Babad Lombok.

Το Σαμαλά και το όρος Rinjani βρίσκονται στο τόξο Sunda Arc, μια ζώνη καταβύθισης όπου η αυστραλιανή πλάκα βυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική πλάκα.

Η έκρηξη του 1257 συνέβη πιθανότατα κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου. Πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες της έκρηξης ήταν η Βυζαντινή Αυτοκρατορία να χάσει τον έλεγχο της δυτικής Ανατολίας, από τη μετατόπιση της πολιτικής εξουσίας από τους Βυζαντινούς αγρότες σε ως επί το πλείστον τουρκομανικούς πληθυσμούς της περιοχής.

Προβλήματα καταγράφηκαν επίσης στην Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα. Στην Ιαπωνία ορυζώνες και κήποι καταστράφηκαν από τον κρύο και τον υγρό καιρό και ο λιμός του Shoga επιδεινώθηκε από κακές καιρικές συνθήκες το 1258 και το 1259.

Στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, οι μεταβολές στα ατμοσφαιρικά χρώματα, οι καταιγίδες, το κρύο και οι καιρικές συνθήκες αναφέρθηκαν το 1258-1259. Στην Ευρώπη, η υπερβολική βροχή και το κρύο και η υψηλή θολερότητα κατέστρεψαν τις καλλιέργειες και προκάλεσαν λοιμούς που ακολουθήθηκαν από επιδημίες, αν και 1258-1259 δεν οδήγησε σε λοιμούς όπως αυτούς της Μεγάλης Πείνας του 1315-17.

Γεωδίφης

Πηγές-USGS, Βικιπαίδεια